Samenvatting
Verwanten en naasten van gokkers en verslaafden aan alcohol en/of drugs kunnen gezien worden als ‘mantelzorgers’. Immers, de zorg en steun die zij bieden, vloeit direct voort uit de sociale relatie. De balans tussen draagkracht en draaglast is bij veel mantelzorgers ernstig verstoord. Instellingen voor verslavingszorg bieden hen ondersteuning, los van de behandeling van de verslaafde. In dit artikel presenteren we resultaten van een kwalitatief onderzoek dat we uitvoerden bij vijf instellingen voor verslavingszorg. De resultaten laten zien dat deze ondersteuning veelal bestaat uit groepsgesprekken waarbij informatieverstrekking, handvatten voor het stellen van grenzen en lotgenotencontact centraal staan. Mantelzorgers die deelnemen aan deze groepen/programma’s hebben dit aanbod beoordeeld. In eerste instantie blijken mantelzorgers vragen te stellen die de verslaafde ander betreffen, namelijk: ‘Hoe krijg ik hem [of haar] van het gebruik af?’, maar vervolgens zien zij in dat zij juist zélf ondersteuning nodig hebben.
Notes
Het onderzoek schetst een beeld over mantelzorg en ondersteuning van mantelzorgers van gebruikers en verslaafden. Het is - met nadruk - geen evaluatie van individuele instellingen.
Mantelzorgers namen op vrijwillige basis en anoniem deel aan de interviews (met toestemmingsformulier). Voor het gehele onderzoek is een verklaring van geen bezwaar afgegeven door de Medisch Ethische Toetsingscommissie (METC) van Erasmus MC te Rotterdam.
Voor de analyse bestempelden wij zelfhulp voor het gemak als zesde instelling.
De Cirkels van Van Dijk geven de interactie van factoren weer met betrekking tot de ontwikkeling en voortduring van verslavingsgedrag (de stof, de lichamelijke, farmacologische, psychische en sociale processen rondom gebruik). Rollenpatronen worden inzichtelijk gemaakt met de redders- of dramadriehoek, waarbij zowel de verslaafde als de omgeving afwisselend de rol van redder, aanklager of slachtoffer speelt. Het model van gedragsverandering heeft de volgende fasen: voorbereiding, overpeinzing, beslissing, actie en consolidatie. Vanuit iedere fase kan teruggevallen worden naar eerdere fasen.
Literatuur
Boeije, H. (2005). Analyseren in kwalitatief onderzoek. Amsterdam: Boom.
Bruin, D.E. de, Meijerman, C.J.E., Leenders, F.R.J., & Braam, R.V. (2006). Verslingerd aan meer dan een spel. Een onderzoek naar de aard en omvang van kansspelproblematiek in Nederland. Utrecht: CVO/Den Haag: Boom Juridische Uitgevers.
Dijk, D. van, & Knibbe, R.A. (2005). De prevalentie van probleemdrinken in Nederland: een algemeen bevolkingsonderzoek. Maastricht: Universiteit Maastricht.
Geelen, K. (2003). Informele zorg voor psychische problemen en verslavingen. Utrecht: Trimbos-instituut.
Koeter, M.W.J., & Ormel, J. (1991). General Health Questionnaire. Nederlandse bewerking en handleiding. Lisse: Swets en Zeitlinger.
Laar, M.W. van, Cruts, A.A.N., Verdurmen, J.E.E, Ooyen-Houben, M.M.J. van, & Meijer, R.F. (2006). Nationale drugmonitor. Jaarbericht 2005. Utrecht: Trimbos-instituut.
Rodenburg, G., Spijkerman, R., Eijnden, R. van den, & Mheen, D. van de (2007). Nationaal prevalentieonderzoek middelengebruik 2005. Rotterdam: IVO.
Stoele, M., Vliet, E. van, & Poel, A. van der (2007). ‘Samen staan we sterk.’ Professionele ondersteuning van mantelzorgers van verslaafden. Rotterdam: IVO.
Timmermans, J.M., Schellingerhout, R., & Boer, A.H. de (2004). Wat heet mantelzorg? Prevalentie van verschillende vormen van mantelzorg in Nederland. Tijdschrift voor Gezondheidswetenschappen, 82, 229-35.
Author information
Authors and Affiliations
Corresponding author
Additional information
Drs. A. van der Poel is onderzoekscoördinator bij het het IVO te Rotterdam.Drs. E. van Vliet en drs. M. Stoele waren ten tijde van het onderzoek als onderzoeker werkzaam bij het IVO te Rotterdam.
Rights and permissions
About this article
Cite this article
van der Poel, A., van Vliet, E. & Stoele, M. Ondersteuning van mantelzorgers van verslaafden. TVER 4, 56–66 (2008). https://doi.org/10.1007/BF03078924
Issue Date:
DOI: https://doi.org/10.1007/BF03078924