Skip to main content
SpringerLink
Log in

Veilig drinken op leeftijd

Lesmodule voor huisartsen gericht op signalering, behandeling en doorverwijzing van alcoholproblematiek bij ouderen

  • Artikel
  • Published:
Verslaving

Samenvatting

Overmatig alcoholgebruik is een risicofactor voor gezondheid en welzijnsproblemen. Bij ouderen zijn er belangrijke aandachtspunten voor de herkenning en behandeling van alcoholproblematiek, die door huisartsen vaak niet herkend worden en niet gedekt zijn in de huidige trainingsprogramma’s voor de huisartsenpraktijk. Om deze lacune op te vullen, heeft het IVO de module ‘Veilig drinken op leeftijd’ ontwikkeld en geïmplementeerd. De module beschrijft het herkennen en bespreken van riskant drinken bij ouderen in de huisartsenpraktijk. De module is geïmplementeerd in huisartsenpraktijken in drie proefregio’s. Dit is gemonitord met een kleinschalig evaluatieonderzoek, bestaande uit een nulmeting en twee nametingen. De resultaten laten zien dat de kennis met betrekking tot veilig alcoholgebruik bij ouderen en het signaleergedrag van de deelnemende huisartsen direct na de training in positieve zin is veranderd. Bij de tweede nameting nemen de effecten echter af. Aanbevolen wordt om in deskundigheidsbevordering van huisartsen meer aandacht te besteden aan de grenzen voor veilig drinkgedrag bij ouderen en aan het vasthouden van de alertheid op de problematiek na afloop van de training.

This is a preview of subscription content, log in via an institution to check access.

Access this article

Log in via an institution

Price excludes VAT (USA)
Tax calculation will be finalised during checkout.

Instant access to the full article PDF.

Institutional subscriptions

Notes

  1. De module is ontwikkeld voor alle gezondheidswerkers in de huisartsenpraktijk, maar specifiek gericht op de werkzaamheden en het kennisniveau van de huisarts. Om praktische redenen wordt in het vervolg van dit artikel gesproken van ‘huisarts’ waar we alle gezondheidswerkers in de huisartsenpraktijk bedoelen.

Literatuur

  • Aalto, M., & Seppä, K. (2004). Usefulness, length and content of alcohol-related discussions in primary health care: The exit poll survey. Alcohol and Alcoholism, 39, 532-535.

    Google Scholar 

  • Aira, M., Kauhanen, J., Larivaara, P., & Rautio, P. (2003). Factors influencing inquiry about patients’ alcohol consumption by primary health care physicians: Qualitative semi-structured interview study. Family Practice, 20, 270-275.

    Google Scholar 

  • Alcoholinfo.nl (2010). Internet: www.alcoholinfo.nl (12-01-2010).

  • Barrick, C., & Connors, G.J. (2002). Relapse prevention and maintaining abstinence in older adults with alcohol-use disorders. Drugs and Aging, 19, 583-594.

    Google Scholar 

  • Beich, A., Gannik, D., & Malterud, K. (2002). Screening and brief intervention for excessive alcohol use: qualitative interview study of the experiences of general practitioners. British Medical Journal, 325, 870.

    Google Scholar 

  • Beullens, J., & Aertgeerts, B. (2004). Screening for alcohol abuse and dependence in older people using DSM criteria: A review. Aging and Mental Health, 8, 76-82.

    Google Scholar 

  • Blow, F.C. (2000). Treatment of older women with alcohol problems: meeting the challenge for a special population. Alcoholism: Clinical and Experimental Research, 24, 1257-1266.

    Google Scholar 

  • Blow, F.C., & Barry, K.L. (2000). Older patients with at-risk and problem drinking patterns: New developments in brief interventions. Journal of Geriatric Psychiatry and Neurology, 13, 115-123.

    Google Scholar 

  • Boyle, A.R., & Davis, H. (2006). Early screening and assessment of alcohol and substance abuse in the elderly: clinical implications. Journal of Addictions Nursing, 17, 95-103.

    Google Scholar 

  • Centraal Bureau voor de Statistiek (2009). Permanent Onderzoek Leefsituatie, module Gezondheid en Welzijn. Internet: http://statline.cbs.nl (28-10-2009).

  • Epstein, E.E., Fischer-Elber, K., & Al-Otaiba, Z. (2007). Women, aging, and alcohol use disorders. Journal of Women and Aging, 19, 31-48.

    Google Scholar 

  • Etten, D.M. van, & Weingart, S. (2009). Het screenen van 55-plussers op riskant alcoholgebruik. Presentatie Nationaal Alcoholcongres 2009, Nederlands Kenniscentrum Ouderenpsychiatrie en Trimbos-instituut.

  • Fink, A., Elliott, M.N., Tsai, M., & Beck, J.C. (2005). An evaluation of an intervention to assist primary care physicians in screening and educating older patients who use alcohol. Journal of the American Geriatrics Society, 53, 1937-1943.

    Google Scholar 

  • Fleming, M.F., Manwell, L.B., & Barry, K.L. (1999). Brief physician advice reduced drinking in older adults. Journal of Family Practice, 48, 378-384.

    Google Scholar 

  • Gezondheidsraad (2006). Richtlijnen goede voeding 2006. Den Haag: Gezondheidsraad. Publicatie nr 2006/21.

  • Gordon, A.J., Conigliaro, J., Maisto, S.A., McNeil, M., Kraemer, K.L., & Kelley, M.E. (2003). Comparison of consumption effects of brief interventions for hazardous drinking elderly. Substance Use and Misuse, 38, 1017-1035.

    Google Scholar 

  • Holmqvist, M., Bendtsen, P., Spak, F., Rommelsjö, A., Geirsson, M., & Nilsen, P. (2008). Asking patients about their drinking. A national survey among primary health care physicians and nurses is Sweden. Addictive Behaviors, 33, 301-314.

    Google Scholar 

  • Jansen, H.A.M., & Snoek, A. (2007). Masterprotocol Resultaten Scoren. Handleiding voor de ontwikkeling van protocollen en kennisdocumenten voor de verslavingszorg. Amersfoort: GGZ Nederland.

  • Johansson, K., Akerlind, I., & Bendtsen, P. (2005). Under what circumstances are nurses willing to engage in brief alcohol intervention? A qualitative study from primary care in Sweden. Addictive Behaviors, 30, 1049-1053.

    Google Scholar 

  • Johansson, K., Bendtsen, P., & Akerlind, I. (2005). Advice to patients in Swedish primary care regarding alcohol and other lifestyle habits: How patients report the actions of GPs in relation to their own expectations and satisfaction with the consultation. European Journal of Public Health, 15, 615-620.

    Google Scholar 

  • Kaner, E.F., Dickinson, H.O., Beyer, F.R., Campbell, F., Schlesinger, C., Heather, e.a. (2007). Effectiveness of brief alcohol interventions in primary care populations. Cochrane Database of Systematic Reviews, Issue 2, CD004148 (DOI: 10.1002/14651858.CD004148.pub3).

  • Kaner, E.F.S., Heather, N., Brodie, J., Lock, C.A., & McAvoy, B.R. (2001). Patient and practitioner characteristics predict brief alcohol intervention in primary care. British Journal of General Practice, 51, 822-827.

    Google Scholar 

  • Koopman, F.A., Parry, C.D., Myers, B., & Reagon, G. (2008). Addressing alcohol problems in primary care settings: a study of the general medical practitioners in Cape Town, South Africa. Scandinavian Journal of Public Health, 36, 298-302.

    Google Scholar 

  • Letizia, M., & Reinbolz, M. (2005). Identifying and managing acute alcohol withdrawal in the elderly. Geriatric Nursing, 26, 176-183.

    Google Scholar 

  • Miller, P.M., Thomas, S.E., & Mallin, R. (2006). Patient attitudes towards self-report and biomarker alcohol screening by primary care physicians. Alcohol and Alcoholism, 41, 306-310.

    Google Scholar 

  • Mundt, M.P., French, M.T., Roebuck, M.C., Manwell, L.B.,& Barry, K.L. (2005). Brief physician advice for problem drinking among older adults: An economic analysis of costs and benefits. Journal of Studies on Alcohol, 66, 389-394.

    Google Scholar 

  • Nygaard, P., Paschall, M., Aasland, O.G., & Lund, K.E. (2010). Use and barriers to use of screening and brief interventions for alcohol problems among Norwegian general practitioners. Alcohol and Alcoholism, 45, 207-212.

    Google Scholar 

  • O’Connell, H., Chin, A.V., Cunningham, C., & Lawlor, B. (2003). Alcohol use disorders in elderly people: redefining an age old problem in old age. British Medical Journal, 327, 664-667.

    Google Scholar 

  • Poppelier, A., Wiel, A. van de, & Mheen, D. van de (2002). Overdaad schaadt. Een inventarisatie van de lichamelijke gevolgen van sociaal geaccepteerd alcoholgebruik en binge-drinken. Rotterdam: IVO.

  • US Department of Health and Human Services & US Department of Agriculture (2005). Dietary guidelines for Americans (6th ed.). Washington, DC: US Government Printing Office.

  • Weingart, S. (2009). Alcohol en ouderen in de verslavingszorg in Nederland (1998-2007). Utrecht: Trimbos-instituut.

Download references

Author information

Authors and Affiliations

  1. www.bsl.nl/shop/tijdschrift-voor-verslaving-1574-1842.html

    Anneke Risselada

Authors
  1. Anneke Risselada
    View author publications

    You can also search for this author in PubMed Google Scholar

  2. Marloes Kleinjan
    View author publications

    You can also search for this author in PubMed Google Scholar

  3. Dike van de Mheen
    View author publications

    You can also search for this author in PubMed Google Scholar

Corresponding author

Correspondence to Anneke Risselada.

Additional information

Drs. A. Risselada is onderzoeker bij het IVO te Rotterdam.

Dr. M. Kleinjan was senior onderzoeker bij het IVO te Rotterdam en is momenteel universitair docent bij het Behavioural Science Institute van de Radboud Universiteit Nijmegen.

Prof. dr. D. van de Mheen is directeur van het IVO te Rotterdam en hoogleraar verslavingsonderzoek bij Maatschappelijke Gezondheidszorg van het Erasmus MC te Rotterdam.

Rights and permissions

Reprints and permissions

About this article

Cite this article

Risselada, A., Kleinjan, M. & van de Mheen, D. Veilig drinken op leeftijd. Verslaving 6, 15–31 (2010). https://doi.org/10.1007/BF03089675

Download citation

  • Published:

  • Issue Date:

  • DOI: https://doi.org/10.1007/BF03089675

Search

Navigation