Intelligent gebruik van intelligentietests: IQ in de GGZ

Samenvatting

Intelligentietests worden nog steeds door veel psychologen gebruikt. Dat blijkt wel uit het feit dat een net gelanceerde IQ test, de WAIS-III, al in zeer korte tijd tijdelijk was uitverkocht. De keuze van een test behoort te zijn ingegeven door een hypothese die getoetst moet worden bij een psychodiagnostisch onderzoek. Toch nemen veel psychologen bijna standaard een intelligentietest af. Is dergelijk standaard gebruik van een intelligentietest evenwel nodig of überhaupt gerechtvaardigd? Er zijn grofweg vier doelen voor intelligentieonderzoek in de GGZ-praktijk: het IQ kan gebruikt worden als beschrijvend gegeven; het kan een kenmerk of oorzaak van een stoornis zijn; het is belangrijk ter bepaling van een eventuele intellectuele achteruitgang; en tenslotte is het ‘intelligentieprofiel’ van belang.1 Deze doelen overlappen elkaar gedeeltelijk en zijn zowel van belang bij persoonlijkheidsonderzoek, inventarisatie van psychopathologie als bij neuropsychologisch onderzoek. In deze bijdrage worden de doelen voor intelligentieonderzoek kritisch gewogen. Dit moet leiden tot een rationeler en selectiever gebruik van intelligentietests in de GGZ. We richten ons niet alleen op psychodiagnostici, maar ook op aanvragers van psychologische onderzoeken. Zij moeten immers eveneens bekend zijn met de mogelijkheden en beperkingen van intelligentieonderzoek.