Abstract
Vrouwen lijden vaker aan angststoornissen en depressie dan mannen. Zijn vrouwen stressgevoeliger, of zijn er verschillen in de wijze waarop mannen en vrouwen omgaan met chronische stress? De anatomie en functie van het mannelijke en vrouwelijke brein zijn verschillend en dierexperimenteel onderzoek laat zien dat er principiële verschillen zijn in de wijze waarop het mannelijke en vrouwelijke brein omgaan met stress. Huisvesting blijkt voor proefdieren een belangrijke omgevingsfactor voor het omgaan met stress en staat model voor sociale steun, een factor die vooral bij vrouwen een positieve invloed heeft op het voorkomen van een terugkeer van affectieve stoornissen. Wij gaan in op de neurobiologie van sociale steun en beschrijven geslachtsverschillen in intracellulaire signaaltransductiecascades die betrokken zijn bij de handhaving van de plasticiteit van het brein.
This is a preview of subscription content, log in via an institution to check access.
Similar content being viewed by others
Literatuur
Buwalda, B., Kole, M.H., Veenema, A.H., Huininga, M., De Boer, S.F., Korte, S.M. & Koolhaas, J.M. (2005). Long-term effects of social stress on brain and behavior: a focus on hippocampal functioning. Neurosci Biobehav Rev., 29:83-97.
Castren, E. (2005). Is mood chemistry? Nat Rev Neurosci., 6:241-246.
De Kloet, E.R., Joels, M. & Holsboer, F. (2005). Stress and the brain: from adaptation to disease. Nat Rev Neurosci., 6:463-75.
George, M.S., Ketter, T.A., Parekh, P.I., Herscovitch, P. & Post, RM. (1996). Gender differences in regional cerebral blood flow during transient self-induced sadness or happiness. Biol Psychiatry, 40:859-871.
Gould, E., Tanapat, P., Hastings, N.B. & Shors, T.J. (1999). Neurogenesis in adulthood: a possible role in learning. Trends Cogn Sci., 3:186-192.
Highley, J.R., Esiri, M.M., McDonald, B., Roberts, H.C., Walker, M.A. & Crow, T.J. (1999) The size and fiber composition of the anterior commissure with respect to gender and schizophrenia. Biol Psychiatry, 45:1120-1127.
Kendler, K.S., Thornton, L.M. & Prescott, C.A. (2001). Gender differences in the rates of exposure to stressful life events and sensitivity to their depressogenic effects. Am J Psychiatry, 158:587-93.
Kuipers, S.D., Trentani, A., Den Boer, J.A. & Ter Horst, G.J. (2003). Molecular correlates of impaired prefrontal plasticity in response to chronic stress. J Neurochem., 85:1312-1323.
Kuipers, S.D. (2004). Stress, gender and psychopathology : a multi-level analysis. ( http://dissertations.ub.rug.nl/faculties/medicine/2004/s.d.kuipers/ ), Dissertation University Groningen.
McEwen, B.S. (2003). Mood disorders and allostatic load. Biol Psychiatry, 54:200-7.
Navarro, V., Gasto, C., Lomena, F., Mateos, J.J., Portella, M.J., Massana, G., Bernardo, M. & Marcos, T. (2004). Frontal cerebral perfusion after antidepressant drug treatment versus ect in elderly patients with major depression: a 12-month follow-up control study. J Clin Psychiatry, 65:656-61.
Nestler, E.J., Barrot, M., DiLeone, R.J., Eisch, A.J., Gold, S.J. & Monteggia, L.M. (2002). Neurobiology of depression. Neuron., 34:13-25.
Polder, J.J., Takkem, J., Meerding, W.J., Kommer & G.J., Stokx ,L.I. (2002). rivm rapport 270751005 Costs of illness in the Netherlands.
Sabatinelli, D., Flaisch, T., Bradley, M.M., Fitzsimmons, J.R. & Lang, P.J. (2004). Affective picture perception: gender differences in visual cortex? Neuroreport, 15:1109-1112.
Swaab, D.F., Gooren, L.J. & Hofman, M.A. (1992). Gender and sexual orientation in relation to hypothalamic structures. Horm Res., 38 Suppl 2:51-61.
Ter Horst, G.J. (2005). Stressverwerking door het mannelijke en vrouwelijke brein; relevantie voor de psychiatrie.
Trentani, A., Kuipers, S.D., Te Meerman, G.J., Beekman, J., Ter Horst, G.J. & Den Boer, J.A. (2003). Immunohistochemical changes induced by repeated footshock stress: revelations of gender-based differences. Neurobiol Dis., 14:602-618.
Trentani, A., Kuipers, S.D., Ter Horst, G.J. & Den Boer, J.A. (2002). Selective chronic stress-induced in vivo erk1/2 hyperphosphorylation in medial prefrontocortical dendrites: implications for stress-related cortical pathology? Eur J Neurosci., 15:1681-1691.
Trentani, A. (2003). Exploring effects of stress from a cellular and molecular perspective: gender-related dimorphisms and implications for pharmacotherapy. ( http://dissertations.ub.rug.nl/faculties/medicine/2003/a.trentani/ ), Dissertation University Groningen.
Westenbroek, C., Den Boer, J.A. & Ter Horst, G.J. (2003). Gender-specific effects of social housing on chronic stress-induced limbic Fos expression. Neuroscience, 121:189-199.
Westenbroek, C., Den Boer, J.A., Veenhuis, M., Ter Horst, G.J. (2004). Chronic stress and social housing differentially affect neurogenesis in male and female rats. Brain Res Bull., 64:303-308.
Westenbroek, C., Snijders, T.A.B., Den Boer, J.A., Gerrits, M., Fokkema, D.S. & Ter Horst, G.J. (2005). Pair-housing of male and female rats during chronic stress exposure results in gender-specific behavioral responses. Hormones Behav., 47: 620-628.
Westenbroek, C., Ter Horst, G.J., Roos, M.H., Kuipers, S.D., Trentani, A. & Den Boer, J.A. (2003). Gender-specific effects of social housing in rats after chronic mild stress exposure. Prog Neuropsychopharmacol Biol Psychiatry, 27:21-30.
Westenbroek, C. (2004). Influence of gender and social environment in an animal model of affective disorders : evidence for social support in rats? ( http://dissertations.ub.rug.nl/faculties/medicine/2004/c.westenbroek/ ), Dissertation University Groningen.
Author information
Authors and Affiliations
Corresponding author
Rights and permissions
About this article
Cite this article
Horst, G.t., Westenbroek, C. Stressverwerking door het mannelijke en het vrouwelijke brein. NEPR 9, 137–141 (2005). https://doi.org/10.1007/BF03079058
Issue Date:
DOI: https://doi.org/10.1007/BF03079058