Zusammenfassung
Es wird die feinere Innervation des Duodenums an Hand des üblichen topographischen Aufbauplanes dargestellt. Es werden nur diejenigen Abschnitte des peripheren Nervensystems, in denen echte Ganglienzellen regelmäßig vorkommen, als eigene Plexus gewertet. Darnach wird an der Einteilung in die drei Plexus: myentericus, submucosus und mucosus festgehalten. Die Ganglien der Plexus stehen untereinander vermittels der Fortsätze ihrer Nervenzellen in Verbindung. Die Ganglien des Plexus myentericus bestehen aus multipolaren, vegetativen Nervenzellen. Im Plexus submucosus herrschen die zwischen die Duodenaldrüsen eingestreuten bipolaren und (pseudo-) unipolaren Ganglienzellen vor. Sie sind in der Regel von einem Terminalreticulum umgeben. Im Plexus mucosus kommen Ganglienzellen nur ganz vereinzelt vor, interstitielle Zellen hingegen sind hier in großer Zahl vertreten. Die Verbindungen zwischen den Plexusganglien können ebenso wie die Nerven des intramuralen Bereiches, die der direkten Gewebsversorgung dienen, in drei Größenordnungen eingeteilt werden: 1. Nervenfasereinheiten mit stärkeren Fibrillen die vorwiegend parallelen Fibrillenverlauf haben, 2. Nervenfasereinheiten, bei welchen in das meist bandartig abgeflachte und mit seinen Kernen ausgerüstete Bett desSchwannschen Leitplasmodiums (scheinbar) anastomosierende feinere Fibrillen eingelagert sind, an deren Kreuzungspunkten feinste dunkel imprägnierte Knötchen aufscheinen (Präterminalreticulum), 3. Nervenfasereinheiten mit ganz feinen, meist flächenhaft ausgebreiteten Fibrillennetzen, die an ihren Kreuzungspunkten ebenfalls die unter 2 genannten Knötchen aufweisen, in deren Bereich jedoch die Kerne des Leitplasmodiums fehlen (Terminalreticulum). Die Feinheit der Fibrillen und das Fehlen oder VorhandenseinSchwannscher Kerne wird als Kriterium für die Zuordnung zu einer dieser drei Größenordnungen gewertet. Vakuolenbildung innerhalb der Nervenbahnen wurde nur in den präterminalen Abschnitten nachgewiesen. Eine Freisetzung von Reizen an verschiedenen Stellen des Gewebes von präterminalen Einheiten aus wird für möglich gehalten. Auf die Frage der interstitiellen Zellen wird erneut eingegangen. Es werden verschiedene morphologische Bilder peripherer Innervation, besonders die der glatten Muskelzellen und Drüsenzellen beschrieden.
Literatur
Abraham, A., Zschr. Zellforsch.27 (1938), 745–753; Zschr. Zellforsch.30 (1940), 273–296; Zschr. Zellforsch.30 (1940), 321–322; Zschr. Zellforsch.35 (1951), 396–424.
Boeke, J., Anat. Anz. Jena,33 (1908), 273–290. Zschr. mikrosk.-anat. Forsch., Leipzig,4 (1926), 448–509; Zschr. mikrosk.-anat. Forsch., Leipzig7 (1926), 95–120. InW. Penfield, Cytology of the nervous system. Section VI, New York, 1932. Zschr. mikrosk.-anat.Forsch., Leipzig,33 (1933), 23–90; Zschr. mikrosk.-anat. Forsch., Leipzig,33 (1933), 233–275; Zschr. mikrosk.-anat. Forsch., Leipzig,34 (1933), 330–378; Zschr. mikrosk.-anat. Forsch., Leipzig,33 (1933), 47–90; Zschr. mikrosk.-anat. Forsch., Leipzig,33 (1933), 276–328; Zschr. mikrosk.-anat. Forsch., Leipzig,35 (1934), 551–601; Zschr. mikrosk.-anat. Forsch., Leipzig,7 (1926), 95–120. InW. Penfield, Cytology of the nervous system. Section 554–593; Zschr. mikrosk.-anat. Forsch., Leipzig,46 (1939), 488–519. Proc. Acad. Sci., Amsterdam, 45, Nr. 5 und 6 (1942). Acta anat., Basel,8 (1949), 18. Acta neuroveget., Wien,2 (1951), 32–40.
Cajal, R. y, Tome 2, partie 2. A. Maloine, Paris, 1911. Hdb. Neurol.1, 887–994.
Castro, F. de, Zschr. Anat.89 (1929), 250. Trav. Laborat. rech. bibl. Univ. Madrid,31 (1927), 271 Trab. Inst. Cajal Sec. fisiol., Madrid,32 (1940), 297; Trab. Inst. Cajal Sec. fisiol., Madrid,34 (1942), 217. Verh. dtsch. Ges. f. Path. 34. Tagung, Wiesbaden 1950, S. 1–52. An Acad. Med., Madrid,67 (1950), 383. Acta Physiol.22 (1951), 14.
Clara, M., Das Nervensystem des Menschen. J. A. Barth, Leipzig, 1942. Acta neuroveget., Wien,7 (1953), 4–31; Acta neuroveget., Wien, Suppl. 6, (1955), 1–17.
Dogiel, A. S. Anat. Anz., Jena,11 (1896), 679–687. Arch. mikrosk. Anat. u. Entw.-Gesch.46 (1895), 305–344. Anat. Anz., Jena,10 (1895), 517–528. Arch. mikrosk. Anat. Entw.-Gesch. 52 (1898), 44–70; Arch. mikrosk Anat. Entw.-Gesch.53 (1899), 237–281.
Ellenberger-Baum, Handbuch der vergl. Anatomie der Haustiere, 18. Aufl. Springer-Verlag, Berlin, 1943.
Feyrter, F., Virchows Arch.318 (1950), 1. Referat auf der 34. Tagung der Dtsch. Ges. f. Path., Wiesbaden, 1950, W. Maudrich, Wien, 1951. Acta neuroveget., Wien,4 (1952), 167–176.
Greving, R., Acta neuroveget., Wien,3 (1952), 507–529.
Greving, R., undG. Berg, Acta neuroveget., Wien,8 (1954), 325–339.
Haferkamp, O., Acta neuroveget.,8, (1954), 466–479.
Heidenhain, M., Plasma und Zelle. Fischer, Jena, 1911.
Hillarp, N. A., Acta Anat., Basel, 2, Suppl. (1946). Acta Anat., Lund, Suppl. 4, (1946), 135.
Jabonero, V., Trab. Inst. Vac. Cienc. Med.7 (1946), 168. 278, 285; Trab. Inst. Vac. Cienc. Med.12 (1948), 203–297. Acta Anat., Basel,6 (1948), 376. Yatros3 (1948), 18–22. Trab Inst. Vac. Cienc. Med.11 (1948), 211, 243; Acta Anat., Basel,6 (1948), 14. Experientia, Basel,7 (1951), 471–475; Acta Anat., Basel,13 (1951), 171; Acta Anat., Basel,11 (1951), 490–532. Cardiologia, Basel,19 (1951), 209. Acta Anat., Basel,15 (1952), 329. Acta neuroveget., Wien,5 (1952), 1–24; Acta neuroveget., Wien,5 (1953), 266–280; Acta neuroveget., Wien,6 (1953), 243–272; Acta neuroveget., Wien, Suppl. 7, (1953), 1. Acta Anat., Basel,18 (1953), 295. Zschr. mikrosk. anat. Forsch., Leipzig,59 (1953), 562–582. Acta Neuroveget., Wien, Suppl. IV, V, (1953); Acta neuroveget., Wien,8 (1954), 291–324. Zschr. mikrosk.-anat. Forsch., Leipzig, 61, 3, (1955), 360–419.
Knoche, H., Zschr. Zellforsch.36 (1951), 448–475; Zschr. Zellforsch.37 (1952), 205–239; Zschr. Zellforsch.40 (1954), 162–198; Zschr. Zellforsch.41 (1955), 556–593. Acta neuroveget., Wien,4 (1952), 177–178.
Köhler, H., Arch. exper. Vet.-Med.6, 4, 5/6 (1952), 1–105.
Kornmüller, A. E., Fortschr. Neurol. 18. Jg. (1950), 437–467. Naturw. Rundschau 7. Jg., H. 4 (1955), 1–5.
Kuntz, A., J. Comp. Neurol.69 (1938), 1, Amer. J. Path.14 (1938), 783. J. Comp. Neurol. 72 (1940), 371. The autonomic Nervous system. 3. Aufl. Lea & Febiger, Philadelphia, 1945.
Lawrentjew, B. J., Zschr. mikrosk.-anat. Forsch., Leipzig,6 (1926), 467–486; Zschr. mikrosk.-anat. Forsch., Leipzig,18 (1929), 233–262; Zschr. mikrosk.-anat. Forsch., Leipzig,23 (1931), 527–551; Zschr. mikrosk.-anat. Forsch., Leipzig,36 (1934), 651 bis 659.
Leeuwe, H., Over de interstitielle cel (Cajal, Diss. Utrecht, 1937.
Meyling, H. A., Acta Neerl. morph.1 (1938), 193. J. Comp. Neurol. 99 Nr. 3 (1953), 495. Acta neuroveget., Wien, Suppl. VI (1955), 35–63.
Prieto, R. L., undV. Jabonero, Acta neuroveget., Wien,8 (1954), 1–26.
Reiser, K. A., Zschr. Zellforsch.15 (1932), 761–800; Zschr. Zellforsch.22 (1935), 675–693. Zschr. Neurol.175 (1943), 485–651. Acta neuroveget.,Wien,4 (1952), 179–187.
Schabadasch, A., Zschr. Zellforsch.10 (1930), 221; Zschr. Zellforsch.21 (1934), 657–732. Acta morph. Staatsverlag Gorkij, 1935. Zschr. Zellforsch.27 (1939), 28.
Schimert, J., Anat. Anz., Jena,85 (1937/38), 173.
Stöhr, Ph. jr., Zschr. Zellforsch.12 (1930), 66–154; Zschr. Zellforsch.16 (1932), 123–197. Zschr. Zellforsch.21 (1934), 243–278. Zschr. Anat.104 (1935), 133–158. Zschr. Zellforsch.27 (1937), 341–392. Erg. Anat.32 (1938), 1; Erg. Anat.33 (1941), 135. Zschr. Zellforsch.29 (1939), 569–612; Zschr. Zellforsch.30 (1940), 78–97. Zschr. Zellforsch.32 (1943), 587–635; Zschr. Zellforsch.33 (1945), 109–142. Ärztl. Wschr. Jg. 1, H. 1/2 v. 15. VII. 1946. Zschr. Zellforsch.34 (1948), 1–54. Acta neuroveget., Wien,1 (1950), 74–86. Lehrbuch der Histologie. Springer-Verlag Heidelberg, 1951. Erg. Anat.34 (1952), 250. Acta neuroveget., Wien, 10, H. 1/2 (1954), 21–61, 62–109.
Stöhr-Möllendorf, Lehrbuch d. Histol. u. d. mikrosk. Anat. d. Menschen. Fischer, Jena, 1940.
Trautmann-Fiebiger, Histologie und vergl. mikrosk. Anatomie der Haustiere. Verl. Paul Parey, Berlin-Hamburg, 8./9. Aufl., 1949.
Walter, P., Z. Zellforsch. (im Druck).
Author information
Authors and Affiliations
Additional information
Mit 21 Textabbildungen
Rights and permissions
About this article
Cite this article
Walter, P. Das morphologische Verhalten vegetativ-nervöser Elemente im Duodenum des Rindes. Acta Neurovegetativa 15, 79–100 (1957). https://doi.org/10.1007/BF01235948
Issue Date:
DOI: https://doi.org/10.1007/BF01235948