Zusammenfassung
-
1.
Die Endangiitis obliterans (v.Winiwarter-Buerger) stellt eine Allgemeinerkrankung des ganzen Gefäßsystems, gelegentlich unter besonderer Bevorzugung einer oder mehrerer Gefäßprovinzen dar. Die Stellung der Nieren im Rahmen des umfassenden Gefäßleidens wird erörtert.
-
2.
Im Verlauf einer Endangiitis obliterans kann, bedingt durch endangiitische Gefäßveränderungen der Aorta, der A. renalis oder intrarenaler Gefäße, ein Hochdruck auftreten und zwar auch in kurzer Zeit. Auf den einer chirurgischen Therapie zugänglichen endangiitischen Hochdruck, dessen Symptomatik und Diagnostik wird hingewiesen.
-
3.
Bei 51 Patienten mit peripheren Durchblutungsstörungen—35 Endangiitikern und 16 Patienten mit peripheren Durchblutungs-störungen anderer Genese zum differentialdiagnostischen Vergleich—wurden funktionelle Nierenuntersuchungen mit Ausscheidungs-und Clearance-Methoden durchgeführt. Die endogene Kreatinin-Clearance ließ bei der Endangiitis obliterans ein kennzeichnendes Verhalten nicht erkennen. Der effektive Nieren-Plasmafluß und die gesamte Blutdurchströmung der Nieren waren in allen Altersgruppen stark eingeschränkt. Die Phenolsulfonphthaein-Ausscheidung war als sekundäre Auswirkung einer primären Minderdurchblutung der Nieren herabgesetzt.
-
4.
Die funktionellen Nierenstörungen gehen der endangiitischen Organmanifestation voraus.
Literatur
Albertini, A. v.: Schweiz. med. Wschr.1942, 1213.
Albertini, A. v.: Helvet. med. Acta11, 233 (1944).
Allen, E. V., andF. A. Williams. Ann. Int. Med.3, 35 (1929).
Ammundsen, E., u.V. Lunn: Acta med. scand. (Stockh.)112, 68 (1942).
Antonie, N.: Acta med. scand. (Stockh.)108, 502 (1941).
Asang, A., u.H. Mittelmeler: Münch. med. Wschr.1956, 1604.
Averbuk, S., andS. Silbert: Arch. Int. Med.54, 436 (1934).
Barac, S. S.: Chirurgija5, 50 (1954).
Barron, M. E., u.H. Linenthal: Arch. Surg.19, 735 (1929).
Berghaus, H., u.H. Felten: Langenbecks Arch. u. Dtsch. Z. Chir.278, 434 (1954).
Bernheim, B. M.: J. Amer. Med. Assoc.78, 799 (1922).
Billi, A.: Clinica chir.11, 619 (1935).
Birnbaum, W., M. Prinzmetal andC. Connor: Arch. Int. Med.53, 410 (1934).
Bjørnboe, M., u.J. Piper: Acta med. scand. (Stockh.)133, 373 (1949).
Blalock, A., andS. E. Levy: Surgery (St. Louis)5, 175 (1939).
Blasi, A. de: Pathologica (Genova)26, 258 (1934).
Block, W.: Die Durchblutungsstörungen der Gliedmaßen, Berlin: W. de Gruyter & C. 1951.
Bohle, A.: Z. Kreislaufforschg.39, 531 (1950).
Boll, G.: Zbl. Chir.78, 458 (1953).
Borchard, A.: Dtsch. Z. Chir.44, 131 (1897).
Boshamer, K.: Chirurg12, 661 (1940).
Bourne, W. A.: Brit. Med. J.1954, 271.
Boyd, C. H., andL. G. Lewis: J. of Urol.39, 627 (1938).
Brass, K.: Verh. dtsch. Path. Ges.34, 234 (1950).
Bredt, H.: Virchows Arch.308, 60 (1941).
Brull, L., etA. Divry: Arch. internat. Physiol.58, 415 (1951).
Brun, C., T. Hilden andF. Raaschou: J. Clin. Invest.28, 144 (1949).
Brun, C., E. O. E. Knudsen u.F. Raaschou: Nord. Med.25, 93 (1945).
Buerger, L.: Amer. J. Med. Sci.136, 567 (1908).
—: J. Amer. Med. Assoc.52, 1319 (1909).
—: Mitt. Grenzgeb. Med. u. Chir.21, 353 (1910).
—: Med. Rec.97, 431 (1920).
—: The circulatory disturbances of the extremities including gangrene, vasomotor and trophic disorders. Philadelphia u. London: W. B. Saunders Company 1924.
—: Arch. of Path.7, 381 (1929).
—: Zbl. Chir.96, 286 (1940).
Büchner, F.: Verh. dtsch. Ges. Path.34, 241 (1951).
Bürger, M.: Angiopathia diabetica. Stuttgart: Georg Thieme 1954.
Bumpus, F. M., A. A. Green andI. H. Page: J. of Biol. Chem.210, 287 (1954).
Carstensen, G.: Ärztl. Wschr.1955, 76.
Castex, M. R., u.A. V. di Ció: Urologic Rev.43, 407 (1939).
Cawadias, A. P.: Brit. Med. J.1930, No 3605, 234.
Ceelen, W.: Arch. klin. Chir.173, 742 (1932).
Ceelen, W., u.E. v. Redwitz: Dtsch. Z. Chir.234, 613 (1931).
Cohen, S. M., andM. E. Barron: Amer. Heart J.12, 634 (1936).
——: New England J. Med.214, 1275 (1936).
Cornwell, P. M.: New England J. Med.241, 1006 (1949).
Cramer, H.: Frankf. Z. Path.60, 342 (1949).
Cserna, S.: Verh. dtsch. Ges. inn. Med.42, 344 (1930).
Davies, D. F., andN. W. Shock: J. Clin. Invest.29, 196, 491 (1950).
Dei Pali, G., u.G. Žucha: Zbl. Neurochir.5, 209 (1941).
Derow, H. A., andM. J. Schlesinger: New England J. Med.241, 7 (1949).
Di Ció, A. V., yO. A. Di Ció: Prensa méd. argent.1955, 287.
di Ció, A. V., yG. A. Lista: Prensa méd. argent.1948, 2273.
Disselbeck, L., u.P. Uhlenbruck: Erg. inn. Med.47, 606 (1934).
Divry, A.: Arch. internat. Physiol.58, 211 (1951).
Eder, M.: Frankf. Z. Path.62, 269 (1951).
Egorov, M.: Verh. russ. Path. Kongr., Leningrad1, 451 (1925).
Eloesser, L.: Dtsch. Z. Chir.189, 95 (1925).
Faltin, R.: Dtsch. Chir.114, 215 (1912).
Fellmann, H., u.H. U. Zollinger: Schweiz. med. Wschr.1953, 556.
Ficarra, B. J.: Amer. J. Surg.66, 168 (1944).
Fontaine, R.: 1. Kongr. Europ. Ges. card.-vasc. Chir., Straßburg, 5.–6. Okt. 1952.
Fontaine, R., e.N. Tessarolo: Minerva chir. (Torino)1953, 677.
Freeman, N. E., F. H. Leeds, W. G. Elliot andS. I. Roland: J. Amer. Med. Assoc.156, 1077 (1954).
Frey, W.: Die Herz-und Gefäßkrankheiten. Berlin: Springer 1936.
Friederici, L.: Med. Klin.1950, 137.
Friedländer, C.: Zbl. med. Wiss.4, 65 (1876).
Gariepy, U.: Union méd. Canada63, 968 (1934).
Garvin, E. J.: Amer. J. Surg.74, 211 (1947).
Giampalmo, A.: Dtsch. Z. Nervenheilk.144, 166 (1937).
Girgensohn, H.: Klin. Wschr.1939, 70.
Glenn, F., E. B. C. Keefer, D. S. Speer andC. T. Dotter: Surg. etc.94, 561 (1952).
Goecke, H.: Virchows Arch.266, 609 (1927).
Goldblatt, H.: J. of Exper. Med.67, 809 (1938).
Goldblatt, H.: Physiologic. Rev.27, 120 (1947).
Goldblatt, H.: The renal origin of hypertension. Springfield, Ill. 1948.
Goldblatt, H., J. Gross andR. F. Hanzal: J. of Exper. Med.65, 233 (1937).
Goldblatt, H., andJ. R. Kahn: J. Amer. Med. Assoc.110, 686 (1938).
Goldblatt, H., J. Lynch, R. F. Hanzal andW. W. Summerville: J. of Exper. Med.59, 347 (1934).
Gottlob, R.: Langenbecks Arch. u. Dtsch. Z. Chir.272, 408 (1952).
Grabstald, H., andW. A. Morningstar: Surg. etc.100, 419 (1955).
Grasmann, M.: Münch. med. Wschr.1928, 1679.
Gross, H., andB. Philips: Amer. J. Med. Sci.200, 203 (1940).
Grubauer, A.: Frankf. Z. Path.28, 564 (1922).
Güthert, H.: Virchows Arch.315, 375 (1948).
Gupta, T. C., andC. J. Wiggers: Circulation (New York)3, 17 (1951).
Hadorn, W.: Dtsch. Arch. klin. Med.181, 18 (1937).
Haensch, R.: Z. Hautkrkh.17, 40 (1954).
Hanser, R.: Bruns' Beitr.159, 390 (1934).
Hasselbach, H. v.: Die Endangitis obliterans. Leipzig: Georg Thieme 1939.
Hausner, E., andE. V. Allen: Proc. Staff Meet. Mayo Clin.15, 7 (1940).
Heintz, R.: Med. Welt1951, 458.
Hellner, H.: Chirurg26, 496 (1955).
Helmer, O. M.: Federat. Proc.14, 728 (1955).
Hesse, E.: Arch. klin. Chir.115, 812 (1921).
Hillenbrand, H.-J.: Chirurg20, 252 (1949).
——: Bruns' Beitr.181, 293 (1950).
——: Langenbecks Arch. u. Dtsch. Z. Chir.283, 291 (1956).
Hillenbrand, H.-J.: Klin. Wschr.1956, 635.
Hillenbrand, H.-J.: Med. Klin.1956, 1353.
Hillenbrand, H.-J., u.H. Forst: Fortschr. Röntgenstr.86, 86 (1957).
Hillenbrand, H.-J., u.N. Wolf: Mschr. Unfallheilk.52, 33 (1949).
——: Z. Urol.49, 414 (1956).
Hoenig, J.: Dtsch. Arch. klin. Med.180, 645 (1937).
Höra, I., u.H. Wendt: Wien. Arch. inn. Med.35, 249 (1941).
Howard, J. E., M. Berthrong, D. M. Gould andE. R. Yendt: Bull. Johns Hopkins Hosp.94, 51 (1954).
Hueber, E. F., I. Philippi u.K. Wohlrab: Wien. klin. Wschr.1954, 462.
Husten, K., u.H. Ramb: Zbl. Chir.70, 1746 (1943).
Jäger, E.: Virchows Arch.284, 526, 584 (1932);288, 833 (1933).
Jarløv, N. V.: Acta med. scand. (Stockh.)133, 377, (1949).
Jegorov, M.: Nov. chir. (Moskva)3, 1, 121, 237, 337, 454 (1926).
Jegorov, P.: Vestn. Chir.4, 106 (1924).
Julitz, R.: Z. inn. Med.8, 343 (1953).
Kalant, N.: J. Labor. a. Clin. Med.35, 829 (1950).
Kalant, N., andC. S. McArthur: J. Labor. a. Clin. Med.35, 836 (1950).
Karatsu, E.: Z. jap. chir. Ges.36, 77 (1935).
Karta ov, S.: Med. Mysl (Rostov)3/4, 12 (1924).
Katzenstein, R., andJ. P. Murphy: Arch. Int. Med.67, 579 (1949).
Kiaer, A. S.: Nov. chir. Arch.12, 297 (1931).
Kimmelstiel, P., andC. Wilson: Amer. J. Path.12, 83 (1936).
Köhlmeier, W.: Frankf. Z. Path.54, 413 (1940).
——: Arch. f. Dermat.181, 783 (1941).
Koga, G.: Dtsch. Z. Chir.121, 371 (1913).
Koyano, K.: Acta Scholae med. Kioto4, 489 (1922).
Krauspe, C.: Münch. med. Wschr.1935, 275.
Krauspe, C.: Dtsch. med. Wschr.1936, 179.
Krautwald, A., W. Völpel u.H. Dutz: Z. klin. Med.153, 5 (1955).
Laas, E.: Virchows Arch.305, 638 (1940).
Lampen, H.: Dtsch. med. Wschr.1952, 1431.
Lausecker, H.: Acta dermato-vener. (Stockh.)29, 369 (1949).
Leibovici, R.: Paris méd.1928, 21.
Leitner, L.: J. Amer. Med. Assoc.111, 507 (1938).
Lemann, J. J.: Amer. J. Med. Sci.176, 807 (1928).
Lequime, J., etJ. v. Heerswynghels: J. d'Urol.55, 176 (1949).
Lequime, J., u.M. Verbanck: Cardiologia (Basel)26, 257 (1955).
Lindenberg, R.: Z. Neur.167, 554 (1939).
Lindenberg, R., u.R. Spatz: Virchows Arch.305, 531 (1940).
Llavero, F.: Thromboendangiitis obliterans des Gehirns. Basel: Benno Schwabe & Co. 1948.
Loomis, D.: Arch. of Path.41, 231 (1946).
Lundbæk, K.: Schweiz. med. Wschr.1954, 538.
Lundbæk, K.: Lancet1954, No. 6808, 377.
Magri, G., u.F. Burriani: Bull. schweiz. Akad. med. Wiss.6, Suppl.1, 64 (1950).
Malisoff, S., andM. B. Macht: J. of Urol.65, 371 (1951).
Mallinow, M. R., B. Moia, E. Otero andM. Rosenbaum: Amer. Heart. J.38, 702 (1949).
Mangold, R., u.F. Roth: Schweiz med. Wschr.1954, 1192.
Martorell, F.: Presse méd.1953, 822.
Martorell, F., andJ. Fabre: Angiology5, 39 (1954).
Marx, H.: Z. Kreislaufforsch.40, 293 (1951).
Masugi, M., u.Yä-Shu: Virchows Arch.302, 39 (1938).
Mayrhofer, O.: Wien. klin. Wschr.1947, 401.
McGregor, A. L., u.F. W. Simson: Brit. J. Surg.16, 539 (1929).
Mellinghoff, M.: Dtsch. med. Wschr.1953, 126.
——: Diabetiker,5, 69 (1955).
Menne, F., u.M. Fritsch: Z. klin. Med.153, 550 (1956).
Menne, F., M. Fritsch, H.-J. Hillenbrand u.J. Hoeltzenbein: Klin. Wschr.1956, 126.
Meyer, J.: J. Amer. Med. Assoc.83, 1414 (1924).
Meyer, W. W.: Virchows Arch.314, 1, 681 (1947).
Milliez, P., P. Samarcq, J. Himbert, G. Lagrue etH. Ducrot: Semaine Hôp.32, 24 (1956).
Moeller, J.: Z. Kreislaufforsch.44, 501 (1955).
Moeller, J., u.L. Abt.: Klin. Wschr.1952, 340.
Moeller, J., u.A. Bedö: Ärztl. Wschr.1952, 1125.
Moeller, J., u.W. Rex: Z. klin. Med.150, 103 (1952).
Moeller, J., u.W. Welte: Z. klin. Med.153, 193 (1955).
Monasterio, G.: Boll. Accad. med. Roma3, 1 (1953).
——: J. suisse Méd.84, 651 (1954).
Müller, N.: Dtsch. med. Wschr.1952, 1435.
Mumme, C.: Z. klin. Med.138, 22 (1940).
Nordmann, M., u.H. Reuys Z. Kreislaufforsch,21, 103 (1929).
Norpoth, L.: Münch. med. Wschr.1932, 1470.
Oppel, W. A.: Arch. klin. Chir.149, 301 (1928).
Owen jr.,W. F., andC. K. Pearlman: J. of Urol.68, 11 (1952).
Pässler, H. W.: Die Angiographie zur Erkennung, Behandlung und Begutachtung peripherer Durchblutungsstörungen. Stuttgart: Georg Thieme 1952.
Pentschew, A.: Arch. f. Psychiatr.101, 80 (1933).
Perla, D.: Surg. etc.41, 21 (1925).
Perry, C. B.: Brit. Heart J.7, 139 (1945).
Popper, H., u.E. Mandel: Erg. inn. Med.53, 685 (1937).
Popper, H., E. Mandel u.H. Mayer: Biochem. Z.291, 354 (1937).
Portwich, F., u.H. Reinwein jr.:Ärztl Wschr.1956, 55.
Poutasse, E. F.: Circulation (New York)13, 37 (1956).
Poutasse, E. F., A. W. Humphries, L. G. McCormack andA. C. Corcoran: J. Amer. Med. Assoc.161, 419 (1956).
Presch, H.-R.: Med. Klin.1954, 1319.
Price, A. H., andF. B. Wagner: Surg. etc.84, 619 (1947).
Ratschow, M.: Dtsch. med. Wschr.1935, 443, 1589.
——: Erg. inn. Med.48, 261 (1935).
——: Die peripheren Durchblutungsstörungen. Dresden u. Leipzig: Theodor Steinkopff 1953. Med. Klin.1957, 78.
Redwitz, E. v.: Zbl. Chir.75, 254 (1950).
Rieder, W.: Arch. klin. Chir.172, 458 (1932);173, 94 (1932).
Rix, E.: Frankf. Z. Path.54, 532 (1940).
Rosenhagen, H.: Virchows Arch.305, 558 (1940).
Ruggiero, F. de, u.S. Bluvol: Semana méd.1953, Nr 3092, 524.
Samuels, S., andS. Feinberg: Amer. Heart J.6, 255 (1930).
Scherf, D., u.L. J. Boyd: Klinik und Therapie der Herzkrankheiten und der Gefäßerkrankungen. Wien: Springer 1955.
Schmid, M.: Bruns' Beitr.186, 463 (1953).
Schnitzler, J.: Münch. med. Wschr.1901, 552.
Schrader, E. A.: Medizinische1955, 317.
——: Die Klinik der arteriellen Thrombosen im Beckenbereich. Berlin-Göttingen-Heidelberg: Springer 1955.
Schrader, E. A., u.E. Gadermann: Ärztl. Wschr.1953, 80.
Schuermann, H.: Hautarzt3, 323 (1952).
Selye, H.: Einführung in die Lehre vom Adaptationssyndrom. Stuttgart: Georg Thieme 1953.
Shea, J. D., J. W. Schwartz u.R. E. Kobilak: J. of Urol.59, 302 (1948).
Sigler, L. H.: Ann. Clin. med.3, 475 (1925).
Silbert, S., A. L. Kornzweig andM. Friedlaender: Arch. Int. Med.45, 948 (1930).
Singh, B., andT. Chandy: Indian J. Surg.14, 165 (1952).
Skeggs, L. T., J. R. Kahn andW. H. Marsh: Labor. Invest.2, 109 (1953).
Skeggs, L. T., J. R. Kahn andP. Shumway: J. of Exper. Med.103, 295 (1956).
Skeggs, L. T., W. H. Marsh, J. R. Kahn andN. P. Shumway: J. of Exper. Med.99, 275 (1954);102, 435 (1955).
Smith, H. W., N. Finkelstein, L. Aliminosa, B. Crawford andM. Graber: J. Clin. Invest.24, 388 (1945).
Smith, W. W., N. Finkelstein andH. W. Smith: J. of Biol. Chem.135, 231 (1940).
Sorgo, W.: Z. Neur.167, 581 (1939).
Spatz, H.: Dtsch. Z. Nervenheilk.136, 86 (1935).
——: Z. Neur.167, 301 (1939).
Sprung, H. B.: Zbl. Chir.75, 1343 (1950).
Staemmler, M.: Klin. Wschr.1937, 1669.
Staemmler, M.: Münch. med. Wschr.1938, 1170.
Staemmler, M.: Wien. med. Wschr.1954, 279.
——: Lehrbuch der speziellen pathologischen Anatomie, Bd. I. Berlin: W. de Gruyter & Co. 1954.
Stärck, G.: Schweiz. med. Wschr.1954, 1440.
Stahnke, E.: Zbl. Chir.55, 914 (1928).
Stapf,A.: Arch. klin. Chir.158, 297 (1930).
Stricker, P., etP. Bicart: Presse méd.1929, 1331.
Sunder-Plassmann, P.: Sympathikus-Chirurgie. Stuttgart: Georg Thieme 1953.Sunder-Plassmann, P., H.-J. Hillenbrand u.A. Schürholz: Münch. med. Wschr.1954, 1.
Taft, H. P., E. S. Finckh andR. A. Joske: Austral. Ann. Med.3, 189 (1954).
Takayasu, M.: Acta Soc. ophthalm. jap.12, 554 (1908).
Taube, N.: J. Amer. Med. Assoc.96, 1469 (1931).
Teilum, G.: Ugeskr. Laeg. (dän.)1941, 1211.
Tettamanti, J. C., y.C. P. Stelzeh Rev. méd. del Rosario28, 83 (1938).
Theis, F. V.: Surg. etc.95, 505 (1952).
Thiele, H.: Dtsch. Z. Verdgs-usw. Krkh.14, 17 (1954).
Thompson, J. E., andR. H. Smithwick: Angiology3, 493 (1952).
Thomson, F. B.: Canad. Med. Assoc. J.58, 183 (1948).
Tölle, R.: Zbl. Chir.69, 219 (1942).
Tonelli, L., F. Baisi u.E. Malizia: Acta med. scand (Stockh.)148, 53 (1954).
Uggeri, G.: Arch. ital. Chir.43, 1 (1936).
Wakerlin, C. E.: Physiologic. Rev.35, 555 (1955).
Wandel, H.-G.: Dtsch. med. J.1956, 451.
Wanke, R.: Münch, med. Wschr.1953, 388.
——: Chirurg25, 150 (1954).
Welch, W. H.: InT. C. Albutt, System of Medicine, Bd. 7, S. 273. London: Macmillan & Co. 1899.
InT. C. Albutt u.H. D. Rolaton, System of Medicine, Bd. 6, S. 809. London: Macmillan & Co. 1909.
Wenzl, H., u.F. Deckstein: Med. Klin.1949, 1603.
Wienbeck, J.: Virchows Arch.309, 767 (1942).
Wiese, F.: Frankf. Z. Path.49, 155 (1936).
Wieting, J.: Dtsch. med. Wschr.1921, 1129.
Winiwarter, F. v.: Arch. klin. Chir.23, 1, 202 (1878).
Wojta, H.: Zbl. Chir.77, 757 (1952).
Wolf, N.: Dtsch. med. Wschr.1951, 1229.
——: Verh. dtsch. Ges. Path.38, 300 (1954).
Wollheim, E.: Helvet. med. Acta18, 340 (1951).
——: Verh. dtsch. Ges. inn. Med.58, 211 (1952).
——: Cardiologia (Base)20, 327 (1952).
Wuhrmann, F., u.A. Essellier: Cardiologia (Basel)9, 1 (1945).
Author information
Authors and Affiliations
Additional information
Mit 2 Textabbildungen
Rights and permissions
About this article
Cite this article
Holle, F., Carstensen, G. Die Nierenfunktion bei der Endangiitis obliterans. Arch. f. klin. Chir 285, 397–419 (1957). https://doi.org/10.1007/BF01440429
Received:
Issue Date:
DOI: https://doi.org/10.1007/BF01440429