Samenvatting
Bij de meeste patiënten wordt benauwdheid veroorzaakt door een respiratoir probleem of een cardiovasculaire aandoening. Maar benauwdheid kan ook een uiting zijn van een bijwerking van een geneesmiddel. Het causale verband tussen een ongewenst verschijnsel en het gebruik van een geneesmiddel berust op de trias: 1. de specificiteit van het klinisch-pathologisch beeld, 2. het beloop en de tijdsrelatie, en 3. het uitsluiten van andere oorzaken. Soms wordt benauwdheid veroorzaakt door een direct farmacologisch effect van een geneesmiddel, een type-A-bijwerking, waarbij de A staat voor ‘accentuated’, omdat dit type bijwerkingen een versterkte vorm is van de werking. Benauwdheid veroorzaakt door be`tablokkers is hier een voorbeeld van. Deze bijwerking is dosisafhankelijk en reversibel. Daarnaast kan er sprake zijn van patiëntgebonden bijwerkingen, type-B-bijwerkingen, waarbij de B staat voor ‘bizar’, dat het grillige en onvoorspelbare karakter weergeeft. Benauwdheid door een longbeschadiging bij geneesmiddelengebruik is veelal een type-B-bijwerking. Type-B-bijwerkingen hebben vaak een ernstig beloop.
In dit artikel worden enkele geneesmiddelen waarbij benauwdheid vaak als bijwerking is gemeld besproken: nitrofurantöıne, cholesterolsyntheseremmers, be`tablokkers, acetylsalicylzuur en NSAID’s, ACE-remmers en amiodaron. Het is belangrijk om bij de anamnese van een patiënt die klaagt over benauwdheid het geneesmiddelengebruik goed uit te vragen. Sommige geneesmiddelen die benauwdheid kunnen veroorzaken, zoals de NSAID’s, zijn ook zonder recept verkrijgbaar. Vermoedens van bijwerkingen kunnen bij het Nederlands Bijwerkingen Centrum Lareb worden gemeld of bij het Belgisch Centrum voor Geneesmiddelenbewaking.
Literatuur
Dyspnea. Mechanisms, assessment, and management: a consensus statement. American Thoracic Society. Am J Respir Crit Care Med 1999;159: 321–40.
Pratter MR, Curley FJ, Dubois J, Irwin RS. Cause and evaluation of chronic dyspnea in a pulmonary disease clinic. Arch Intern Med 1989;149:2277–82.
Puijenbroek EP van, Grootheest AC van. Bijwerkingen, handvaten in de praktijk. Bijblijven 2008;24:25–31.
Drift MA van der, Kaajan JP. Adembenemende bijwerkingen van medicamenten. Ned Tijdschr Geneeskd 2002;146:145–50.
Stricker BH. Bijwerkingen van geneesmiddelen: de causaliteitsbeoordeling. Ned Tijdschr Geneeskd 1989;133:275–80.
Ben-Noun L. Drug-induced respiratory disorders: incidence, prevention and management. Drug Saf 2000;23:143–64.
Koenig SM. Drug-induced respiratory disease: ‘the great mimicker’. South Med J 2007;100:863–4.
Aronson JK, Dukes MNG. Meyler’s side effects of drugs. 15 ed. Amsterdam: Elsevier, 2006.
Jick SS, Jick H, Walker AM, Hunter JR. Hospitalizations for pulmonary reactions following nitrofurantoin use. Chest 1989;96:512–5.
Chudnofsky CR, Otten EJ. Acute pulmonary toxicity to nitrofurantoin. J Emerg Med 1989;7(1):15–19.
Dutch SmPC Zocor1.www.dbcbg-mebnl/IBteksten/h13193pdf, 2012(Accessed April 27, 2012www.cbg-meb.nl).
Lantuejoul S, Brambilla E, Brambilla C, Devouassoux G. Statin-induced fibrotic nonspecific interstitial pneumonia. Eur Respir J 2002;19:577–80.
Lammers JW, Wielinga EW. Astma en overgevoeligheid voor acetylsalicylzuur. Ned Tijdschr Geneeskd 1991;135:81–3.
Jenkins C, Costello J, Hodge L. Systematic review of prevalence of aspirin induced asthma and its implications for clinical practice. BMJ 2004;328: 434.
Lunde H, Hedner T, Samuelsson O, Lötvall J, Andrén L, Lindholm L, et al. Dyspnoea, asthma, and bronchospasm in relation to treatment with angiotensin converting enzyme inhibitors. BMJ 1994;308:18–21.
Broos N. Longklachten bij gebruik amiodaron. Gebu 2009;43:51–2.
Dutch SmPC Cordarone1.www.dbcbg-mebnl/IB-teksten/h05443pdf,2011 (Accessed May 1, 2012www.cbg-meb.nl).
Ernawati DK, Stafford L, Hughes JD. Amiodarone- induced pulmonary toxicity. Br J Clin Pharmacol 2008;66:82–7.
Author information
Authors and Affiliations
Additional information
Apotheker-epidemioloog, wetenschappelijk medewerker
Huisarts, universitair docent
Rights and permissions
About this article
Cite this article
van Hunsel, F., Dijkers, F.W. Benauwdheid als bijwerking van geneesmiddelengebruik. Bijblijven 28, 47–52 (2012). https://doi.org/10.1007/s12414-012-0042-2
Published:
Issue Date:
DOI: https://doi.org/10.1007/s12414-012-0042-2