This is a preview of subscription content, log in via an institution to check access.
Literature
Ditmaal eerst in het begin van Mei.
Dat daarbij meermalen sprake was van de aanhangige «Indische Decentralisatie-plannen», waarover Mr. van Deventer in «de Gids» van Februari l.l. een zoo lezenswaardig stuk schreef, spreekt wel van zelve. Wij verheugen ons er zeer in dat Mr. van Deventer van wien reeds meerdere belangrijke artikelen in dat tijdschrift werden opgenomen, met den aanvang van dit jaar tot de Redactie van «de Gids» is toegetreden. Daardoor toch is de waarborg verkregen dat «de Gids», die vroeger koloniale mannen als Veth, van der Lith en anderen als vaste medewerkers had, maar in den laatsten tijd te zeldzaam zijne aandacht aan de koloniale zaak wijdde, dit voortaan weder meer geregeld zal doen.
Zie «De Koloniale politiek der Grondwet», p. 348, 356, 466.
Uitvoeriger had ik dit gedaan in «Themis» van 1889, ten slotte van mijne aankondiging van de uitmuntende dissertatie over «den Raad van State» van Mr. H. J. A. Mulder, die zich ook een voorstander van een Kol. Raad had betoond. Op hetgeen E. de Waal in zijn «de Koloniale Politiek der Grondwet» (zie vooral p. 348, 356 en 466) over een Kol. Raad schreef, vestigde ik reeds de aandacht in het «Bijblad van de Economist» van 1864, p. 254.
Men denke aan het zeer vele dat de Tweede Kamer, hoe hard zij in den laatsten tijd ook werkte, onafgedaan liet, en daaronder koloniale zaken die sinds jaren aanhangig waren, toen zij 15 Mei uiteenging om waarschijnlijk dezen zomer niet meer bijeen te komen.
Zie daarover ook het bekende, in den Economist van December 1878 door ons besproken werk: «De grondslagen van het Britsch-Indisch beheer door Verkerk Pistorius en van der Lith.» ('s Gravenhage, 1878). In het voorbijgaan zij opgemerkt dat dit werk ook met vrucht zou worden ingezien door hen die zich een oordeel wenschen te vormen omtrent de voor Ned.-Indië aanhangige decentralisatie-plannen.
Straks zal blijken waarom deze woorden werden aangehaald.
Bij de correctie kon ik in eene noot den naam noemen: R. Duth, oud-Indisch ambtenaar, thans «Lecturer on Indian History at University College», Londen. In zijne «Famines and Land Assessments in India» wijt hij o. a. de algemeene verarming van Indië daaraan dat jaarlijks een groot aantal millioenen ponden sterling uit Indië naar Engeland gaan tot betaling van renten van hoofdzakelijk voor Engelsche belangen aangegane schulden en van de hooge pensioenen van gewezen Britsch-Indische ambtenaren.
Waarover zie hieronder.
In datzelfde nummer zegt het „Handelsblad» dat van Kol ten onrechte zegt dat de Landrente op Java drukkender werd naarmate de voordeelen van het cultuurstelsel verminderden. Integendeel was ze vroeger drukkender dan nu. Bij de invoering rekende Raffles op de helft der bruto-opbrengst. De Preanger regeling eischt slechts 1/5 der netto opbrengst. In 1869 was de opbrengst f5.35 per bouw; in 1899 f3.85.
Ik stel er prijs op er op te wijzen dat het schrijven van den heer van Kol was van 17 Januari en dat «de Economist» in die maand eerst den 19den het licht zag. Hij kon dus op den 17den nog niet bekend zijn met het op blz. 92 en 93 van «de Economist» over hem geschrevene.
Deze besprak ook den mingunstigen toestand der kolonie bij de voordracht door hem op 6 Juni gehouden, waarover zie het blad «Oost en West» no 7 van 13 Juni.
Zie daarover ook een brief uit Curacao in het Haagsche «Dagblad» van 26 Augustus jl. De schrijver zegt dat men op C. de beste verwachtingen heeft van den nieuwen Gouverneur de Jong van Beek en Donk; dat men er niet weten wil van aanhechting aan Venezuela, maar wenscht dat de Engelschman Godden gedwongen worde tot hervatting der phosphaat-exploitatie.
Zie het verslag der vergadering van 23 October 1900.
Wij denken o. a. aan de heeren Goeman Borgesius en Lely. Velen hadden verwacht dat de man, die in April 1895 als voorzitter der Nuts-commissie het zoo meesterlijk rapport over «Het Vraagstuk der Armverzorging» onderteekende en die in 1897 als Minister van Binnenlandsche Zaken optrad, zeer spoedig een ontwerp tot herziening onzer armenwetgeving zou indienen. En toch, men weet het, bereikte het ontwerp de Tweede Kamer eerst in Juni jl., dus veel te laat om nog door deze Kamer te kunnen worden behandeld. Hetzelfde lot trof den heer Lely. In 1887 stelde hij zijne bekende Nota over de Droogmaking der Zuiderzee. Sedert was hij tweemalen Minister van Waterstaat. En toch duurde het tot Mei jl. alvorens hij een wetsontwerp, en nu slechts tot gedeeltelijke Droogmaking der Zuiderzee, kon indienen. Waar bekwame, energieke mannen zooveel tijd behoefden om de bezwaren tegen de verwezenlijking hunner lievelingsdenkbeelden in zooverre te overwinnen dat zij wetsontwerpen aan de Staten-Generaal konden voorleggen, betaamt het anderen om gematigd te zijn in hun eischen naar diep ingrijpende hervormingsmaatregelen.
Aldus werd eenige weken geleden geschreven, ofschoon zeer wel werd bevroed dat, in de gegeven omstandigheden, de kans uiterst gering was dat het liberaal element in de Staten-Generaal zou worden versterkt. De uitkomst der verkiezingen in augustus bewees dan ook dat dit niet het geval was. Het geschrevene blijft echter behouden om te doen zien wat wij zouden hebben gewenscht.
Zie de Punten van behandeling in «de Ind. Gids» van Mei p. 560, en het een en ander over de vergadering in «het Vaderland» van 29 en 30 Mei.
Waarover zie «de Economist» van Nov. 98, p. 828 en Jan. 99, p. 91.
De juiste titel van dit groot, zoo goed in groot kwarto uitgevoerd prachtwerk is: «De Batikkunst in Ned.-Indië en hare geschiedenis door G. P. Rouffaer en Dr. H. H. Juynboll.» Met groote ingenomenheid namen wij kennis van den inhoud der eerste aflevering. Op een Voorwoord van Dr. Schmeltz volgt eene breede Inleiding van den heer Rouffaer en zijne zeer uitgebreide literatuuropgave en vervolgens zijn Eerste hoofdstuk: «De techniek van het Javasche batikken», waarbij o. a. op p. 27 in weinige woorden wordt gezegd wat de batikster eigenlijk doet: zij schildert in wit, enz. Aan de aflevering zijn onderscheidene uitstekend uitgevoerde platen toegevoegd. De tekst in twee kolommen wordt zoowel in het hollandsch als in het duitsch gegeven teneinde het werk ook voor den vreemdeling toegankelijk te maken. Het zal ongeveer 100 platen, waarvan zeer velen in kleurendruk, en tal van illustraties in den tekst, bevatten. Moge een ruim debiet den kundigen schrijver en den wakkeren uitgever bewijzen dat hun arbeid wordt gewaardeerd.
of was, want zij wordt nu ook te Haarlem beoefend. Zie den Catalogus p. 57, noot. De daar vermelde brochure Baanders—Weerman staat ter beschikking der Tentoonstellingbezoekers. Zie ook p. 20 van het Jaarverslag der Kamer van Koophandel en Nijverheid te Samarang over 1900 over de concurrentie door de Europeesche Batik-fabrikaten aan de Javasche aangedaan.
In de Juni-aflevering van dl. 21 v. h. Tijdschr. v. h. Binnen. Best., p. 89, wordt ook verwezen naar Jasper's mooi artikel in dl. 20 van dat Tijds.: «De weef- en pottebakkerskunst der Javanen», dat van de Does in het Tijds. v. h. Bat. Genoots. van 1892, p. 9 ook door Rouffaer vermeld, en dat in de «Encyclopaedie van N.-I.» dl. I, p. 143.
Al die stukken en discussiën werden in extenso in «de Ind. Gids» van Juni medegedeeld. Zie aldaar Juli, p. 868, het overzicht van C.'s artikelen in de «Nieuwe Courant» over het onderwerp.
Zie naar aanleiding van die beslissing o.a. G. v. L's artikel: «Wat nu», in het «Alg. Handelsblad» van 22 Juni.
Zonder iets in 't allerminst te kort te willen doen aan de verdiensten van den heer Fokkens ook in dit opzicht, achten wij het toch nog al begrijpelijk dat de Regeering, speciaal wat het landbouwerediet betreft, het onderzoek opdroeg aan een man als de heer de Wolff v. W., die als oprichter en voorzitter der Poerwokertosche Hulp-, Spaar- en Landbouweredietbank kennis en ondervinding ter zake had opgedaan, en, het vierde, nog door hem gestelde gestelde, in de Juni-aflevering van het «Tijdschrift voor het Binn. Bestuur» opgenomen Jaarverslag bewijst het, goed beseft waarop het in deze aangelegenheid bijzonder aankomt.
Dat ook de ondervindingrijke oud-Directeur van der Kemp dien achteruitgang niet bemerkte, werd reeds gezegd op p. 129 van den Economist van Februari 1900.
Wij citeeren uit de te Batavia verschenen brochure, merkten wel eenige kleine verschillen op tusschen dat stuk en den ons ook namens den schrijver toegezonden overdruk uit «de Ind. Gids», doch meenen ons daarbij niet te behoeven op te houden.
Wier jaaroverzichten over den koffiehandel jaarlijks in de door de Bussy bij «de Ind. Mercuur» gevoegde «Jaaroverzichten betreffende den handel in koloniale producten» kunnen worden gelezen. Zie in dien bij de I. M. van 19 Februari 1901 gevoegden bundel p. 9.
Bij vergleijking dezer cijfers met die in picols (61.76 kgr.) op p. 56 en 57 van de onlangs verschenen «Jaarcijfers» betreffende de Koloniën, 1899, zal men op eenige verschillen stuiten. Uit die cijfers zal men zien dat tegenover de hoogst aanzienlijke daling der gouvernementsproductie, zoowel op Java als op Sumatra en Celebes, staat eene over het geheel belangrijke stijging der particuliere productie, vooral op Java. Daartegenover staat echter dat, blijkens die Jaarcijfers, p. 77, de prijzen der koffie enorm gedaald zijn. Bekend is dan ook dat de Javasche koffieplanters (en ook Mr. N. P. van den Berg, zie Economist van Oct. 1900, p. 738,) o. a. aandringen op afschaffing van het nog van kracht zijnde uitvoerrecht op koffie, dat, zie Jaarcijfers. p. 109, in 1899 nog f 408.199 opbracht.
Vergelijk daarmede ook I. F. Niermeijer's artikel over Borneo naar aanleiding van Dr. Molengraaff's werk in het Augustus-nummer van «de Gids».
Zie daarover «de Economist» van November 1900, p. 868, Zie ook Levy's artikel in de «Revue des Deux Mondes» van 15 Mei 1900.
De ontwikkeling van Sumatra en Poeloe Weh in: E. Heldring Oost-Azië en Indië, bl. 113. J. A. Schröder, Het exploiteeren van P. W. als handelsplaats in: Insulinde, 1897, no 15. Ibidem Het exploiteeren van P. W. als handelsplaats in: Insulinde, 1897, no 17 en 23: W. Bosch over die exploitatie. W. C. Nieuwenhuijsen, P. W. zeehaven. Recensie der brochure van J. A. Kruijt, «P. W., waarom staatsexploitatie van het eiland af te keuren is.» J. G. 1897, 892, 946, 1898, 483. — Polemiek in de pers over de kwestie der exploitatie v. P. W. als zeehaven: I. G. 1899, 339. W. M., P. W. en de toekomst van dat eiland als handelsstation uit de Deli-courant in Ind. Merc., 1899, no 40. W. H. M. Schadee, Watervoorziening door toepassing van waterrammen te P. W., in: T. Inst. Ing., afd. N. I., 1895–96, p. 59.
Dat, zoo we wel lazen, tot onze bevreemding door Hartmann onvermeld bleef.
Waarover zie o.a. «de Ind. Gids» van Oct. 99, p. 1260 en E. Heldring in Tijds. A. G. '99, p. 854.
Bekend is dat dit ook het streven is der Vereeniging «het Buitenland.»
«In normale politieke omstandigheden» voegde hij er bij. «De Ind. Gids» v. Oct. 1900, p. 1245 e. v. had een overzicht gegeven van veel van het geschrevene over 't geen Nederland te doen stond bij de abnormale omstandigheden, waaronder China in dat jaar gebukt ging.
Zie Handelsblad van 22 Aug. 1900 en I. G. 1900, p. 1252.
Z. o. a. Zie Handelsblad van 22 Aug. 1900 en I. G. 1900, de Vergadering v. h. Ind. Gen. v. 13 Maart 1894, Handelingen p. 67, de Ind. Gids v. Aug. 98 p. 977 enz.
Handelsblad van 8–10 Juni 1899.
Z. o. a. Handelsblad van 8–10 Juni «de Ind. Gids» v. 1897, p. 112.
Kennelijk had Baud speciaal de ambtenaren van het binnenlandsch bestuur op het oog.
Het wordt op deze wijze gedaan als voor mij gemakkelijker dan het schrijven van brieven.
Op p. 109 van den Economist van Januari 1901, waar van die optreding sprake was, is gezegd dat de uitgave van het vroeger door hem geredigeerde blad «Soerja Soemirat» met ultimo December jl. zou worden gestaakt. Sedert is echter gebleken dat het weekblad door een maandblad van denzelfden naam is vervangen. De gelegenheid ontbreekt om op den inhoud daarvan thans de aandacht te vestigen.
Rights and permissions
About this article
Cite this article
Quarles van Ufford, J.K.W. Een „Koloniale Raad” of eene „Kamer voor Nederlandsch-Indië? — Nogmaals de heerVan Kol in en buiten het Parlement. — Iets over den uitslag der Kamerverkiezingen en den nieuwen Minister van Koloniën. — De Vereeniging „Oost en West”, haar orgaan en hare Tentoonstelling van Oost-Indische Weefsels en Javaansche Batiks. —Rouffaer's „De Batikkunst in Ned.-Indië en hare geschiedenis”. — De ambtenaarsopleiding. — Geschriften van en overF. Fokkens. —Elink Schuurman's De koffiecultuur in Brazilië. —Het maandschrift „Onze Eeuw”. — Exploitatie van Poeloe Weh. — Uitbreiding onzer handelsbetrekkingen met Oost-Azie. — Vijftigjarig bestaan van het Koninklijk Instituut v/d T. L. & V. v. N.-I. — Verzoek aan de redactiën van de „Semarang-Courant” en van het „Soerabaiasch Handelsblad”. De Economist 50, 682–722 (1901). https://doi.org/10.1007/BF02210245
Issue Date:
DOI: https://doi.org/10.1007/BF02210245