Skip to main content
SpringerLink
Log in

Over psychoanalytische psychotherapie bij senioren

  • Artikelen
  • Published:
Tijdschrift voor Psychotherapie

Samenvatting

Psychoanalytische psychotherapie bij ouderen is niet alleen een kwestie van leeftijd, maar ook van thematiek. Op diverse levensgebieden vindt ingrijpende veranderingen plaats, en deze vragen om een aanpassing van de techniek van de psychotherapie: de psychodynamiek is anders, de overdracht en de tegenoverdracht, speciaal de gerontofobie, zijn gecompliceerder bij de oudere mens en de motivatie voor ouderen om in psychotherapie te gaan, verschilt van die van jongere volwassenen.

De aanpassing van de techniek is gebaseerd op de recente inzichten in de ontwikkelingsfasen op oudere leeftijd. Naast een overzicht van de verschillende vormen van psychotherapie bij ouderen wordt er aandacht besteed aan de maatschappelijke en economische voordelen van een geslaagde psychotherapie.

Summaries

On psychoanalytic psychotherapy with seniors

Psychoanalytic psychotherapy with seniors is not only a matter of age but also a thematic question. A radical change has taken place on all life fields. These differences call for an adjustment of the technique of psychotherapy. This adaptation is based on recent insights of the developmental stages in old age. In this review, the different forms of psychotherapy with elderly and the social and economic profits of a successful psychotherapy are highlighted.

This is a preview of subscription content, log in via an institution to check access.

Access this article

Log in via an institution

Price excludes VAT (USA)
Tax calculation will be finalised during checkout.

Instant access to the full article PDF.

Institutional subscriptions

Literatuur

  • Abraham, G., Knocker, P., & Gada, P. (1980). Psychoanalysis and ageing. International Review of Psychoanalysis, 7, 147-155.

    Google Scholar 

  • Abraham, K. (1949). The applicability of psychoanalytic treatment to patients at an advanced age. Selected Papers on Psychoanalysis (pp. 312-317). Londen: The Hogarth Press.

  • Anzieu, D. (1994). Die Signifiants formels und das Haut-Ich. In B. Brosig & U. Gieler (Eds.), Die Haut als psychische Hülle (pp. 25-49). Giessen: Psychosozial-Verlag.

  • Balint, M. (1957). The psychological problems of growing old. In M. Balint, Problems of human pleasure and behaviour, (pp. 69-85). Londen: The Hogarth Press.

  • Bergler, E. (1947). Elderly neurotics. Diseases of the nervous System, 8, 35-36.

  • Blos, P. (1967). The second individuation process in adolescence. The Psychoanalytic Study of the Child, 22, 162-187.

    Google Scholar 

  • Colarusso, C.A. (1990). The third individuation: the effect of biological parenthood on separation-individuation processes in adulthood. The Psychoanalytic study of the Child, 45, 179-194.

  • Colarusso, C.A. (2000). Separation-individuation phenomena in adulthood: General concepts and the fifth individuation. Journal of American Psychoanalytic association, 48, 1467-1489.

    Google Scholar 

  • Colarusso, C.A. & Nemiroff, R.A. (1981). Adult development. A new dimension in psychodynamic theory and practice. New York/London/Plenum Press.

  • Eekeren, A.P.K. van (1991). Vermoeide helden. Vijftigers en de prijs van het heilige moeten. Meppel: Boom.

  • Fenichel, O. (1977). The Psychoanalytic Theory of Neurosis, London: Routledge & Kegan Paul.

  • Freud, S. (1898). De seksualiteit in de etiologie van de neurosen. Sigmund Freud Werken, 1, pp. 842-863. Amsterdam: Boom.

  • Freud, S. (1905). Over psychotherapie. Sigmund Freud Werken, 3, pp. 327-340. Amsterdam: Boom.

  • Freud, A. (1963). The concept of developmental lines. The Psychoanalytic Study of the child, 18, 245-265.

    Google Scholar 

  • Grotjahn, M. (1955). Psychothérapies des gens agés. La psychoanalyse, 2, 245-255.

    Google Scholar 

  • Hiat, N. (1971). Dynamic psychotherapy with the aging patient. American Journal of Analytical Psychology, 19, 22-37.

    Google Scholar 

  • Jongerius, P.J. (1974). Psychotherapie bij ouderen. In Verslag van de NZR/SGGZ Studiedag 1988 (pp. 9-14). Nationale Ziekenhuisraad.

  • Kaplan, H.S. (1990). Sex, intimacy and aging process. Journal of the American Academy of Psychonanalysis, 18, 185-205.

    Google Scholar 

  • King, P.H.M. (1974). Notes on the psychoanalysis of older patients. Reappraisal of the potentialities for change during the second half of life. Journal of Analytical Psychology, 19, 22-37.

    Google Scholar 

  • Kipp, J., & Jüngling, G. (2000). Einführung in die praktische Gerontopsychiatrie. München/ Basel: Ernst Reinhardt.

  • Kundera, M. (1991). Onsterfelijkheid. Baarn: Ambo.

  • Lazarus, L.W. (1984). Clinical approaches to psychotherapy with elderly. Washington DC: American Psychiatric Press.

  • Lodeizen, H. (1963). Het innerlijk behang. Amsterdam: G.A. van Oorschot.

  • Luft, H. (2005). Vergänglich, wandelbar, zeitlos – Erfahrungen und Reflexionen von Älteren über die Triebschicksale im Alter. Psychotherapie im Alter, 2, 25-35.

  • Madow, L. (1997). On the way to a second symbiosis. In S. Akthar & S. Kramer (Eds). The seasons of life: Separation-Individuation Perspectives. Northvale, NJ: Aronson.

  • Martin, L.J., & deGrunchy, C. (1930). Salvaging Old Age. New York, Macmillan.

  • Meerlo, J. (1955). Tranference and resistance in geriatric psychotherapy. Psychoanalytic Review, 42, 72-82.

    Google Scholar 

  • Nemiroff, R.A., & Colarusso, C.A. (1985). The race against time: psychotherapy and psychoanalysis in the second half of life. New York/Londen: Plenum Press.

  • Neeleman, A. (2001). Seksualiteit van senioren in beeld. Gerôn, 1, 5-15.

  • Pollock, G . (1998). Aging or aged: Development or pathology. In G.H. Pollock & S.I. Greenspan (Eds.), Completing the Journey Vol. 7 (pp. 4-86). Madison, CT: International Universities Press.

  • Poslavsky, A. (1989). Psychoanalyse in de tweede levenshelft. In S. Haakma (red.), Psychoanalyse in beeld. Enkele actuele thema’s (pp. 59-66). Utrecht: Bureau Studium Generale R.U. Utrecht.

  • Radebold, H. (2005). Psychoanalyse bij het ouder worden: de problemen van een ontmoeting. Toegang tot de Psychotherapie Internationaal, 1, 89-115.

    Google Scholar 

  • Rademakers, J. (1994). Seksualiteit van ouderen: een literatuurstudie. Tijdschrift voor seksuologie, 18, 208-213.

  • Sande, J.A.A.M. van de (1993). Forever young ? Over de ‘tweede helft-fobie’ van psychotherapeuten. In P. van der Zwaal (red.), De middelbare leeftijd. Psychoanalytische beschouwingen (pp. 145-171). Amsterdam: Boom.

  • Schnabel, P. (2002). Oneerlijk verdeeld. NRC-Handelsblad, 30 november.

  • Schnarch, D. (1991). Constructing the sexual crucible. New York/Londen: Norton & Co.

  • Schnarch, D. (1998). Passionate marriage. New York: Henry Holt & Co.

  • Schrader, C. (2005). Liebe, Lust und andere Leidenschaften – Psychoanalytische Aspekte der Triebentwicklung im Alter. Psychotherapie im Alter, 2, 9-24.

Download references

Author information

Authors and Affiliations

  1. www.bsl.nl/shop/tijdschrift-v-psychotherapie-0165-1188.html

    Jan van de Sande

Authors
  1. Jan van de Sande
    View author publications

    You can also search for this author in PubMed Google Scholar

Corresponding author

Correspondence to Jan van de Sande.

Additional information

j.a.a.m. van de sande, psychiater/psychoanalyticus, heeft een zelfstandige praktijk voor volwassenen en ouderen, individueel en groep in De Bilt.

Met dank aan allen die toestemming hebben gegeven om materiaal van hun therapie en hun commentaar te publiceren.

About this article

Cite this article

van de Sande, J. Over psychoanalytische psychotherapie bij senioren. PSIE 35, 91–108 (2009). https://doi.org/10.1007/BF03080480

Download citation

  • Issue Date:

  • DOI: https://doi.org/10.1007/BF03080480

Search

Navigation