Fondaparinux – een nieuw parenteraal antistollingsmiddel

Samenvatting

In mfm 2002; 40: 24 berichtten we over een nieuw parenteraal antistollingsmiddel, een gesulfateerde pentasaccharide. Dit door Sanofi ontwikkelde en door Organon Nederland verder geproduceerde middel is géén heparinederivaat. Het koppelt zich aan antitrombine en remt factor Xa. De kans op heparine-geïnduceerde trombopenie zou nihil zijn en ook is geen reactie met plaatjesfactor 3 te verwachten. Het eerste onderzoek betrof vooral, naast de klinische effecten, de dosisresponsrelatie; de optimale dagdosis bleek tussen de 1,5 en 3 mg te liggen.

Appendices

Verkrijgbaar

Enoxaparine: in Nederland als Clexane ^®.

Fondaparinux: (nog) niet in de handel.

Bijlage

 

Overzicht van parenterale antistollingsmiddelen

Heparine (ongefractioneerd)

Remmer van antitrombine III. Wordt langs i.v. weg toegediend op geleide van de aPTT. Bij diepe veneuze trombose (DVT), longembolie en instabiele angina pectoris.

Bijwerking: behalve bloedingen, door antilichamen geïnduceerde trombopenie.

Voordelen: relatief korte halveringstijd en reversibiliteit bij acute ingrepen of calamiteiten. Het middel kan worden gegeven bij nierinsufficiëntie.

Laagmoleculaire heparinen (LMW-heparinen of heparinoïden)

Deze middelen hebben dezelfde werking als heparine.

Tromboseprofylaxe vooral bij operatieve ingrepen, maar ook bij de klinische behandeling van DVT. Ze zouden minder kans op bloeding geven.

Voordelen: subcutane toediening, bewaking van antistollingseffect niet nodig.

Nadelen: lumbale anesthesie is een contra-indicatie (kans op epiduraal hematoom!). Uitscheiding gedeeltelijk via de nier.

De meeste LMW-heparinen gaan een kruisreactie aan met trombocytenantistoffen en kunnen dus een heparine-geïnduceerde trombopenie veroorzaken.

Een uitzondering is danaparoïde. Dit middel heeft dezelfde karakteristieken als de LMW-heparinen, maar vertoont weinig kruisreactiviteit met trombocytenantistoffen, geeft dus weinig kans op trombopenie.

Hirudine-derivaten (onder andere epirudine en bivalirudine)

Hirudine is in feite het oudste antistollingsmiddel, afgeleid van de bloedzuiger, nu synthetisch. Het wordt klinisch weinig gebruikt, maar kan nuttig zijn bij tromboseprofylaxe bij heparine-geïnduceerde trombopenie. Werkt ook op trombocyten en is gecontraïndiceerd bij andere vormen van trombopenie.

Synthetische remmers van factor X (fondaparinux)

Het meest recente parenterale anticoagulans, een tamelijk eenvoudige gesulfateerde pentasacharide die factor Xa direct remt. Fondaparinux zou minder kans op bloeding geven en geen trombopenie veroorzaken.

Editorial. nejm 2001; 345; 1340-41.