Op 21 December 2012 overleed prof. dr. B.G. Deelman, enkele dagen voor zijn 78-ste verjaardag. Betto Deelman begon zijn loopbaan bij de Rijksuniversiteit Groningen als klinisch psycholoog in het academisch ziekenhuis onder leiding van professor Pieter Boeke. Hij promoveerde er in 1972, werd hoofd van de afdeling neuropsychologie en doceerde dit vak als hoofddocent aan klinisch psychologen in opleiding.

In 1980 publiceerde Deelman in het Tijdschrift voor Gerontologie en Geriatrie (TGG) een analyse van onderzoek en zorgvoorzieningen voor mensen met afasie. Het artikel is een enigszins gewijzigde pleitnota voor de leden van de Eerste Kamer der Staten-Generaal en eindigt met een oproep om meer werk te maken van onderzoek naar afasie. Ook wijst Deelman op de noodzaak van betere voorlichting en behandeling, en meer aandacht van de gerontologie voor de gevolgen van hersenaandoeningen bij oudere volwassenen. Het ‘activisme’ dat al in de nota van 1980 doorklinkt, heeft Deelman nooit laten varen. Daarvan getuigen zijn geslaagde inspanningen om het academisch onderzoek en onderwijs in de neuropsychologie in Nederland een vaste plaats te geven.

Mede op instigatie van de Nederlandse Vereniging voor Gerontologie werd Deelman in 1989 aan de Rijksuniversiteit Groningen benoemd tot hoogleraar ‘Gerontologie, in het bijzonder de functiestoornissen’. De academische loopbaan van Betto Deelman overlapte gedeeltelijk met die van professor Joep Munnichs. Munnichs ontwikkelde aan de Katholieke Universiteit Nijmegen (nu Radboud Universiteit) de psychogerontologie vanuit een sociaal-wetenschappelijke en ontwikkelingspsychologische invalshoek, Deelman verrijkte de gerontologie vanuit de psychologische functieleer en de klinische psychologie. Beide invalshoeken bleken vruchtbaar voor een beter inzicht in verouderingsprocessen en een betere zorg voor ouderen.

Psychologen in de ouderenzorg komen de resultaten van Deelmans onderzoek tegen in toepassingen zoals de Vijftienwoordentest, de Cognitieve Screening Test en de SAN-test, een verzameling tests voor afasieonderzoek van de Stichting Afasie Nederland. In geen verpleeghuis zou het handboek Klinische Neuropsychologie mogen ontbreken dat onder leiding van Betto Deelman in 1997 voor het eerst werd uitgebracht (‘het blauwe boek’), vier herdrukken kreeg en in 2004 een zesde, geheel herziene druk beleefde, nu als ‘het gele boek’. Van 1983 tot 2007 gaf Deelman als referent en adviseur van de redactie regelmatig zijn kritisch oordeel over manuscripten die ter publicatie aan het Tijdschrift voor Gerontologie en Geriatrie werden aangeboden. Na zijn pensionering in 2000 heeft hij zich bovendien nog vele jaren ingezet voor de wettelijke erkenning van de klinische neuropsychologie als specialisme van de gezondheidszorgpsychologie in het kader van de wet Beroepen in de Individuele Gezondheidszorg (BIG).

In 2006 werd de Stichting Neuropsychologie Nederland opgericht. Het bestuur van deze Stichting stelde een naar Betto Deelman vernoemde prijs in, die om de twee jaar wordt uitgereikt aan een psycholoog die zich voor de neuropsychologie bijzonder verdienstelijk heeft gemaakt. Ter gelegenheid van de eerste uitreiking, in 2009, werd professor Deelman koninklijk onderscheiden als officier in de orde van Oranje Nassau. Zijn nagedachtenis wordt met de Betto Deelmanprijs in ere gehouden. Maar des te meer gebeurt dat in de herinnering van de vele nu nog werkzame neuropsychologen die in Betto Deelman direct of indirect hun sympathieke en aimabele leermeester hebben leren kennen.

Han Diesfeldt