Samenvatting
Ticstoornissen, waaronder het syndroom van Gilles de la Tourette (GTS), worden vaak pas laat als zodanig herkend. Het komt nog regelmatig voor dat kinderen met tics pas na een lange zoektocht in het behandelcircuit terechtkomen bij een neuroloog of kinderpsychiater. De behandeling bestaat doorgaans uit farmacotherapie: clonidine of antipsychotica. Medicatie wordt echter vaak weer gestaakt vanwege de bijwerkingen. Veel ouders willen niet dat hun kind medicijnen gebruikt, vanwege die bijwerkingen. Gedragstherapie biedt een alternatief, maar wordt nog relatief weinig en meestal niet als behandeling van eerste keus toegepast. Dat is jammer, getuige de gunstige resultaten die met een gedragstherapie kunnen worden bereikt. In dit artikel wordt verslag gedaan van de behandeling van Michiel (zeventien jaar) en Mariska (negen jaar) die aanmerkelijke ticreducties bereikten met een gedragstherapie, na eerder te zijn gestopt met medicatie vanwege bijwerkingen en onvoldoende effectiviteit.
This is a preview of subscription content, log in via an institution to check access.
Literatuur
American Psychiatric Association (APA) (2000). Diagnostic and statistical manual of mental disorders (4e herz. druk). Washington, DC: American Psychiatric Press.
Azrin, N.H., & Nunn, R.G. (1973). Habit reversal: A method of eliminating nervous habits and tics. Behaviour Research and Therapy, 11, 619–628.
Banaschewski, T., Woerner, W., & Rothenberger, A. (2003). Premonitory sensory phenomena and suppressibility of tics in Tourette syndrome: Developmental aspects in children and adolescents. Developmental Medicine & Child Neurology, 45, 700–703.
Bliss, J. (1980). Sensory experiences of Gilles de la Tourette syndrome. Archives of General Psychiatry, 37, 1343–1347.
Bos, N., & Hoekstra, P.J. (2008). Ticstoornissen bij kinderen: Welke behandelingen zijn bewezen effectief? Kind en Adolescent Praktijk, 2, 78–84.
Cook, C.R., Blacher, J. (2007). Evidence-based psychosocial treatment for tic disorders. Clinical Psychology: Science and Practice 14, 252–267.
Hoogduin, C.A.L., Haan, E. de, Cath, D.C., & Wetering, B.M.J. van de (1996). Gedragstherapie. In: J.K. Buitelaar & B.M.J. van de Wetering (Red.), Syndroom van Gilles de la Tourette: Een leidraad voor diagnostiek en behandeling (pp. 61–68). Assen: Van Gorcum & Comp. B.V.
Lang, A. (1991). Patient perception of tics and other movement disorders. Neurology, 41, 223–228.
Leckman, J.F. (2003). Phenomenology of tics and natural history of tic disorders. Brain and Development 25, S24–S28.
Leckman, J.F., Walker, D.E., & Cohen, D.J. (1993). Premonitory urges in Tourette's syndrome. American Journal of Psychiatry, 150, 98–102.
O'Connor, K. (2002). A cognitive-behavioral/psychophysiological model of tic disorders. Behaviour Research and Therapy, 40, 1113–1142.
Piacentini, J., & Chang, S. (2005). Habit reversal training for tic disorders in children and adolescents. Behavior Modification, 29, 803–822.
Rampello, L., Alvano, A., Battaglia, G., Bruno, V., Raffaele, R., & Nicoletti, F. (2006). Tic disorders: From pathophysiology to treatment. Journal of Neurology, 253, 1–15.
Sandor, P. (2003). Pharmacological management of tics in patients with TS: A review. Journal of Psychosomatic Research, 55, 41–48.
Singer, H.S. (2005). Tourette's syndrome: From behaviour to biology. Neurology, the Lancet 4, 149–159.
Turpin, G. (1983). The behavioral management of tic disorders: A critical review. Advances in Behavior and Research Therapy, 5, 203–245.
Verdellen, C.W.J., Griendt, J.M.T.M. van de, Kriens, S., & Hoogduin, C.A.L. (2008). Protocollaire behandeling van tics bij kinderen en adolescenten. In: C. Braet & S. Bögels (Red.), Protocollaire behandelingen voor kinderen en adolescenten (pp. 285–305). Amsterdam: Uitgeverij Boom.
Verdellen, C.W.J., Keijsers, G.P.J., Cath, D.C., & Hoogduin, C.A.L. (2004). Exposure with response prevention versus habit reversal in Tourette's syndrome: A controlled study. Behaviour Research and Therapy, 42, 501–511.
Verdellen, C., & Kriens, S. (2001). Behandeling van tics en het syndroom van Gilles de la Tourette. In: E. de Haan, C. Dolman, & A. Hansen (Red.), Directieve therapie bij kinderen en adolescenten (pp. 217–234). Houten/ Diegem: Bohn Stafleu van Loghum.
Verdellen, C.W.J. (2007). Exposure and response prevention in the treatment of tics in Tourette's syndrome. Amsterdam: Uitgeverij Boom.
Woods, J.E., & Luiselli, J.K. (2007). Habit reversal treatment of vocal and motor tics in a child with Tourette's syndrome. Clinical Case Studies, 6, 181–189.
Author information
Authors and Affiliations
Additional information
Dr. C. Verdellen, klinisch psycholoog, vestigingsmanager bij HSK Den Bosch/HSK Expertise Tics.
Drs. J. van de Griendt, gz-psycholoog/gedragstherapeut, HSK Den Bosch/HSK Expertise Tics.
Drs. L. van Heeswijk, psycholoog, destijds werkzaam bij HSK Den Bosch/HSK Expertise Tics.
Dr. M. Verbraak, klinisch psycholoog, inhoudelijk directeur HSK Groep, Arnhem.
Rights and permissions
About this article
Cite this article
Verdellen, C., van de Griendt, J., van Heeswijk, L. et al. Gedragstherapie: eerste keuzebehandeling voor ticstoornissen. KIAP 8, 58–67 (2009). https://doi.org/10.1007/BF03088037
Issue Date:
DOI: https://doi.org/10.1007/BF03088037