Samenvatting
Er zijn aanwijzingen dat het verbale gedrag van patiënten en therapeuten bij succesvolle behandelingen verschilt van dat bij niet–succesvolle behandelingen. Uit onderzoek met het Codiersystem zur Interaktion in der Psychotherapie (cip) komt onder meer naar voren, dat therapeuten die patiënten met succes behandelden meer ondersteuning gaven, en dat patiënten die baat hadden bij de behandeling minder weerstand en meer coöperatief gedrag vertoonden. In dit artikel wordt een onderzoek beschreven met een Nederlandstalige versie van het cip naar verbale uitingen tijdens het eerste therapiegesprek van een kortdurende, klachtgerichte behandeling van patiënten met chronische spanningshoofdpijn. Onderzocht wordt of er verschillen bestaan in de frequentie van verschillende verbale gedragingen van therapeuten en patiënten tussen succesvolle en niet–succesvolle behandelingen. Uit de onderzoeksresultaten blijkt dat er tussen succesvolle en niet–succesvolle behandelingen geen significante verschillen zijn in het relatieve voorkomen van bepaalde categorieën verbale uitingen van therapeuten en patiënten.
Abstract
Differences in verbal behaviour during the first therapeutic session. Empirical evidence suggests that the verbal behaviour of patients and therapists in treatments with or without success differs. Research with the Codiersystem zur Interaktion in der Psychotherapie (cip) shows that therapists who successfully treated their patients gave more support, while patients who responded to treatment were less resistant and more cooperative. The present study investigates verbal behaviour as assessed with a Dutch version of the cip in the first therapeutic session of a short–term and symp–tom–oriented treatment of patients with chronic tension headache. Differ–ences in verbal behaviour between therapists and patients in treatments that were effective and those that were not, were analyzed. No differences were found in the relative frequency of different categories of verbal behaviour of therapists and patients.
This is a preview of subscription content, log in via an institution to check access.
Referenties
Bennun, I., Hahlweg, K., Schindler, L. & Langlotz, M. (1986). Therapist's and patiënt's perceptions in behavior therapy: The development and cross cultural analysis of an assessment instrument. British Journal of Clinical Psychology, 25, 275–283.
Bennun, I. & Schindler, L. (1988). Therapist and patient factors in the behavioral treatment of phobic patients. British Journal of Clinical Psychology, 27, 145–150.
Beurs, E. de & Lange, A. (1990). De validatie van de Nederlandse versie van de Therapist Cliënt Rating Scale. Tijdschrift voor Psychotherapie, 16, 21–35.
Beurs, E. de, Lange, A., Greven, E. & Hylkema, A. (1990). Het meten van de kwaliteit van de verhouding tussen therapeut en patiënt. Directieve Therapie, 12, 114–130.
Beurs, E. de, Lange, A., Marquenie, F. & Pré, M. du (1992). Validiteit, betrouwbaarheid en predictieve waarde van de Nederlandse versie van de Therapist Client Rating Scale bij agorafobie–patiënten. Nederlands Tijdschrift voor de Psychologie, 42, 195–200.
Blaauw, E. & Emmelkamp, P. M. G. (1991). De therapeutische relatie: een onderzoek naar de waarde van de Therapist Client Rating Scale (TCRS). Gedragstherapie, 24, 183–193.
Cohen, J. (1968). Weighted Kappa: Nominal scale agreement with provision for scaled disagreement or partial credit. Psychological Bulletin, 70, 213–220.
Emmelkamp, P. M. G. (1988). Enige ontwikkelingen in de psychotherapie–research. Nederlands Tijdschrift voor de psychologie, 43, 5–13.
Emmelkamp, P. M. G. & Hout, A. van der (1983). Failure in treating agoraphobia. In: E. B. Foa & P. M. G. Emmelkamp (red.), Failures in behavior therapy (p. 58–81). New York: John Wiley & Sons.
Holroyd, K. A. & Penzien, D. B. (1990). Pharmacological versus non–pharmacological prophylaxis of recurrent migraine headache: A meta–analytic review of clinical trials. Pain, 42, 1–13.
Hoogduin, C. A. L., Haan, E. de, Schaap, C. & Severeijns, R. (1988). Het verband tussen therapeutische relatie en therapieresultaat bij de behandeling van dwangneurose. Gedragstherapie, 21, 247–255.
Hoorens, V. (1986). De patiënt–therapeut relatie in gedragstherapie. Gedragstherapie, 19, 263–278.
Keijsers, G. P. J., Hoogduin, C. A. L. & Schaap, C. P. D. R. (1992). De Therapist Client Rating Scale (TCRS): meer data over structuur en validiteit. Gedragstherapie, 25, 201–210.
Keijsers, G. P. J., Schaap, C. P. D. R., Hoogduin, C. A. L. & Peters, W. (1991). The therapist relationship in the behavioral treatment of anxiety disorders. Behavioral psychotherapy, 19, 359–367.
Kuile, M. M. Ter (1992). Autogenic training and cognitive selfhypnosis in the treatment of recurrent tension headache. Paper 22e EABT Congress, Coimbra.
Lambert, M. J. (1989). The individual therapist's contribution to psychotherapy process and outcome. Clinical Psychological Review, 9, 469–485.
Rabavilas, A. D., Boulougouris, J. C. & Perissaki, C. (1979). Therapist qualities related to outcome with exposure in vivo in neurotic patients. Journal of Behavior Therapy and Experimental Psychiatry, 10, 293–294.
Ruiter, C. de, Garssen, B., Rijken, H. & Kraaimaat, F. (1989). De therapeutische relatie bij kortdurende gedragstherapeutische behandelingen van agorafobie. Gedragstherapie, 22, 313–323.
Russell, R. L. & Trull, T. J. (1986). Sequential analysis of language variables in psychotherapy process research. Journal of Consulting and Clinical Psychology, 54, 16–21.
Schindler, L. (1988). Client–therapist interaction and therapeutic change. In: P. M. G. Emmelkamp, W. T. A. M. Everaerd, F. Kraaimaat & M. J. M. van Son (red.), Advances in theory and practice in behaviour therapy (p. 83–96). Lisse: Swets & Zeitlinger.
Schindler, L. & Höhenberger–Sieber, E. (1986). Interaction patterns of client and therapist in relation to therapy process and outcome. Paper 16de EABT Congres, Lausanne.
Schindler, L., Müller, K., Höhenberger–Sieber, E. & Hahlweg, K. (1988). Manual des Codiersystems zur Interaktion in der Psychotherapie ( CIP ). München: Max Planck–Institut für Psychiatrie.
Tabeling, J. G. F. (1990). Handleiding ter beoordeling van therapeut–patiënt interacties (Nederlandse vertaling van het Manual des Codiersystems zur Interaktion in der Psychotherapie). Interne publicatie Rijksuniversiteit Leiden: Leiden.
Veldhuizen van Zanten, S. J. O. & Hijdra, A. (1988). Onderzoek naar variatie tussen waarnemers met behulp van Kappa. Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde, 132, 199–202.
Williams, K. E. & Chambless, D. L. (1990). The relationship between therapist characteristics and outcome of in vivo exposure treatment for agora–phobia. Behavior Therapy, 21, 111–116.
Author information
Authors and Affiliations
Additional information
Dr. Ph. Spinhoven, klinisch psycholoog/psychotherapeut en Drs. M. M. Ter Kuile, psycholoog, zijn verbonden aan de vakgroep Psychiatrie van de Rijksuniversiteit Leiden. Drs. J.G.F. Tabeling is verbonden aan het psychiatrisch ziekenhuis Endegeest te Oegstgeest.
Met dank aan M. van Zundert, psycholoog, voor het scoren van de uitgeschreven gesprekken en mw. I. van der Kooy voor het uitwerken van de figuren en tabellen.
Correspondentieadres: Dr. Ph. Spinhoven, Vakgroep Psychiatrie, Postbus 1251, 2340 BG Oegstgeest.
Appendices
Bijlage 1. Dimensies en categorieën met betrekking tot het gedrag van de therapeut en voorbeelden daarvan
1. | Ingaan op gevoel | |
– ingaan op gevoel (IG) | … hoe voelde u zich toen | |
– herformuleren (HE) | … ik begrijp dat dit voor u een belangrijke verandering is | |
– begrip (BE) | … iedereen zou zich daar zorgen over maken | |
2. | Ondersteuning | |
– aanmoediging (AA) | … als u op deze manier doorgaat met oefenen zullen uw klachten verminderen | |
– positieve feedback (PF) | … daar deed u goed aan | |
– minimale ondersteuning (MO) | … hm, hm | |
3. | Exploratie | |
– informatie (IV) | … hoe vaak hebt u hoofdpijn? | |
– samenvatten (SA) | … u hebt mij verteld dat het moei– lijk is om een nieuwe baan te vinden | |
4. | Verduidelijken | |
– zakelijke mededeling (ZM) | … de behandeling duurt drie maanden | |
– structureren (ST) | … de therapie bestaat uit elke week ontspanningsoefeningen doen | |
– verklaren (VE) | … psychoanalyse is gebaseerd op de ideeën van Freud | |
– persoonlijke uiting van de therapeut (PU) | … ik ben sinds een jaar therapeut | |
5. | Directiviteit | |
– direktieve leiding (DL) | … probeert u zich nu eens te ontspannen | |
– huiswerk/advies (HA) | … u moet thuis dagelijks oefenen | |
6. | Stellingname | |
– confrontatie (KO) | … ik zie dat u boos bent | |
– interpretatie (IN) | … uw klachten hangen wellicht sa– men met de drukte op het werk | |
– kritiek (KR) | … u neemt te weinig tijd om baat te hebben van de oefeningen | |
7. | Varia | |
– rest antwoorden (RE) | … het telefoonnummer van de huisarts is | |
– luisteren/pauze (LU/PA) |
Bijlage 2. Dimensies en categorieën met betrekking tot het gedrag van de patiënt en voorbeelden daarvan
1. | Emotionele uitingen | |
– beschrijving van een positief gevoel (PG) | … daar werd ik rustig van | |
– beschrijving van een negatief gevoel (NG) | … ik voelde mij de hele avond rot | |
– beschrijving van een onbepaald gevoel (OG) | … ik voelde me raar | |
2. | Probleembeschrijving | |
– mededeling (ME) | … ik heb twee kinderen | |
– probleembeschrijving (PB) | … ik heb problemen op mijn werk | |
3. | Eenvoudige antwoorden | |
– korte antwoorden (KA) | … ik ben bakker | |
4. | Melding van verandering | |
– poging tot zelfcontrole (PZ) | … als ik fiets heb ik minder hoofdpijn | |
– melding van succes (MS) | … de oefening hielp | |
– inzicht (IN) | … ik denk dat mijn klachten samenhangen met spanning | |
5. | Samenwerken | |
– formulering van een doel (FD) | … ik wil leren omgaan met spanning | |
– uiten van vertrouwen (UV) | … ik zie wel iets in deze aanpak | |
– voorstel tot verandering (VV) | … ik zal meer voor mezelf opkomen | |
6. | Verduidelijking | |
– vragen naar de kennis van de therapeut (VT) | … hebt u zo'n geval al eens meegemaakt? | |
– informatievragen/raad vragen (IV) | … zal ik dat wel doen? | |
7. | Weerstand | |
– kritiek/provocatie (KP) | … ik denk niet dat u mij kunt helpen | |
– vermijden/weigeren (VW) | … ik heb geen tijd voor een afspraak | |
– twijfel over de therapie (TW) | … ik vraag me af of deze benadering zal werken | |
8. | Varia | |
– rest antwoorden (RE) | … Nederland speelt tegen Malta vanavond | |
– luisteren/pauze (LU/PA) |
Rights and permissions
About this article
Cite this article
Spinhoven, P., Tabeling, F. & Kuile, M. Verschillen in verbale uitingen tijdens het eerste therapiegesprek. DITH 13, 188–195 (1993). https://doi.org/10.1007/BF03060051
Issue Date:
DOI: https://doi.org/10.1007/BF03060051