Skip to main content
SpringerLink
Log in

Theoriegestuurde multidimensionele multi-traitdiagnostiek.

Theorie en relevantie voor de psychotherapie

  • Artikel
  • Published:
Tijdschrift voor Psychotherapie

Samenvatting

In dit artikel houden wij een pleidooi voor het belang van multidimensionele multi-traitdiagnostiek voor de praktijk van de psychotherapie. We beargumenteren dat de state of the artin het klinisch-psychologische denken haaks staat op de huidige politieke en beleidsontwikkelingen, waarin marktwerking en kostenbeheersing de agenda bepalen. In de huidige praktijk van de psychodiagnostiek komt de rol van classificatiesystemen als DSM IV steeds meer ter discussie te staan, zeker waar het gaat om de diagnostiek van persoonlijkheidspathologie. Toch staat classificatie centraal in de huidige beleidsmatige en financiële visie op de geestelijke gezondheidszorg, blijkens de invoering van de vanuit de somatische zorg afkomstige systematiek van de zogenoemde diagnose-behandelingcombinatie. Wij bepleiten een heroverweging van deze systematiek en een grotere rol voor de multidimensionele diagnostiek hierin.

This is a preview of subscription content, log in via an institution to check access.

Access this article

Log in via an institution

Price excludes VAT (USA)
Tax calculation will be finalised during checkout.

Instant access to the full article PDF.

Institutional subscriptions

Literatuur

  • Achterveld, W., & Snellen, W.M. (1999). Vergelijking van de PSY-5 en de NVM. Diagnostiekwijzer, 3, 117-126.

    Google Scholar 

  • American Psychiatric Association (1994). Diagnostic and statistical manual of mental disorders IV. Washington, D.C.: American Psychiatric Association.

  • Arrindell, W.A., & Ettema, J.H.M. (1986). SCL-90. Handleiding bij een multidimensionele psychopathologie indicator. Lisse: Swets & Zeitlinger.

    Google Scholar 

  • Bagby, R.M., Ryder, A.G., Ben-Dat, D., Bacchiochi, J., & Parker, J.D.A. (2002). Validation of the dimensional factor structure of the Personality Psychopathology 5 in clinical and nonclinical samples. Journal of Personality Disorders, 16, 304-316.

    Article  PubMed  Google Scholar 

  • Bögels, S.M., & Van Oppen P. (1999). Cognitieve therapie: theorie en praktijk. Houten/Diegem: Bohn Stafleu Van Loghum.

    Google Scholar 

  • Brood, E., Lindenborn, A., & Oudenhoven, M. (2004). Gehoord: Workshop ‘Personality disorders: from scientific data to theoretical models and clinical practice’ onder leiding van John Clarkin en John Livesley. Amersfoort, 26 en 27 maart 2003. Tijdschrift voor Psychotherapie, 30, 63-68.

    Google Scholar 

  • Clark, L.A., & Harrison, J.A. (2001). Assessment instruments. In W.J. Livesley (Ed.), Handbook of Personality Disorders. Theory, research and treatment (pp. 277-306). New York: Guilford Press.

    Google Scholar 

  • Cloninger, C.R., Svrakic, D.M., & Przybeck, T.R. (1993). A psychological model of temperament and character. Archives of General Psychiatry, 50, 975-990.

    CAS  PubMed  Google Scholar 

  • Cloninger, C.R., Przybeck, T.R, Svrakic, D.M., & Wetzel, R.D. (1994). The temperament and character inventory (TCI): A guide to its development and use. Washington University: Center for psychobiology of personality.

    Google Scholar 

  • Costa, P.T., & McCrae, R.R. (1985). The NEO Personality Inventory Manual. Odessa, FL: Psychological Assessment Resources.

    Google Scholar 

  • Costa, P.T., & McCrae, R.R. (1990). Personality disorders and the five-factor model of personality. Journal of Personality Disorders, 4, 362-371.

    Google Scholar 

  • Costa, P.T., & McCrae, R.R. (1992). Revised NEO personality inventory (NEO-PI-R) and NEO Five factor inventory (NEO-FFI), professional manual. Odessa, FL: Psychological Assessment Resources.

    Google Scholar 

  • Costa, P.T., & Widiger, T.A. (1994). Personality disorders and the five factor model of personality. Washington DC: American Psychological Association.

    Book  Google Scholar 

  • Derksen, J.J.L., Hummelen, J.W., & Bouwens, J.M.P. (1988). Structurele diagnostiek en het structurele interview. Tijdschrift voor Psychiatrie, 30, 445-459.

    Google Scholar 

  • Derksen, J.J.L. (2001). Descriptieve en structurele psychodiagnostiek. Twee essays. Nijmegen: PEN Test Publisher.

    Google Scholar 

  • Dreessen, L., & Arntz, A. (1995). PDBQ: Personality disorder belief questionnaire. Rijksuniversiteit Limburg.

  • Duijsens, I.J., Eurelings-Bontekoe, E.H.M. & Diekstra, R.F.W. (1996). The VKP, a self-report instrument for DSM-III-R and ICD-10 personality disorders: Construction and psychometric properties. Personality and Individual Differences, 20, 171-182.

    Article  Google Scholar 

  • Duijsens, I.J., Haringsma, R. & Eurelings-Bontekoe, E.H.M. (1999). Vragenlijst Kenmerken van de persoonlijkheid-4. Handleiding DSM IV en ICD-10. Leiderdorp: DATEC.

    Google Scholar 

  • Duijsens, I.J., Spinhoven, Ph., Verschuur, M.J., & Eurelings-Bontekoe, E.H.M. (1999). De ontwikkeling van de Nederlandse verkorte temperament- en karaktervragenlijst (TCI-105). Nederlands Tijdschrift voor de Psychologie, 54, 276-283.

    Google Scholar 

  • Duijsens, I.J., Spinhoven, Ph., Goekoop, J.G., Spermon, A., & Eurelings-Bontekoe, E.H.M. (2000). The Dutch TCI: dimensional structure, reliability and validity in a normal and psychiatric outpatient sample. Personality and Individual Differences, 28, 487-499.

    Article  Google Scholar 

  • Eurelings-Bontekoe, E.H.M., Slikke, M. van der, & Verschuur, M. (1997). Psychological distress, depressive symptomatology, coping and personality disorders. A study among primary mental health care patients. Personality and Individual Differences, 23, 407-417.

    Article  Google Scholar 

  • Eurelings-Bontekoe, E.H.M. (2000). Verandering of adaptatie? Bespreking van congresdag ‘Psychotherapie uitgaande van het deficitmodel’. De Psycholoog, 11, 525-527.

    Google Scholar 

  • Eurelings-Bontekoe, E.H.M., & Snellen, W.M. (2003). Dynamische Persoonlijkheidsdiagnostiek. Lisse: Swets & Zeitlinger.

    Google Scholar 

  • Eurelings-Bontekoe, E.H.M. (in druk) Social support in personality disordered patients. A multidimensional approach to assessment and treatment. In B. Rörhle & A-R. Laireiter (Hrsg.), Soziale Unterstützung und Psychotherapie. Berlin: DGTV Verlag.

  • First, M.B., Spitzer, R.L., Gibbon, M., & Williams, J.B.W.(1997). Structured clinical interview for DSM IV personality disorders, (SCID-II Washington DC: American Psychiatric Press.

    Google Scholar 

  • Fonagy, P., Gergely, G., Jurist, E.J., & Target, M. (2002). Affect regulation, mentalization, and the development of the self. New York: Other Press.

    Google Scholar 

  • Friedman, A.F., Lewak, R., Nichols, D.S., & Webb, J.T. (2001). Psychological assessment with the MMPI-2. Mahwah, NJ/Londen: Lawrence Erlbaum Associates.

    Google Scholar 

  • Gabbard, G.O. (1994). Psychodynamic psychiatry in clinical practice. The DSM IV edition. Washington, DC: The American Psychiatric Press.

    Google Scholar 

  • Gael, M. van (2002). De missing link tussen trauma en borderlineproblematiek. Een benadering vanuit de hechtingstheorie. Tijdschrift voor Psychotherapie, 28, 365-384.

    Google Scholar 

  • Goldner, E.M., Srikameswaran, S., Schroeder, M.L., & Livesley, W.J. (1999). Dimensional assessment of personality pathology in patients with eating disorders. Psychiatry Research, 85, 151-159.

    Article  CAS  PubMed  Google Scholar 

  • Harkness, A.R., & McNulty, J.L. (1994). The Personality psychopathology-five (PSY-5): Issue from the pages of a diagnostic manual instead of a dictionary. In S. Strack & M. Lorr (Eds.), Differentiating normal and abnormal personality (pp. 291-315). New York: Springer.

    Google Scholar 

  • Harkness, A.R., McNulty, J.L., & Ben-Porath, Y.S. (1995). The Personality psychopathology-five (PSY-5): Constructs and MMPI-2 scales. Psychological Assessment, 7, 104-114.

    Article  Google Scholar 

  • Hilsenroth, M.J., Handler, L., & Blais, M.A. (1996). Assessment of narcissistic personality disorder: A multi-method view. Clinical Psychology Review, 16, 655-685.

    Article  Google Scholar 

  • Hoekstra, H.A., Ormel, J., & Fruyt, F. de (1996). Handleiding voor de Nederlandstalige NEO-persoonlijkheidsvragenlijsten NEO-PI-R en NEO-FFI. Lisse: Swets & Zeitlinger.

    Google Scholar 

  • Hyler, S.E., & Reider, R.O. (1987). PDQ-R: Personality disorder questionnaire - revised. New York: New York State Psychiatric Institute.

    Google Scholar 

  • Kampen, D. van (2002). The DAPP-BQ in the Netherlands: Factor structure and relationship with basic personality dimensions. Journal of Personality Disorders, 16, 235-254.

    Article  PubMed  Google Scholar 

  • Kernberg, O.F. (1976). Object-relations theory and clinical psychoanalysis. Northvale: Jason Aronson.

    Google Scholar 

  • Kernberg, O.F. (1984). Severe personality disorders: Psychotherapeutic strategies. New Haven/Londen: Yale University Press.

    Google Scholar 

  • Koopmans, P.C., & Timmerman, I. (1990). De Groninger Cognitie Lijst. Rijksuniversiteit Groningen.

  • Korrelboom, C.W., & Kernkamp, J.H.B. (1993). Gedragstherapie. Muiderberg: Coutinho.

    Google Scholar 

  • Krueger, R.F., McGue, M., & Iacono, W.G. (2001). The higher-order structure of common DSM mental disorders: Internalization, externalization and their connections to personality. Personality and Individual Differences, 30, 1245-1259.

    Article  Google Scholar 

  • Langs, R. (1989). The technique of psychoanalytic psychotherapy (Vol. 1). Northvale, NJ: Jason Aronson INC.

    Google Scholar 

  • Linehan, M.M. (1993). Cognitive behavioral treatment for borderline personality disorder. New York: Guilford.

    Google Scholar 

  • Luborsky, L., Singer, B., & Luborsky, L. (1975). Comparative studies of psychotherapies: Is it true that ‘Everybody has won and all must have prizes?’ Archives of General Psychiatry, 32, 1995-1008.

    Google Scholar 

  • Luteijn, F., & Kok, A.P. (1985). Herziene handleiding NVM. Lisse: Swets & Zeitlinger.

    Google Scholar 

  • Luteijn, F., Starren, J., & Dijk, H. van (1985). Handleiding bij de NPV. Lisse: Swets Test Publishers.

    Google Scholar 

  • Luteijn, F., Starren, J., & Dijk, H. van (2000). Tweede herziene handleiding bij de NPV. Lisse: Swets Test Publishers.

    Google Scholar 

  • Main, M. (1991). Metacognitive knowledge, metacognitive monitoring and singular (coherent) versus multiple (incoherent) model of attachment. In C.M. Parkes, J. Stevenson-Hinde & P. Marris (Eds.), Attachment across the life cycle (pp. 127-159). Londen/New York: Routledge.

    Google Scholar 

  • Main, M., & Goldwyn, R. (1994). Adult attachment classification system. Berkeley: University of California.

    Google Scholar 

  • Miller, M.W. (2003). Personality and the aetiology and expression of PTSD: A Three factor model Perspective. Clinical Psychology: Science and Practice, 10, 373-393.

    Article  Google Scholar 

  • Nicolai, N.J. (2001a). Hechting en psychopathologie: een literatuuroverzicht. Tijdschrift voor Psychiatrie, 43, 333-342.

    Google Scholar 

  • Nicolai, N.J. (2001b). Hechting en psychopathologie: de reflectieve functie. Tijdschrift voor Psychiatrie, 43, 705-714.

    Google Scholar 

  • Nicolai, N.J. (2003). Diagnostiek van gehechtheid en reflectieve functie. In E.H.M. Eurelings-Bontekoe & W.M. Snellen (red.), Dynamische persoonlijkheidsdiagnostiek (pp 305-336). Lisse: Swets & Zeitlinger.

    Google Scholar 

  • Perris, C. (2000). Personality-related disorders of interpersonal behaviour: A developmental-constructivist cognitive psychotherapy approach to treatment based on attachment theory. Clinical Psychology and Psychotherapy, 7, 97-117.

    Article  Google Scholar 

  • Reich, J. (2003).The effect of axis II disorders on the outcome and treatment of anxiety and unipolar depressive disorders: A review. Journal of Personality Disorders, 17, 387-405.

    Article  PubMed  Google Scholar 

  • Rijkeboer, M.M., & Boelen, P. A. (2003). Diagnostiek van cognities en schema's. In E.H.M. Eurelings-Bontekoe & W.M. Snellen (red.), Dynamische persoonlijkheidsdiagnostiek (pp 381-422). Lisse: Swets & Zeitlinger.

    Google Scholar 

  • Sarafino, E.P. (1998). Health psychology. Biopsychosocial interactions (3rded.). New York: John Wiley & Sons.

    Google Scholar 

  • Schreurs, P.J.G., Willige, G. van de, Brosschot, J.F., Tellegen, B., & Graus, G.M.H. (1993). De Utrechtse copinglijst (UCL). Herziene handleiding. Lisse: Swets & Zeitlinger.

    Google Scholar 

  • Siever, L. J., & Davis, K.L. (1991). A psychobiological perspective on the personality disorders. American Journal of Psychiatry, 148, 1647-1658.

    CAS  PubMed  Google Scholar 

  • Sterk, F., & Rijkeboer, M.M. (1997). Schema-Vragenlijst. Utrecht: Ambulatorium Universiteit Utrecht.

    Google Scholar 

  • Swinkels, J., Bijker, M., & Jansen van Roosendaal, G. (2003). Diagnose Behandeling Combinaties in de GGZ. MGv, 58, 539-541.

    Google Scholar 

  • Waal, J. de (2002). In den beginne was er hechting… De waarde van de theorieën over hechtingsstijlen voor de psychotherapeutische behandeling en indicatiestelling. Tijdschrift voor Psychotherapie, 28, 483-500.

    Google Scholar 

  • Westen, D., & Harnden-Fischer, J. (2001). Personality profiles in eating disorders: Rethinking the destinction between axis I and axis II. American Journal of Psychiatry, 158, 547-562.

    Article  CAS  PubMed  Google Scholar 

  • IJzendoorn, M.H. van (1994). Gehechtheid van ouders en kinderen. Houten/Diegem: Bohn Stafleu Van Loghum.

    Google Scholar 

  • IJzendoorn, M.H. van (1995). Adult attachment representations, parental responsiveness and infant attachment: A meta-analysis on the predictive validity of the Adult Attachment Interview. Psychological Bulletin, 117, 387-403.

    Article  PubMed  Google Scholar 

  • IJzendoorn, M.H. van (2002). Drie generaties holocaust? Over gehechtheid, trauma en veerkracht. Tijdschrift voor Psychotherapie, 28, 183-204.

    Google Scholar 

  • Young, J.E. (1994). Cognitive therapy for personality disorders: A schema-focused approach. Sarasota, Fl.: Professional Resource Press.

    Google Scholar 

  • Young, J.E., & Pijnaker, H. (1999). Cognitieve therapie voor persoonlijkheidsstoornissen. Houten/Diegem: Bohn Stafleu Van Loghum.

    Google Scholar 

Download references

Author information

Authors and Affiliations

  1. www.bsl.nl/shop/tijdschrift-v-psychotherapie-0165-1188.html

    Elisabeth Eurelings-Bontekoe

Authors
  1. Elisabeth Eurelings-Bontekoe
    View author publications

    You can also search for this author in PubMed Google Scholar

  2. Wim Snellen
    View author publications

    You can also search for this author in PubMed Google Scholar

Corresponding author

Correspondence to Elisabeth Eurelings-Bontekoe.

Additional information

Theory-driven, multidimensional, multi-trait assessment: theory, empirical results and relevance to the practice of psychotherapy

This article makes a plea for the relevance of multidimensional-multi-trait assessment in psychotherapy. We argue that the present financial and political views on mental health care do definitely not reflect the state of the art in clinical psychology. Although the role of classification systems like DSM IV is under dispute, particularly in the field of the assessment of personality pathology, authorities consider classification as the main guideline to treatment. They make a plea for the description of DSM IV diagnosis-treatment combinations, including their costs, in order to provide for a more efficient financial management. By contrast, we argue strongly in favour of a reconsideration of this view and plead for a combination of descriptive and multidimensional assessment.

dr. e.h.m. eurelings-bontekoe, klinisch psycholoog, is universitair hoofddocent klinische psychologie aan de Universiteit Leiden.

drs. w.m. snellen is werkzaam in Altrecht als hoofd psychodiagnostische dienst. Hij is tevens praktijkopleider van de postdoctorale opleidingen tot gezondheidspsycholoog en klinisch psycholoog.

Correspondentieadres: E.H.M. Eurelings-Bontekoe, Universiteit Leiden, Sectie klinische en gezondheidspsychologie, Wassenaarseweg 52, 2333 AK Leiden.

Dit artikel is de bewerking van een lezing op de jaarlijkse ‘Dag van de psychotherapie’, gehouden op 19 december 2003 te Amsterdam.

About this article

Cite this article

Eurelings-Bontekoe, E., Snellen, W. Theoriegestuurde multidimensionele multi-traitdiagnostiek.. PSIE 30, 239–248 (2004). https://doi.org/10.1007/BF03062107

Download citation

  • Issue Date:

  • DOI: https://doi.org/10.1007/BF03062107

Search

Navigation