In die Tiefe musst du steigen, Soll sich dir das Wesen zeigen... Und im Abgrund wohnt die Wahrheit. Schiller.
This is a preview of subscription content, log in via an institution to check access.
Literature
Berlin, Verlag van Julius Springer. Men vindt een bespreking in voor Sax gunstigen zin van de hand van Dr. Michael Hainisch in “Zeitschrift für Volksw., Soz. pol. u. Verw., 26. Band 1917/18, blz. 265/333.
Ik spatieer.
Blz. 586/7.
Blz. 175, noot.
Ik spatieer.
In een noot op blz. 176 der “Grundlegung” wordt v. Böhm andermaal warm door Sax geprezen naar aanleiding van zijn uiteenzetting, hoe de subjectieve behoeften, bij gelijkblijvend doel, afneming van intensiteitsgraad te zien geven naarmate verzadiging nadert: “Auch diesbezüglich können wir jetzt auf Böhm-Bawerk verweisen, dessen leicht fassliche Darstellung diejenigen Nationalökonomen, welche die gedachte Thatsache bezweifelten, eines Besseren belehren dürfte”.
Sax toont zich op sommige plaatsen zeer gepiqueerd over de “im Tone nicht eben freundliche Buchstabenkritik” etc. bij v. Böhm, vgl. bv. blz. 9 noot en blz. 42 noot 1 van Sax' “Kapitalzins”. Vandaar mijn vraag in den tekst.
Gelijk straks zal blijken, kunnen ook toekomstige behoeften, waarvan men in het heden eenigevoorstelling heeft, ons huidig handelen leiden: ook hier gaat het niet aan van objective behoeften te spreken, vermits een voorstelling toch zeker heel wat anders is dan een “Zustand des Bedürfens” in den zin van Sax, d. i. als “Tatsache”.
Sax ziet hier over het hoofd, dat v. Böhm in den XI. Exkurs uitdrukkelijk demogelijkheid van een psychologisch gevoelsmedium, dat de schakel zou kunnen zijn tusschen verstandelijk oordeel en economische gedraging, toegeeft. Böhm zegt nl. op blz. 324/5 (cursief): “Dass es bisher nicht gelungen ist, ein einwandfreies Zwischenglied dieser Art aufzufinden und seine Existenz und Wirkungsweise zu verifizieren, scheint mir angesichts der starken Gründe, welche viele Psychologen dazu bestimmen, an eine Ableitung allér Willensphanomene aus Gefühlsphänomenen zu glauben, noch kein ganz zweifelloses Recht darauf zu begründen, die zweite Alternative — (i. e. ein Zwischenglied vom Charakter eines aktuellen Gefühles) — als ganz unmöglich und schlechterdings ausgeschlossen zu erklären.” Dit is echter een open vraag der psychologie. De economie heeft genoeg aan de vaststelling van het feit, dat een verstandelijk oordeel nopens toekomstbehoefte tot waardeering in het heden in staat stelt en motiveerend werkt. Sax' oppositie gaat langs deze passages, die hij negeert, heen.
“Es werden nicht, wie es Böhm auslegt, zwei Gefühle wirksam, Künftig das Hauptgefühl, gegenwärtig das Vorgefühl, sondern das eine Gefühl, um dessen Motivationskraft es sich handelt, wird im voraus, bevor noch der objektive Bedürfnisfall eingetreten ist, empfunden.” Sax, t. a. p. blz. 8.
T. a. p. blz. 481, noot.
Sax repliceert op blz. 42, noot 1: “Dieser Aussprach ist einfach unbegreiflich. Nicht mit einem Worte ist in der “Grundlegung” von einer parteiischen Unterschätzung künftiger Bedürfnisse im Sinne Böhms die Rede. Dass im Gegenteil dem Verfasser der “Grundlegung” nichts ferner lag als eine solche Lehre, ist wohl aus den Einwendungen ersichtlich, die soeben gegen sie erhoben wurden.” Met die “Einwendungen” kon echter v. Böhm om begrijpelijke redenen geen rekening meer houden. Hij had alleen de “Grundlegung” vóór zich liggen. Het gaat niet om “words”, maar om de zaak. Als Sax zegt, dat een “unmittelbare Empfindung” sterker is dan een, die voor haar intreden eerst nog een “Vorstellung” behoeft, dan mag men twisten over “parteiische Unterschätzung” zooveel men wil: de onderschatting blijft toegegeven.
T. a. p. blz. 219.
T. a. p. blz. 214/15.
T. a. p. blz. 13.
Vgl. bv. § 47, blz. 271 v. van zijn “Grundlegung”.
T. a. p. blz. 485/6.
Ik spatieer.
“Das im Tausche statuirte Quantitätsverhältniss der betreffenden Güter (Preis) ist mithin keineswegs Folge und somit Ausdruck übereinstimmender Individualwerthung, sondern ein Durchschmitt verschiedener individueller Werthschätzungen”, aldus Sax, overigens weinig gelukkig, op blz. 271 zijner “Grundlegung”.
“Befähigung... im Tauschverkehr eine bestimmte Menge anderer Güter als Gegengabe zu verschaffen.” T. a. p. blz. 215.
v. Böhm zegt blz. 435: “Wir schätzen sie nach dem Grenznutzen, den sie nach dem Verhältnis von Bedarf und Deckung uns zubringen werden.”
T. a. p. blz. 485/6.
“Es findet demnach in der Volkswirtschaft ein allgemeines Zurückbleiben” enz.
“Gegenwärtige Güter sind dem Wirtschaftssubjekte mehr wert... als künftige Güter wert seinwürden”!
T. a. p. blz. 441.
Dit wordt door den geldvorm nog algemeener.
Dit laatste afgezien van de mogelijkheid van bewaren.
Deze gang van zaken is zeker niet ondenkbaar, wanneer men nagaat, dat wel met het ouder worden nieuwe behoeften de plaats van vroegere gaan innemen, doch in totaal de behoefteprikkels aan kracht verliezen, een geleidelijke voorbereiding tot den staat der volkomen behoefteloosheid!
Rights and permissions
About this article
Cite this article
Bordewijk, H.W.C. Von Böhm of Sax?. De Economist 69, 8–28 (1920). https://doi.org/10.1007/BF02206285
Published:
Issue Date:
DOI: https://doi.org/10.1007/BF02206285