Het syndroom van Sjögren is een chronische, reumatische auto-immuunziekte die gepaard gaat met o.a. destructie van exocriene klieren. Dit veroorzaakt naast een droge mond en droge ogen ook complicaties, zoals brandend gevoel, orale ulcera, ondervoeding, gewichtsverlies, secundaire infectie met gisten en bacteriën, slaapstoornissen, cariës, periodontale ziekten, cornea-ulceratie of perforatie en bacteriële conjunctivitis. Pilocarpine is een plantenalkaloïd met cholinerge/parasympaticomimetische eigenschappen.

Het middel werd onderzocht in een gerandomiseerd, placebogecontroleerd onderzoek bij 373 patiënten met Sjögren, waarvan 125 mensen placebo, 121 personen 2,5 mg pilocarpine en 127 patiënten 5 mg pilocarpine, viermaal daags ontvingen. Het onderzoek duurde drie maanden. In de drie genoemde groepen completeerden resp. 89,6, 84,3 en 86,6% van de proefpersonen het onderzoek. De 2,5 mg pilocarpine-groep verschilde niet van de placebogroep, maar een significant (p £0,001) groter percentage van de mensen met 5 mg pilocarpine (61,3%) verbeterde op de therapie vergeleken met placebo (31,1%) wat betreft de droge mond. Ditzelfde gold voor de verbetering van de droge ogen (42%) in vergelijking met placebo (26,1%). Ook de slaap verbeterde, het focussen tijdens lezen en de ernst van wazig zien werden gunstig beïnvloed. Er waren weinig redenen om het onderzoek voortijdig te beëindigen wegens bijwerkingen. Zweten, frequente mictie en blozen kwamen het meeste voor. Het duurt vaak een tijd voor de therapie optimaal werkt en daarom wordt een periode van zes tot twaalf weken therapie aanbevolen.

Verder vervolgonderzoek zal inzicht moeten geven in hoe lang deze symptomatische therapie blijft helpen, maar voorlopig is pilocarpine bij Sjögren een aanwinst, ook al heeft lang niet iedereen er baat bij.