Zusammenfassung
Die Peritonitis fibroplastica führt zu lebensbedrohenden, ileusähnlichen Zuständen. Es kommt im membranumschlossenen, gleichsam eingescheideten Darmpaket zur Behinderung der Peristaltik, Ernährungsstörung, u. U. Abknickung oder Darmokklusion durch Schwartenschrumpfung. Operative Teilexcision der Membran ist die Behandlungsmethode der Wahl. Der Enteroanastomose ist der Dauererfolg versagt. Die Beurteilung der Genese dieser seltenen Erkrankung ist dadurch erschwert, daß alle Übergänge beobachtet worden sind zwischen Membranüberzugnicht untereinander verwachsener Schlingen bis zum sackförmigen unentwirrbaren Darmpaket unter Einbezug von Nachbarorganen. Bei den von uns beobachteten Fällen haben mit Wahrscheinlichkeit Entzündungen eine Rolle gespielt, für die vielfach vermuteten spezifischen jedoch ergab sich kein Anhalt. Es wird erwogen, ob die Peritonitis fibroplastica ein Folgezustand schleichender Peritonitiden ist (abdominelle Grippeformen?). Problematisch bleibt, daß die Hälfte der Fälle Erkrankungen in der Anamnese überhaupt vermissen lassen, die Veränderungen aber so weitgehend sind, daß ihre Entstehung, ohne Beschwerden auszulösen, schwer begreiflich erscheint. Sollte eine Mißbildung das Grundleiden abgeben für eine Peritonitis fibroplastica, käme als z. Z. bekannte Form nur die Hernia mesenterico-parietalis in Frage. Sekundär entzündliche Vorgänge könnten das Krankheitsbild weitgehend verwischen. Die totale wie partielle Ummauerung des Dünndarms durch das Mesocolon ist theoretisch möglich und würde das Heraustreten eines Darmschenkels aus dem sackförmigen Herniengebilde erklären können, u. U. auch die von uns beobachtete Duodenalstenose. Durch Einwachsen einzelner Dünndarmpakete in das darüber gespannte Mesocolon wäre auch eine endliche Übereinanderlagerung und andernorts beobachtete Septenbildung möglich. Der ziemlich regelmäßige Befund eines palpablen Tumors in nahezu der gleichen Gegend des Abdomens und die Gleichmäßigkeit der abziehbaren Membran erscheinen durch die Entzündungstheorie allein heute noch nicht geklärt.
Literatur
Abramovič: Nov. chir. Arch. (russ.)8, 507–516 (1925). Ref. Z.org. Chir.35, 562 (1926).
J. C. Ahumada yC. J. Calatroni: Rev. Cir. Buenos Aires13, 193–231 (1934). Ref. Z.org. Chir.70, 205 (1934).
Aleev: Kazan med. Ž. (russ.)2/3, 198–203 (1932). Ref. Z. org. Chir.61, 673 (1932).
A. Alperovich: Semana méd. (span.)1939, 355–361. Ref. Z.org. Chir.96, 574 (1940).
A. Ambrozewicz: Polski Przegl. chir.10, 21–23 (1931). Ref. Z.org. Chir.54, 589 (1937).
E. Andrews: Surg. etc.37, 740–750 (1923). Ref. Z.org. Chir.26, 349 (1924).
Antononpoulos: Zbl. Gynäk.1929, 3409–3413.
P. Baženov: Kazan. med. Ž. (russ.)6, 741–748 (1935). Ref. Z.org. Chir.75, 578 (1936).
Bazy: angef. n.Bonneau. K. W. Bender: Bruns’ Beitr.138, 193–232 (1926).
Bergert: Bull. Soc. nat. Chir. Paris58, 879–881, 1312–1314 (1932). Ref. Z. org. Chir.59, 362 (1932);61, 119 (1933).
N. Blumenthal: Russk. Klin.7, 554–564 (1927). Ref. Z. org. Chir.41, 724 (1928).
—: Arch. klin. Chir.153, 326–334 (1928).
Bodulin: Ž. sovrem. Chir. (russ.)6, 396–400 (1931). Ref. Z.org. Chir.57, 475 (1932).
Bonneau: Rev. de Chir.52, 638–644 (1933). Ref. Z.org. Chir.65, 549 (1934).
A. Borrmann: Diss. Kiel 1927.
Brocq: angef. n.Cadenat.
Brösicke: Über intraabdominale Hernien und Bauchfelltaschen. Berlin 1891.
S. Brückner: Zbl. Chir.1934, 2672–2675.
F. M. Cadenat: Bull. Soc. nat. Chir. Paris58, 840–842 (1932). Ref. Z.org. Chir.59, 363 (1932).
Chronek: Čas. lék. cesk.1928, 1054–1055. Ref. Z.org. Chir.46, 131 (1928).
W. R. Cubbins andM. J. Marvel: Surg. etc.16, 312–315 (1913). Ref. Z.org. Chir.2, 132 (1913)
H. B. Devine: Brit. J. Surg.20, 204–213 (1932). Ref. Z.org. Chir.60, 724 (1932).
H. Dieterich: Dtsch. Z. Chir.211, 405–407 (1928).
L. Divavin: Nov. Chir. (russ.)3, 277–279 (1926). Ref. Z.org. Chir.38, 804 (1927).
R. E. Donovan u.J. Zimman: Arch. argent. Entferm. Apar. digest.13, 565–583 (1938). Ref. Z.org. Chir.91, 42 (1939).
C. N. Dowd: Ann. Surg.77, 423–432 (1923), Ref. Z.org. Chir.23, 261 (1923).
Eisler u.Fischer: Hernia mesentericoparietalis dextra. Leipzig 1911.
D. Emeljanov: Nov. chir. Arch. (russ.)45, 66–73 (1927). Ref. Z.org. Chir.40, 165 (1928).
P. Esau: Dtsch. Z. Chir.125, 155–174 (1913).
P. Escudero yE. V. Merlo: Arch. argent. Enferm. Apar. digest.1, 95–106 (1925). Ref. Z.org. Chir.34, 22 (1926).
K. W. Eunike: Dtsch. med. Wschr.1919, 801 bis 803.
R. Faberova: Russk. Klin.7, 243–251 (1927). Ref. Z.org. Chir.40, 846 (1928).
S. P. Federow: 2. Russ. Chir. Kongr. 1901.
R. Felten: Arch. klin. Chir.89, 495–503 (1909).
R. Füth: Münch. med. Wschr.1927, 319–322.
N. Fujita u.N. Takeru: Arch. jap. Chir.7, 363–373 (1930). Ref. Z.org. Chir.53, 183 (1931).
P. Funck-Brentano: Bull. Soc. nat. Chir. Paris61, 1163–1170 (1935). Ref. Z.org. Chir.76, 274 (1936).
N. Garber: Arch. klin. Chir.153, 316 bis 325 (1928).
M. Gerulanos: Bull. Soc. grecque Chir. (griech.)1, 3–10 (1928). Ref. Z.org. Chir.48, 89 (1930).
E. Giupponi: Policlinico sez. chir.45, 267–279 (1938). Ref. Z.org. Chir.89, 717 (1938).
R. Goldhahn: Arch. klin. Chir.166, 36–46 (1931).
Golzef: angef. n.Emeljanov.
Grinberg: Vestn. Chir. (russ.)13, 110–114 (1928). Ref. Z.org. Chir.46, 515 (1929).
O. Gros: Arch. klin. Chir.164, 407–441 (1931).
F. Gusev: Klin. med. (russ.)11, 212–214 (1933). Ref. Z.org. Chir.68, 179 (1934).
E. Heller: Arch. klin. Chir.90, 361–366 (1909).
S. Hindse-Nielsen: Bibl. Laeg. (dän.)126, 273–309 (1934). Ref. Z.org. Chir.69, 318 (1934).
R. Hochmiller: Zbl. Chir.1931, 3204–3209.
J. Hohlbaum: 29. Tagg. mitteldtsch. Chir.-Kongr. 1938.
L. Isler: Sammelref. Zbl. Grenzgeb. Med. u. Chir.12, 697–703 (1909);19, 732–740 (1915).
S. Jeda: Z. jap. chir. Ges.1934, 35. Ref. Z.org. Chir.74, 629 (1934).
L. Josa: Zbl. Chir.1927, 1689 bis 1694.
O. Jüngling: Dtsch. Z. Chir.227, 284–296 (1930).
W. Körte: Die Chirurgie des Peritoneums. Neue Deutsche Chirurgie, Stuttgart 1927.A. Läwen: Bruns’ Beitr.166, 635–646 (1937).
Lehrnbecher: ebenda127, 486 bis 476 (1922).
R. Leibovici etB. Y. Yovanovitch: Rev. de Chir.57, 734–761 (1938). Ref. Z.org. Chir.92, 286 (1939).
D. Lemberg: Vestn. Chir. (russ.)42, 107–114 (1936). Ref. Z.org. Chir.82, 534 (1937).
G. Lenarduzzi: Radiol. med.25, 266–285 (1938). Ref. Z.org. Chir.89, 175 (1938).
Ch. Lenormant: Presse méd.1933, 1329–1330. Ref. Z. org. Chir.64, 788 (1933).
M. J. Lorin-Epstein: Arch. klin. Chir.171, 744–757 (1932).
J. Madier: Bull. Soc. nat. Chir. Paris58, 1259 (1932). Ref. Z.org. Chir.61, 119 (1933).
C. Manca: Med. contemp. Torino (ital.)4, 391–394 (1938). Ref. Z.org. Chir.91, 467 (1939).
B. Mariotti: Policlinico, sez. prat.1934, 852–855. Ref. Z.org. Chir.68, 492 (1934).
Matsuda, Kazuo: Z. jap. chir. Ges.36, dtsch. Zusammenf. 31–32 (1935). Ref. Z.org. Chir.79, 694 (1936).
Michejda: angef. n.Brückner.
A. N. Moskalenko: Nov. chir. Arch. (russ.)9, 265–266 (1926). Ref. Z.org. Chir.35, 562 (1926).
A. Naerra: Acta chir. scand. (Stockh.)80, 209–216 (1937). Ref. Z.org. Chir.87, 522 (1938).L. Nalivkin: Kazan. med. Ž.31, 212–217 (1935). Ref. Z.org. Chir.74, 238 (1935).
Nicholls: J. amer. med. Assoc.1903. Ref. Zbl. Chir.1903, 717.
N. Novikov: Med. Mysl’ Uzbekistana (russ.)4, 25–29 (1929). Ref. Z.org. Chir.50, 157 (1930).L. Olper: Arch. ital. Mal. Appar. diger.3, 279–298 (1934). Ref. Z.org. Chir.71, 584 (1934).
A. Orlow: Vestn. Chir. (russ.)20, 82–103 (1930). Ref. Z.org. Chir.51, 328 (1930).
P. J. Owtschinnikow: Arch. klin. Chir.83, 623–634 (1907).
R. E. Pasmann: Zbl. Chir.1937, 1223–1228.
E. Payr: Arch. klin. Chir.114, 894–962 (1920).
Th. M. Pikin: ebenda98, 531–544 (1912).
E. Polichetti: Clinica chir. N. s.12, 174–207 (1936). Ref. Z.org. Chir.78, 691 (1936).
S. Polizzi: Policlinico, sez. prat.1934, 847–852. Ref. Z.org. Chir.68, 492 (1934).
V. Popov: Nov. chir. Arch. (russ.)22, 87–92 (1930). Ref. Z.org. Chir.57, 116 (1932).
Poster: J. amer. med. Assoc.1918, angef. n.Eunike.
L. B. Posvjanskij: Sovet. Chir.2, 66–69 (1935). Ref. Z.org. Chir.76, 637 (1936).
J. A. Praxin: 2. russ. Chir. Kongr. 1901, angef. n.Owtschinnikow.
D. G. Reid: Surg. etc.40, 400–401 (1925). Ref. Z.org. Chir.31, 682 (1925).
S. Repin: Vestn. Chir. (russ.)20, 104–108 (1930). Ref. Z.org. Chir.51, 329, (1930).
M. Richard: Bruns Beitr.140, 484–491 (1927).
van W. Rossem: Nederl. Tijdschr. Geneesk.1935, 1112–1118. Ref. Z.org. Chir.72, 612 (1935).
S. Rubasev Kazan. med. Ž.31, 208–211 (1935). Ref. Z.org. Chir.74, 237 (1935).
A. Rudzki: Polski Przegl. chir.8, 302–310 (1929). Ref. Z.org. Chir.48, 52 (1930).
A. Rusch: Sovet. Chir.7, 69–73 (1936). Ref. Z.org. Chir.84, 223 (1937).
P. Savy: Bull. méd.36, 741–745 (1922). Ref. Z.org. Chir.20, 493 (1923).
H. Schaer: Dtsch. Z. Chir.244, 304–310 (1935).
E. Schneider: Inaug.-Diss. Leipzig 1929.
P. Schrödl Münch. med. Wschr.1926, 1482, 1483.
Schubin: angef. n.Brückner.
J. Schustek: Orv. Hetil. (ung.)69, 401–403 (1925). Ref. Z.org. Chir.32, 831 (1925).
E. Schwalbe: Z. Morph. u. Anthrop.6, 135–150 (1903).
Segagni: Policlinico, sez. prat.28, 19 (1921). Ref. Z.org. Chir.13, 117 (1921).
V. Silvestrini: Arch. ital. Chir.47, 453–480 (1937). Ref. Z.org. Chir.87, 276 (1938).P. Smirnov: Sovet. Chir.1, 514–515 (1932). Ref. Z.org. Chir.61, 119 (1933).R. Stoop: Arch. méd. Enf.40, 588–590 (1937). Ref. Z.org. Chir.85, 642 (1938).
V. Subin: Vestn. Chir. (russ.)40, 112–123 (1928). Ref. Z.org. Chir.45, 272 (1929).J. Tanasescu etN. Barbilian: Bull. Soc. nat. Chir. Paris59, 848–851 (1933). Ref. Z.org. Chir.65, 99 (1934).
W. Tejerina Fotheringham yJ. P. Picena: Semana méd.1933, 1765–1775. Ref. Z.org. Chir.65, 99 (1934).
Terebinskij: angef. n.Blumenthal.
R. Tiesenhausen: Arch. klin. Chir.131, 296–300 (1924).Tokarenko: angef. n.Winnen. Letopis russk. Chir.5 (1900).
H. Toole: Dtsch. Z. Chir.213, 44–49 (1928).
H. Uebermuth: Dtsch. Z. Chir.250, 149 (1937).
Münch. med. Wschr.1937, 243.
D. Unchalo: Rev. Asoc. méd. argent.41, 931 bis 946 (1928). Ref. Z.org. Chir.45, 855 (1929).
J. Usa: Rev. méd. Barcelona21, 494–500 (1934). Ref. Z.org. Chir.69, 318 (1934).
P. Wilmoth etJ. Patel: J. de Chir.37, 341–357 (1931). Ref. Z.org. Chir.55, 101 (1931).
P. Winnen: Bruns Beitr.123, 72–81 (1921).
N. M. Wolkowitsch: Nov. chir. Arch. (russ.)48, 578–580 (1927). Ref. Zbl. Chir.1927, 3311.
W. A. Zhmur: Vestn. Chir. (russ.)56, 245–249 (1938). Ref. Z.org. Chir.93, 247 (1939).
Author information
Authors and Affiliations
Additional information
Mit 8 Textabbildungen (20 Einzelbildern).
Rights and permissions
About this article
Cite this article
Hartmann, W. Peritonitis fibroplastica. Deutsche Zeitschrift f. Chirurgie 255, 173–207 (1942). https://doi.org/10.1007/BF02800697
Received:
Issue Date:
DOI: https://doi.org/10.1007/BF02800697