Hoofdpijn anders dan andere pijn?

Samenvatting

Hoofdpijn is anders dan andere pijnen als het gaat om migraine, clusterhoofdpijn en medicatieafhankelijke hoofdpijn. De prevalenties zijn hoog (tientallen procenten) vergeleken met andere pijnen. Maar de prevalenties van hoofdpijnen met een grote lijdensdruk staan weer in procenten geschreven. Meerdere hoofdpijnsoorten naast elkaar is regel. Daarom is een parallel meersporenbeleid nodig. In tegenstelling tot patiënten met fibromyalgie en dystrofie hebben mensen met hoofdpijn geen moeite met het bespreken van psychologische benaderingen qua therapie of ontstaanswijze. Hoofdpijnpatiënten hebben de neiging zich als zorgmijders te gedragen, althans voor hun hoofdpijn. Misschien is er een verband.

De aanpak van migraine is specifiek. Het arsenaal aan medicamenten voor de aanvalsbehandeling en de profylactische behandeling is uitgebreid. Bijzonder is de persoonspecifieke gevoeligheid voor de ene of de andere triptaan. Het heeft zin ze desnoods alle zeven uit te proberen – hoewel er dan meestal meer aan de hand is, medicatieafhankelijke hoofdpijn bijvoorbeeld of onjuiste timing van het gebruik. Voor de profylactische aanpak hebben we vijf groepen geneesmiddelen tot onze beschikking: bètablokkers, angiotensine-II-antagonisten c.q.ace-remmers, tricyclische antidepressiva (tca’s), anti-epileptica en pizotifeen. De laatste twee zijn zelden nodig. De behandeling van clusterhoofdpijn is specifiek, maar het arsenaal is beperkt en daardoor eenvoudig. De diagnose stellen is de kunst, de behandeling niet.

Het ontstaan van pijn door overmatig medicijngebruik is kenmerkend voor hoofdpijn. Bij rug- en nekpijn is dit een veel minder duidelijke oorzaak. Het gaat om het doel zoals de patiënt dat ervaart: bij mensen die pijnstillers slikken voor een zere knie zal middelengeïnduceerde hoofdpijn niet snel ontstaan, maar wél bij mensen die pijnstillers slikken voor hoofdpijn. Sterker nog, als men pijnstillers slikt voor een nekpijn die ervaren wordt als een zelfstandige pijn, ontstaat er geen middelengeïnduceerde hoofdpijn. Maar wordt de nekpijn ervaren als een begin van hoofdpijn, dan gebeurt dat wél.

De klinische kenmerken van middelengeïnduceerde hoofdpijn liggen tussen gewone hoofdpijn en migraine in. Als zij ontstaat uit spanningshoofdpijn verschijnen de klassieke migrainekenmerken; ontstaat zij uit hoogfrequente migraine dan vervagen de migrainekenmerken juist. In de regel ontstaat zij uit een combinatie. Het klinisch beloop bij ontstaan en behandeling zal besproken worden.

De overeenkomsten met andere chronische pijnsyndromen zijn te vinden in de variëteit aan belevingswijzen, copingstijlen, multicausale etiologie en vooral in een pragmatische meersporenbehandeling, ook als de etiologie onduidelijk is. De profylactische medicatie en de nieuwe ontwikkelingen daarin kennen veel overlap. Of de integrale behandeling steeds zwaar opgetuigd moet worden met multidisciplinaire teams is de vraag. Met een slim verwijsnetwerk en een compliantieverhogende logistiek komen we een heel eind. hoofdpijn migraine diagnostiek behandeling