Skip to main content
SpringerLink
Log in

Over wetten en tendensen in een centraal geleide economie

  • Published:
De Economist Aims and scope Submit manuscript

This is a preview of subscription content, log in via an institution to check access.

Access this article

Log in via an institution

Price excludes VAT (USA)
Tax calculation will be finalised during checkout.

Instant access to the full article PDF.

Institutional subscriptions

References

  1. Prof. Oskar Lange, The Political Economy of Socialism, with a foreword by prof. J. Tinbergen, Den Haag 1958.

  2. O. Lange, t.a.p. pag. 3.

  3. Idem, t.a.p. pag. 4.

  4. Idem, t.a.p. pag. 6.A. Nove, The Soviet Economy, London 1961, pag. 264/5.

  5. I.Moravcik, The Marxian Model of Growth and the „General Plan” of Soviet Economic Development, Kyklos 1961, pag. 549–552.

  6. Idem, pag. 563–564.

  7. Idem, pag. 569–571.

  8. Idem, pag. 550 resp. 570.

  9. E. Boettcher, Die sovjetische Wirtschaftspolitik am Scheidewege, Tübingen 1959, pag. 8–11.

  10. W. Leontief, Niedergang und Aufstieg der sovjetischen Wirtschaftswissenschaft, Hamburger Jahrbuch für Wirtschafts- und Gesellschaftspolitik, 5. Jahr, Tübingen 1960, pag. 34.A. Nove, t.a.p. (zie 4) pag. 66. De Telegraaf dd. 19 oktober 1962.

  11. A. Nove, t.a.p. pag. 267–271.

  12. A. Nove, Soviet Growth and Capabilities, Washington D.C. 1959, pag. 38.

  13. Programm der Kommunistischen Partei der Sowjetunion, beschlossen vom XXII Parteitag der KPdSU, am 31. Oktober 1961, Verlag für fremdsprachige Literatur, Moskau 1962, pag. 81.

  14. Report to the 22nd Congress of the Comm. Party of the Soviet Union, 17 oktober 1961, Soviet Booklet no. 80, London November 1961, pag. 42.Vgl. G. Kuypers, De Russische problematiek in het Sovjet-staatsbeeld, Wageningen 1954, pag. 127.

  15. P. Zhelezniak, Scientific Conference on the Application of Mathematical Methods in Economic Studies and Planning, verschenen in Planovoe Khoziaistvo nr. 5 1960, in Engelse vertaling gepubliceerd in Problems of Economics, nov. 1960, Vol III, no. 7, New York, pag. 4.

  16. Zie b.v. J.Zijlstra, De Weg naar de Vrijheid. Een kritisch commentaar. E.S.B. 30 juli, 13 en 20 augustus 1952. Herpublikatie vond plaats in: Economische Orde en Economische Politiek, Leiden 1956; zie aldaar pag. 128–129.

  17. O.Lange, t.a.p. pag. 5–7.

  18. Idem, pag. 7.

  19. Idem, pag. 8–10.

  20. Idem, pag. 10–12, 22, 23.

  21. Idem, pag. 13, 14, 22.

  22. Idem, pag. 21, 22.

  23. Idem, pag. 13.

  24. Idem, pag. 13, 23 e.v.

  25. Idem, pag. 23/24. Men zie ook de alinea, waarmede L. zijn geschrift eindigt: „Now, it is clear that good and effective economic planning requires a development of economic science, that it must be based on scientific economic analysis. This is one of the basic differences between socialist and capitalist economy. In capitalist economy the economic processes are elemental, whereas under socialism they can be directed on the basis of scientific knowledge of the needs and possibilities of the whole national economy”, (pag. 28).

  26. O. Lange, t.a.p. pag. 11.

  27. Idem, pag. 21, 24/25.

  28. Idem, pag. 11, 25.

  29. Idem, pag. 11.

  30. E. Boettcher, t.a.p. (zie 9) pag. 8 e.v.

  31. K. E. Boulding in N. Spulber (ed.), Study of the Soviet Economy, Den Haag 1961, pag. 124.

  32. A. Nove, t.a.p. (zie 4) hfdst. 4, pag. 115 e.v. en hfdst. 8, pag. 218 e.v.M. Bornstein, The Soviet Price System, American Economic Review 1962, pag. 64.

  33. Zelfstandigen komen in geringe mate voor, b.v. in de ambachtelijke sfeer. In de agrarische sector was de „vrije” produktie van grotere omvang; door beperkende maatregelen van de regering vertoont ze de laatste jaren duidelijk een daling.A. Nove, t.a.p. (zie onder 4) pag. 57 e.v.D. Granick spreekt over „vrije” produktie voor lokale markten als van een randverschijnsel („fringe aspect”). D. Granick, An Organizational Model of Soviet Industrial Planning, The Journal of Political Economy, 1959, pag. 125.

  34. A. Nove, t.a.p. (zie 4) pag. 155 e.v.

  35. Idem.

  36. Idem, t.a.p. pag. 172, 176.D. Granick, t.a.p. (zie onder 33) pag. 116, spreekt in één adem van „sellers market” en „supply uncertainty”. Deze „supply uncertainty” geeft aanleiding tot een tweetal typerende verschijnselen, en wel: a. de in het vervolg van de tekst te bespreken autarkie-tendensen. b. de „tolkachi” (enkelvoud „tolkach”; Eng. „pusher”; Duits „jemand der stösst”); de Russische bedrijven hebben bij elkaar duizenden en tienduizenden functionarissen op pad, die de regeringsbureaus en de leveranciersbedrijven afreizen met het doel de materialen, nodig voor de produktie, op enige wijze ergens los te krijgen. ZieNove t.a.p. (zie 4), het register van onderwerpen op „tolkachi”; zieE. Boettcher, Dezentralisierung der Planung und Rationalisierung der Industrie-produktion in der Sowjetunion, Hamburger Jahrbuch für Wirtschafts- und Gesellschaftspolitik, 3. Jahr, Tübingen 1958 pag. 115. (De inhoud van dit opstel is voor een belangrijk deel opgenomen in hfdst. 4 van Boettcher; Die Sowjetische Wirtschaftspolitik am Scheidewege; zie onder 9).

  37. A Nove, t.a.p. (zie onder 4) pag. 198 „a built in tendency”.D. Granick, The Red Executive. New York 1961, pag. 138 „... . organizational forms have a compelling logic of their own ...”.G. Wagenlehner, „Das Fiasko des 6. Fünfjahrplans”, Ostprobleme, 13. Jahrgang no. 9, Bonn 1961, pag. 265.

  38. A. Nove, t.a.p. (zie onder 4) pag. 155 e.v. Voor een kenrnachtige samenvatting zie:A. Nove, t.a.p. (zie onder 12) pag. 28. Zie voorts:A. Nove, The Problem of „Success Indicators” in Soviet Industry, Economica 1958, pag. 1.Boettcher, t.a.p. (zie 36) pag. 117 spreekt van een „formale und quantitative Sollerfüllung”.

  39. A. Nove, t.a.p. (zie onder 4) pag. 158.

  40. Helmut Gollwitzer, En brengen waar gij niet wilt, Utrecht 1959, pag. 181/182. G. geeft nog enige andere voorbeelden van de „dictatuur” van het plan.41 A. Nove, t.a.p. (zie onder 4) pag. 177/178.

  41. R. W. Camphell, Soviet Economic Power; Its Organization, Growth and Challenge, Cambridge, Mass., 1960, pag. 130/131.

  42. Russische term: „shturmovshchina”.A. Nove, t.a.p. (zie 4) pag. 160/161.D. J. R. Scott, Russian Political Institutions, London 1961, pag. 243.

  43. E. Boettcher, t.a.p. (zie onder 9) pag. 167.

  44. D. Granick, t.a.p. (zie onder 37) pag. 232.

  45. Prawda, Moskou 12 januari 1961, in Duitse vertaling in Ostprobleme, 13e jaargang nr. 4, Bonn 1961, pag. 102; zie ook pag. 111.

  46. D. Granick, t.a.p. (zie 37) pag. 110.

  47. D. J. R. Scott, t.a.p. (zie onder 43) pag. 127.A. Nove, t.a.p. (zie onder 4) pag. 67.

  48. A. Nove, t.a.p. pag. 96. Voor een toelichting van Russische zijde op het instellen van deze grote economische gebieden zie:Alampijew en Kistanov, Ein neues Netz von Wirtschaftsgrossräumen, Ostprobleme, 13e Jaargang, Bonn 1961, pag. 476. (Duitse vertaling van een oorspronkelijk in het Russisch verschenen artikel in Ekonomitscheskaja Gaseta, Moskou 28 mei 1961). Zie voorts:D. G. Kousoulas, Recent Changes in Soviet Economic Organization, verschenen in Problems of Communism, Washington D.C. 1961 nr. 5, pag. 46. Beide artikelen geven een kaart van de 17 nieuwgecreëerde grote economische gebieden.

  49. R. W. Campbell, t.a.p. (zie onder 42), pag. 116.

  50. A. Nove, t.a.p. (zie 4) pag. 69.E. Boettcher, t.a.p. (zie onder 36) pag. 110.

  51. E. Boettcher, t. a.p. (zie 36) pag. 112/113.D. Granick, t.a.p. (zie onder 37) pag. 135 (organizational autarchy).A. Nove, t.a.p. (zie onder 4) pag. 68/69 (ministerial autarky).

  52. E.Boettcher, t.a.p. (zie 36) pag. 111, 117.D. Granick, t.a.p. (zie onder 37) pag. 124/125 „... top authorities could not maintain control”, zie ook pag. 177.

  53. PrawdajOstproeme, t.a.p. (zie onder 46) pag. 102, 105, 109.

  54. E.Boettcher, t.a.p. (zie 36) pag. 111. Vergelijk ook het geval van de rapportering inzake de onvoldoende vleesproduktie, noot 20 op dezelfde pagina (pag. 111).

  55. Over de reorganisatie zelf, zie literatuuropgave onder nr. 48. Over de begrippen decentralisatie en deconcentratie zie: —Gregory Grossman, Kyklos 1961, pag. 245 (in een bespreking van E. Boettcher: Die Sowjetische Wirtschaftspolitik am Scheidewege). G merkt op, dat de Russen zelf de term decentralisatie altijd hebben vermeden; —Hans Raupach, Jahrbuch für Nationalökonomie und Statistik, 1962, pag. 267/268 (in een bespreking van Georg Halm, Wirtschaftssysteme, Eine vergleichende Darstellung, Berlin 1960); R spreekt over de „Vollsozialisierte Zentralverwaltungswirtschaft Sowjetischen Typs, die zwar einer Dekonzentration, aber nicht einer Dezentralisierung zugänglig ist”; — de terminologie is nog weinig genormaliseerd.Hensel b.v. spreekt wel in termen van centralisatie en decentralisatie. K. P. Hensel, Strukturgegensätze oder Angleichungstendenzen der Wirtschafts- und Gesellschaftssysteme von Ost und West? Ordo 12. Band 1960/61, pag. 326: „Nachdem Chruschtschow den Machtkampf zu seinen Gunsten entschieden hatte, ist die organisatorische Dezentralisation wieder von einer scharfen Zentralisation abgelöst worden”.

  56. D. Granick, t.a.p. (zie onder 37) pag. 139.

  57. A. Nove, t.a.p. (zie onder 4) pag. 172, 196 e.v. (regionalism).E. Boettcher, t.a.p. (zie onder 36) pag. 110 (Lokalpatriotismus).D. Granick, t.a.p. (zie onder 37) pag. 138 (regional autarchy). N. S.Khrushchov, t.a.p. (zie 14) pag. 44 (parochialism).W. Tadewosjan noemt in eén adem „lokalpatriotische Tendenzen bei der Erfüllung der Vertragsverpflichtungen” en de „Erlasz” van de Hoogste Soviet der U.S.S.R. dd. 24 april 1958 „Ueber die Verantwortlichkeit für die Nichterfüllung der Pläne und Aufträge für Warenlieferungen”. Zie W. Tadewosjan, Doktor der Rechtswissenschaften, stellvertretender Direktor des Instituts für Staat und Recht der Akademie der Wissenschaften der USSR: Die Verantwortung des Wirtschaftsfunktionärs, verschenen in Ekonomit-scheskaja Gaseta, Moskou 26 februari 1961 (in Duitse vertaling in Ostprobleme, 13e jaargang nr. 9, Bonn 1961, pag. 276).

  58. A. Nove. t.a.p. (zie onder 12) pag. 30 „a crucial defect”. Idem, t.a.p. (zie onder 4) „a built in”: „disease” (pag. 161) of „defect” (pag. 173) of „deviation” (pag. 197) of „problems” (pag. 205/206). De term „built in” keert terug bij de tendens tot autarkie t.o.v. het buitenland (zie onder noot 61).

  59. E. Boettcher, t.a.p. (zie onder 36) pag. 115: „Autarkisierung des Einzelbetriebes”.D. Granick, t.a.p. (zie onder 37) pag. 136: „factory autarchy”.

  60. A. Nove, t.a.p. (zie onder 4) pag. 189 e.v. Idem, t.a.p. (zie onder 12) pag. 60: „an inbuilt reluctance to lean too heavily on the outside world”. Idem, Economica 1961 pag. 100/101 (in een bespreking van Is. Deutscher, The Great Contest, Russia and the West, Oxford 1960): „autarkic tendencies are built in to their kind of system”.

  61. Idem, t.a.p. (zie onder 4) pag. 174 e.v. inzake de gebrekkige voorziening met consumptiegoederen. Voor „sellers market”, woordelijk of zakelijk zie b.v. pag. 157 „... an economic situation in which virtually all goods free of major technical defects can be disposed of...”; idem pag. 158, 172, 176, 178, 302. Zie ookK. Mehnert, „Der Sovjetmensch”, Frankfurt a.M. und Hamburg 1961, pag. 116, die „Ueberflusswirtschaft” tegenover „Mangelwirtschaft” stelt en hierraan beschouwingen vastknoopt inzake de vorm, die de corruptie in beide situaties aanneemt.

  62. Oskar Lange, t.a.p. (zie onder 1) pag. 18.W. Leontief, t.a.p. (zie onder 10) pag. 35.A. Nove, t.a.p. (zie onder 4) verwijzend naar O. Lange b.v. op pag. 22, 145/146, 290. Zie op pag. 290 ook de opmerking van B. Higgins.A. Nove, voorts pag. 143: „The primary policy object has been, and is, growth, and this permeates its structure, and the leaders' attitudes to problems”.

  63. V, Nemchinov, contra W. Leontief (zie onder 10) in The use of Mathematical Mehods in Economic Research and Planning, Voprosy Ekonomiki no. 6, 1960, in Engelse vertaling in Problems of Economics, Vol III no. 7, New York november 1960, pag. 18.

  64. P. J. D. Wiles, Scarcity, Marxism and Gosplan, Oxford Economic Papers, 1953 pag. 289.Peter Wiles, Communist economics and our economic textbooks, in N. Spulber (ed.), Study of the Soviet Economy, Den Haag 1961, pag. 83.

  65. Politische Oekonomie, Lehrbuch, Akademie der Wissenschaften der UdSSR, Institut für Oekonomie, nach der dritten, überarbeiteten und ergänzten russischen Ausgabe, Berlin 1960.

  66. Naast de literatuur, vermeld onder 65, zie ook:A. Nove, t.a.p. (zie onder 4) de par. „Utility, Scarcity, Marginalism and Linear Programming”, pag. 276 e.v.

  67. Idem, t.a.p. (zie, 4) pag. 209 e.v. Investment criteria; pag. 218 e.v. The pricing of factors of production; pag. 283: The orthodox theoreticians often fight sky of attaching price taps to capital or land, and (on?) the grounds that this would somehow involve a recognition of the „three factors of production” theory and the denial of the uniqueness of labour as a creator of value.

  68. Krokodil, Moskou, 20 januari 1962, publiceerde een karikatuur van een aantal niet afgebouwde fabrieken, zie Problems of Communism, Washington D.C., Vol XI no. 2, maart-april 1962, pag. 51.Leon Smolinski, The Scale of Soviet Industrial Establishments, American Economic Review, Papers and Proceedings, May 1962, pag. 139: S. constateert „giantism”.W. Löser, Redaktionelle Notizen. In diesem Heft, Ostprobleme, Jrg. 13 no. 9, Bonn 1961, pag. 288.M. Fainsod, The 22nd Party Congres, Special Supplement bij „Problems of Communism”, Vol X no. 6, nov.-dec. 1961, pag. 1 (.... too much capital was tied up into many unfinished plants and investment plans were consequently over extended ...).A. Nove, t.a.p. (zie onder 12) pag. 31 „....capital projects wrongly located or which cannot be completed for lack of materials ...”. N. S.Khrushchov, t.a.p. (zie onder 14) pag. 44. Hij suggereert een investeringsstop wat nieuwe projecteu betreft.

  69. A. Nove, t.a.p. (zie onder 4) pag. 224, de par. „Agricultural prices and land rent”.

  70. Idem, t.a.p. pag. 251 e.v. Op de stelling dat deze opvatting zuiver Marxistisch is, valt af te dingen, zieVaclav Holesovsky „Karl Marx and Soviet National Income theory”, American Economic Review 1961, pag. 325.

  71. S.Schwarz, Arbeitslosigkeit in der UdSSR? (Russ.) Sozialistitscheskii Westnik, New York nr. 8–9 1960; in Duitse vertaling verschenen onder de titel „Arbeitskräfte - Automation - Produktivität” in Ostprobleme 13. Jahrgang no. 4, Bonn 1961, pag. 114. Eventuele werkloosheid als gevolg van automatisering (op de invoering hiervan werpt men zich in Rusland in navolging van de V.S. met alle macht) zou - ten dele althans -een ontwikkeling kunnen betekenen, tegengesteld aan die, welke Boettcher verwacht (zie hierna pag. 44). OokRockingham Gill b.v. gelooft nog niet in een komende arbeidsschaarste. Strumilin wordt ook door hem geciteerd terzake van het verband tussen de arbeidstijdverkorting (7-urige werkdag) en het vrijkomen van arbeidskrachten door de automatisering. R. Rockingham Gill „Volkszählung, Truppenkürzung und Arbeitskräfte”, Ostprobleme, 12e jaargang, Bonn 1960, pag. 167.

  72. W. Leontief, t.a.p. (zie 10) pag. 38 e.v.Herbert S. Levine, „Input-output analysis and Soviet planning” in American Economic Review, Papers and Proceedings, 1962, pag. 127: „One of the consequences of premier Khrushchev's virulent attack on Stalin and Stalinism, at the Twentieth Communist Party Congress in 1956, was the removal of the stamp of heresy from Soviet discussions of a number of contemporary techniques of economic analysis”. OverKaniorovich's arbeid, zie:A. Nove, t.a.p. (zie 4) register van namen. W.Leontief, t.a.p. (zie 10) pag. 40 e.v.Benjamin Ward, Kantorovich on Economic Calculation; The Journal of Political Economy 1950, pag. 545.Zhelezniak, t.a.p. (zie 15). OverLange's werk, zie:Alfred Zauberman, Oskar Lange's Politische Oekonomie „Ostprobleme”, Bonn 1960, 12. Jahrgang Nr. 15, pag. 476 (vertaling, verkort, van A. Zauberman, Oskar Lange's New Economics, Soviet Survey, London April/June 1960). Zie eveneens in dit nummer, pag. 480 de „Redaktionelle Notizen. In diesem Heft” van W. Löser. W.Leontief, t.a.p. (zie 10) pag. 39.Gerd Fleischmann, Chancen der Rationalität in Ost und West, Bemerkungen zu einem Kapitel aus Oskar Langes „Politischer Oekonomie”, Hamburger Jahrbuch für Wirtschafts- und Gesellschaftspolitik, 5. Jahr, Tübingen 1960, pag. 155. OverLeontief: W.Leontief, over zijn bezoek aan Moskou en Leningrad t.a.p. (zie onder 10) pag. 41.A. Nove, t.a.p. (zie onder 12) pag. 31.Boettcher, t.a.p. (zie onder 36) pag. 119, noot 27. VoorV. Nemchinov ad Leontief, zie noot 64.

  73. Peter Wiles, t.a.p. (zie onder 65) pag. 84.Moravcik, t.a.p. (zie onder 5) in het bijzonder pag. 552 e.v. The Marxian Model.Sigurd Klatt, Wachstumtheoretische Beziehungen in der Akkumulationstheorie von Karl Marx, Jahrb, für Nat. Oekonomie und Statistik, Band 172, 1960, pag. 240.

  74. W. Banning, Hernieuwde Marx-studie en Marx-critiek, in W. Banning e.a. Heden-daagse waardering van Karl Marx, Amsterdam 1950, pag. 16 e.v.G. Kuypers, t.a.p. (zie 14) pag. 145 e.v. S.U. Zuidema, Communisme in ontbinding, pag. 80 e.v., 157 e.v.

  75. Inzake de vergelijking met het „Frühkapitalismus”: de opmerking van minister Blank noteerde ik ca. een jaar geleden bij het beluisteren van een radioverslag van een door hem gehouden rede. De vergelijking met het verlicht despotisme maken Ed. Heimann en W. Banning; zieW. Banning, Karl Marx: Leven, leer en betekenis, Utrecht 1960, pag. 164. Vgl.Zuidema, t.a.p. (zie 75) in het bijzonder pag. 149 e.v., Elite en massa. VoorOrtlieb resp.Boettcher, zie Boettcher t.a.p. (zie onder 9) pag. VIII en 81. Inzake het Colbertisme, zieP. Geyl: De bloeitijd van het absolutisme, deel 3 van De pelgrimstocht der mensheid, 5e druk, Utrecht 1960, pag. 85.

  76. E. Boettcher, t.a.p. (zie onder 9) hfdst. 2: Die gewandelte Arbeits- und Sozialver-fassung, pag. 17 e.v.

  77. Idem, t.a.p. hfdst. 2, V: Praktische Massnahmen einer Politik der sozialen Sicherheit, pag. 62 e.v.

  78. Idem, t.a.p. hfdst. 4, VI: Mögliche Rückwirkungen eines wachsenden Lebens-standards auf die Planung, pag. 196 e.v. Idem, t.a.p. (zie onder 51), pag. 117/118.A. Nove, t.a.p. (zie onder 4) hfdst. 9, Trends towards reform, pag. 236 e.v.

  79. E. Boettcher, Der Uebergang zum Kommunismus, Marx' Weissagung und das Sowjetische Parteiprogramm von 1961, Hamburger Jahrbuch für Witrschafts- und Gesellschaftspolitik, 7. Jahr, T übingen 1962, pag. 71, noot 24.

  80. W. W. Rostow, The Stages of Economic Growth, Cambridge 1960, pag. 65, 93.

  81. F. S. Noordhoff, Econ. Statistische Berichten, 47e jrg. nr. 2359 dd. 17.10.62, pag. 1010.

  82. A‚ Nove, t.a.p. (zie onder 4) pag. 179.D. Granick, t.a.p. (zie onder 37) pag. 21. J.A. Kershaw, Directions for future growth of the Soviet Economy, in N. Spulber, t.a.p. (zie onder 65) pag. 9.

  83. W. W. Rostow, t.a.p. (zie onder 81) pag. 102.A. Nove, t.a.p. (zie 12) pag. 7/8 en 18/19; pag. 44: schatting der groeivoet 7–8%.H. Linneman, E. S. B. 47e jaargang nr. 2327 dd. 7.3.62, pag. 215: schatting der groeivoet 7 1/2%.Jan Wszelaki, The Role of East-Central Europe, Washington D.C. 1959, pag. 109: schatting groeivoet voor de Oosteuropese landen 6–8%. Voor enige algemene beschouwingen inzake de factoren, die op de economische groei der S. Unie van invloed zijn, zie voorts:A. Nove, t.a.p. (zie onder 4) hfdst. 12; Assessment, pag. 288 e.v. J.A. Kershaw, t.a.p. (zie onder 83) pag. 3 e.v.

  84. aldusN. Spulber, in een bespreking van E. Boettcher, Die Sowjetische Wirtschafts-politik am Scheidewege, in American Economic Review 1961, pag. 184/186. De voorafgaande punten zijn in feite reeds een illustratie van deze stelling. Vgl. hierboven (pag. 26) hoe aan de laatste 3 opeenvolgende meerjarenplannen telkens een lager groeipercentage ten grondslag werd gelegd. J.A. Kershaw, t.a.p. (zie onder 83) pag. 15, oppert de mogelijkheid dat belangrijke doeleinden van het 7-jarenplan reeds in 6 jaren zullen worden bereikt.

  85. A. Nove, t.a.p. (zie onder 4) pag. 20. Vgl. de probleemstelling vanK. Mchnert t.a.p. (zie onder 62) pag. 12: „Ist der Sowjet-mensch mehr sowjetisch oder mehr Mensch?”

  86. J.Zijlstra, Enkele algemene aspecten van het vraagstuk van de economische orde, inaugurele oratie V.U., 28 okt. 1948. Later gepubliceerd in Econ. Orde en Econ. Politiek, Leiden 1956, zie pag. 42.A. Nove, t.a.p. (zie onder 4) pag. 143: command economy; pag. 180: plan orientated production choices.... profit orientated production choises. Zie ook onder nr. 93.

  87. J. A. Kershaw, t.a.p. (zie onder 83) pag. 9. De industrialisatie en economische groei is gegaan ten laste van de consument en van het agrarische deel der bevolking.D. Granick, t.a.p. (zie onder 33) pag. 121; op pag. 125: low priority was given to the consumer goods economy and particularly to agriculture. E.Boettcher, t.a.p. (zie onder 9) pag. 55 hfdst. 2 IV 2: Das Zwangssparen.A. Nove, t.a.p. (zie onder 12) pag. 7: „The ability to neglect the needs of citizens is one of the factors which has raised the „growth-effectiveness” of investment well above Western levels”.A. Nove, t.a.p. (zie onder 4) pag. 295: Soviet development has been extremely uneven, large sectors of the economy are primitive, living conditions (housing especially) poor. Zie b.v. ook pag. 150; idem pag. 291 inzake de vergelijking met de z.g. „unbalanced growth school”.

  88. D. Granick, t.a.p. (zie onder 33) pag. 127: „The particular perfectionist, engineering bias of Soviet planners; idem pag. 117: „a perfectionist, traditional engineering viewpoint”.H. S. Levine, t.a.p. (zie 73) pag. 135: „.... and as a result Soviet norms are based primarily on technical considerations rather than on economic price considerations”.E. Bocttcher, t.a.p. (zie 9) hfdst. 1,II, Das zentraletechnische Planungssystem, pag. 9 e.v. (onderstreping van mij, v.P).Wagenlehner, t.a.p. (zie 37) pag. 264: ... ob das Produktionssoll im Jahre 1965 eingehalten werden kann ... h ängt ... da von (ab) ob in Zukunft ökonomische Gesichtspunkte domiuieren ...Nove, t.a.p. op vele plaatsen, b.v. pag. 5 (no economic rationale), 146 (neglect of many economic desiderata), 200 (decisions not based on directly economic criteria ... no ... decisions which are rational), pag. 163, 166 (geen „all inclusive instructions” resp. „criterion”): zie ook het zaak-egister op „rationality”.

  89. Erweiterter Anwendungsbereich der Todesstrafe, Ostprobleme 13. Jahrgang nr. 15, Bonn 1961 pag. 453, geeft onder deze titel een vertaling van de-„Erlass des Präsidiums des Obersten Sowjets der UdSSR zur Verschärfung des Kampfes gegen besonders gefährliche Verbrechen”, gepubliceerd in de Iswestija, Moskou 7 mei 1961”. Pag. 454 bevat een commentaar hierop vanR. Rudenko, Generalstaatsanwalt der UdSSR.

  90. Men vergelijke de verhoging van de vleesprijzen in Rusland in juni van dit jaar.

  91. A. Nove, t.a.p. (zie onder 4) pag. 289 (the Soviet habit of „campaignology”).94 A. Nove, t.a.p. (zie onder 4) pag. 178: „.... the unresponsiveness of the price-system to demand, and, on the contrary the responsiveness of directors to „success indicators” and plans, which cannot of their nature take consumer demand adequately into account”.P. J. D. Wiles, Rationality and the market, in G. Grossmann (ed.) Value and Plan, Berkeley and Los Angelos 1960, pag. 193: „Satisfying the customer is not one of his plan indicators”.

  92. Er zijn mededelingen, waaruit blijkt dat het elders beter gaat, b.v.: in Polen, de landbouw;Boettcher t.a.p. (zie onder 80) pag. 71. in Tsjechoslowakije, de verzorging met consumptiegoederen,Trouw dd. 5 oktober 1962: „Westenwind in Praag”. Gesteld wordt, dat het hier niet gaat om anders centraal geleide economieën, doch om minder centraal geleide. Zie o.a.A. Nove t.a.p. (zie onder 4) pag. 242: The Czech and Polish models”. Overigens:Lange gaf analoge voorbeelden van onjuiste „incentives”, van overcentralisatie e.d. (zie hierboven).Nove merkt op t.a.p. (zie onder 4) pag. 157: „Examples can be cited in very large numbers, drawing on material, published not only in the USSR but also in Hungary, Poland and Czechoslovakia, where a similar institutional structure involved similar problems.

  93. J.A. Schumpeter, Capitalism, Socialism and Democracy, London 1947 pag. 173, noot 2.

Download references

Authors
  1. S. Van Popta
    View author publications

    You can also search for this author in PubMed Google Scholar

Additional information

Openbare les, gehouden op 2 november 1962 bij de aanvaarding van het ambt van lector in de staathuishoudkunde, in het bijzonder de economische politiek en de prijstheorie, aan de Vrije Universiteit.

Rights and permissions

Reprints and permissions

About this article

Cite this article

Van Popta, S. Over wetten en tendensen in een centraal geleide economie. De Economist 111, 25–49 (1963). https://doi.org/10.1007/BF02193646

Download citation

  • Issue Date:

  • DOI: https://doi.org/10.1007/BF02193646

Search

Navigation