Zusammenfassung
Neuere Untersuchungen zur Struktur-Wirkungsbeziehung chiraler Riech- und Aromastoffe haben gezeigt, daß spiegelbildisomere Verbindungen charakteristische qualitative und quantitative organoleptische Unterschiede aufweisen. Diese Kenntnisse führten zur Entwicklung leistungsfähiger Methoden zur analytischen und präparativen Trennung von optischen Antipoden. Ein wesentlicher Fortschritt auf dem Gebiet der Enantiomerentrennung optisch aktiver Riech- und Aromastoffe konnte in den letzten Jahren durch die gezielte Einführung modifizierter Cyclodextrine als chirale stationäre Phasen in der Capillargaschromatographie erzielt werden. Der nachfolgende Beitrag gibt einerseits einen Überblick über die Möglichkeiten der Inklusionsgaschromatographie in der Aroma- und Riechstofforschung und zeigt andererseits neueste Forschungsergebnisse auf dem Gebiet der enantioselektiven GC-Analyse auf.
Abstract
Knowledge of the difference in character and intensity of organoleptically important enantiomeric flavor and fragrance components has initiated the development of new analytical and preparative methods for the separation of optical isomers. In recent years, progress in the area of chirospecific analysis has been especially achieved by the development of modified cyclodextrins as a new type of chiral stationary phase. The state of the art in research on inclusion gas chromatography for separating flavor and fragrance substances is presented. Furthermore, this review reports on new results and recent research developments in enantioselective GC analysis.
References
Mosandl A (1988) Food Rev Intern 4:1
Pickenhagen W (1989) In: Teranishi R, Buttery RG, Shahidi F (eds) Flavour chemistry. Trends and developments. ACS Symp Ser 388, American Chemical Society, Washington, DC, p 151
Ohloff G (1990) Riechstoffe und Geruchssinn. Springer, Berlin Heidelberg New York, p 41
Werkhoff P, Brennecke S, Bretschneider W (1991) Chem Mikrobiol Technol Lebensm 13:129
Näf F, Näf R, Uhde G (1990) In: Bessiere Y, Thomas AF (eds) Flavour science and technology. Wiley, Chichester, p 3
König WA (1987) The practice of enantiomer separation by capillary gas chromatography. Hüthig, Heidelberg
Schurig V, Nowotny HP (1988) J Chromatogr 441:155
König WA (1990) Kontakte (Darmstadt) 2:3
Li WY, Jin HL, Armstrong DW (1990) J Chromatogr 509:303
Schurig V, Nowotny HP (1990) Angew Chem 102(9):969
König WA (1992) Gas chromatographicenantiomer separation with modified cyclodextrins. Hüthig, Heidelberg
Juvancz Z, Alexander G, Szejtli J (1987) HRC & CC 10:105
König WA, Lutz S, Wenz G (1988) Angew Chem 100(7):989
König WA, Lutz S, Mischnick-Lübbecke P, Brassat B, Wenz G (1988) J Chromatogr 447:193
König WA, Lutz S, Wenz G, Bey E von der (1988) HRC & CC 11:506
Venema A, Tolsma PJA (1989) HRC 12:32
König WA, Lutz S, Hagen M, Krebber R, Wenz G, Baldenius K, Ehlers J tom Dieck H (1989) HRC 12:35
Köhnes A, Römer H (1990) CLB Chemie in Labor und Biotechnik 41:70
Fischer P, Aichholz R, Bölz U, Juza M, Krimmer S (1990) Angew Chem Int Ed Engl 29:427
Wenz G, Mischnick P, Krebber R, Richters M, König WA (1990) HRC 13:724
Armstrong DW, Li W, Stalcup AM (1990) Anal Chim Acta 234:365
Armstrong DW, Li W, Chang CD, Pitha J (1990) Anal Chem 62:914
Armstrong DW, Li W, Pitha J (1990) Anal Chem 62:214
Venema A, Henderiks H, Geest RV (1991) HRC 14:676
Brandt K (1991) Nachrichten aus Chemie Technik und Laboratorium 39:M1
Schmarr HG, Mosandl A, Neukom HP, Grob K (1991) HRC 14:207
Schmarr HG, Maas B, Mosandl A, Bihler S, Neukom HP, Grob K (1991) HRC 14:317
Takeichi T, Shimura S, Toriyama H, Takayama Y, Morikawa M (1992) Chemistry Letters 1069
Alexander G, Juvancz Z, Szejtli J (1988) HRC & CC 11:110
Armstrong DW, Jin HL (1990) J Chromatogr 502:154
Schurig V, Juvancz Z, Nicholson J, Schmalzing D (1991) HRC 14:58
Stoev G (1992) J Chromatogr 589:257
Schmarr HG, Kaunzinger A, Mosandl A (1991) In: Sandra P, David F, Devos G, Haghebaert K, Vanderroost L (eds) Thirteenth International Symposium on Capillary Chromatography. Hüthig, Heidelberg, p 188
Bicchi C, Artuffo G, D'Amato A, Nano GM, Galli A, Galli M (1991) In: Sandra P, David F, Devos G, Haghebaert K, Vanderroost L (eds) Thirteenth International Symposium on Capillary Chromatography. Hüthig, Heidelberg, p 211
Venema A, Henderiks HH, Geest R de (1991) In: Sandra P, David F, Devos G, Haghebaert K, Vanderroost L (eds) Thirteenth International Symposium on Capillary Chromatography. Hüthig, Heidelberg, p 273
König WA, Icheln D, Runge T, Pforr I, Krebs A (1990) HRC 13:702
König WA (1992) Gas chromatographic enantiomer separation with modified cyclodextrins. Hüthig, Heidelberg, p 137
Berthold A, Li W, Armstrong DW (1992) Anal Chem 64:873
Keim W, Köhnes A, Meltzow W, Römer H (1991) HRC 14:507
Koen de Vries N, Coussens B, Meier RJ, Heemels G (1992) HRC 15:499
Schurig V, Jung M, Schmalzing D, Schleimer M, Duvekot J, Buyten JC, Peene JA, Mussche P (1990) HRC 13:470
König WA, Krebber R, Mischnik P (1989) HRC 12:732
König WA, Krebber R, Wenz G (1989) HRC 12:641
Armstrong DW, Chang CD, Li WY (1990) J Agric Food Chem 38:1674
König WA, Krebber R, Evers P, Bruhn P (1990) HRC 13:328
Takeoka G, Flath RA, Mon TR, Buttery RG, Teranishi R, Güntert M, Lautamo R, Szejtli J (1990) HRC 13:202
Mosandl A, Hener U, Kreis P, Schmarr HG (1990) Flav Fragr J 5:193
Hener U, Kreis P, Mosandl A (1990) Flav Fragr J 5:201
Kreis P, Hener U, Mosandl A (1990) Dtsch Apoth Ztg 130(8):985
Kreis P, Hener U, Mosandl A (1991) Dtsch Lebensm Rundsch 87(1):8
Hener U, Kreis P, Mosandl A (1991) Flav Fragr J 6:109
Askari C, Hener U, Schmarr HG, Rapp A, Mosandl A (1991) Fresenius J Anal Chem 340:768
Hener U, Hollnagel A, Kreis P, Maas B, Schmarr HG, Schubert V, Rettinger K, Weber B, Mosandl A (1990) In: Bessiere Y, Thomas AF (eds) Flavour science and technology. Wiley, Chichester, p 25
Lindström M, Norin T, Roeraade J (1990) J Chromatogr 513:315
Ochocka RJ, Sybilska D, Asztemborska M, Kowalczyk J, Goronowicz J (1991) J Chromatogr 543:171
Valterova I, Unelius CR, Vrkoc J, Norin T (1992) Phytochemistry 31:3121
König WA, Krebber R, Wenz G (1989) HRC 12:790
König WA (1992) Gas chromatographic enantiomer separation with modified cyclodextrins. Hüthig, Heidelberg, p 27
König WA, Krüger A, Icheln D, Runge T (1992) HRC 15:184
Allenmark SG (1988) Chromatographic enantioseparation. Methods and application. Ellis Horwood Limited, Chichester, p 16
Schurig V, Schmalzing D, Mühleck U, Jung M, Schleimer M, Mussche P, Duvekot C, Buyten JC (1990) HRC 13:713
Guichard E, Hollnagel A, Mosandl A, Schmarr HG (1990) HRC 13:299
Mosandl A, Bruche G, Askari C, Schmarr HG (1990) HRC 13:660
Mosandl A, Rettinger K, Fischer K, Schubert V, Schmarr HG, Maas B (1990) HRC 13:382
Mosandl A (1991) Lebensmittelchemie 45:2
Hagenauer-Hener U, Henn D, Dettmar F, Mosandl A, Schmitt A (1990) Dtsch Lebensm Rundschau 86:273
Fischer K, Mosandl A (1991) Z Lebensm Unters Forsch 192:30
Mosandl A, Fischer K, Hener U, Kreis P, Rettinger K, Schubert V, Schmarr HG (1991) J Agric Food Chem 39:1131
Hener U, Askari C, Karl V, Kreis P, Lehmann D, Rettinger K, Schmarr HG, Mosandl A (1991) In: Strategies for food quality control and analytical methods in Europe, Proceedings of Euro Food Chem VI, Hamburg, vol 1 and 2, p 625
Korth W, Bowmer KH, Ellis J (1991) HRC 14:704
Bernreuther A, Schreier P (1991) Phytochem Anal 2:167
Schubert V, Mosandl A (1991) Phytochem Anal 2:171
Ueyama Y, Hashimoto S, Nii H, Furukawa K (1992) J Ess Oil Res 4:15
Cotroneo A, d'Alcontres IS, Trozzi A (1992) Flav Fragr J 7:15
Ravid U, Putievsky E, Katzir I, Ikan R (1992) Flav Fragr J 7:49
Schubert V, Mosandl A (1992) Z Lebensm Unters Forsch 194:552
König WA, Gehrcke B, Icheln D, Evers P, Dönnecke J, Wang W (1992) HRC 15:367
Weinreich B, Nitz S (1992) Chem Mikrobiol Technol Lebensm 14:117
Dietrich A, Maas B, Karl V, Kreis P, Lehmann D, Weber B, Mosandl A (1992) HRC 15:176
Bicchi C, Artuffo G, d'Amato A, Nano GM, Galli A, Galli M (1991) HRC 14:301
Eghbaldar M, Fellous R, George G, Lizzani-Cuvelier L, Loiseau AM, Schippa Ch (1992) Parf Cosm Aromes 104:71
König WA, Lutz S, Colberg C, Schmidt N, Wenz G, Bey E von der, Mosandl A, Günther C, Kustermann A (1988) HRC & CC 11:621
Schubert V, Diener R, Mosandl A (1991) Z Naturforsch 46c:33
Askari C, Kreis P, Mosandl A, Schmarr HG (1992) Arch Pharm (Weinheim) 325(1):35
Mosandl A, Askari C, Hener U, Juchelka D, Lehmann D, Kreis P, Motz C, Palm U, Schmarr HG (1992) Chirality 4:50
Krammer G, Bernreuther A, Schreier P (1990) GIT Fachz Lab 34(3):306
Humpf HU, Schreier P (1991) J Agric Food Chem 39(10):1830
Reiher T, Hamann HJ (1992) HRC 15:346
Kreis P, Mosandl A (1992) Flav Fragr J 7:187
Kreis P, Mosandl A (1992) Flav Fragr J 7:199
Bauer K, Garbe D, Surburg H (1990) Common fragrance and flavor materials. VCH, Weinheim
Full G, Bernreuther A, Krammer G, Schreier P (1991) Labo 7/8:30
Braundorf R, Hener U, Lehmann D, Mosandl A (1991) Dtsch Lebensm Rundschau 87:277
Marner FJ, Runge T, König WA (1990) Helv Chim Acta 73:2165
Lindström M (1991) HRC 14:765
Köpke T, Mosandl A (1992) Z Lebensm Unters Forsch 194:372
Ravid U, Putievsky E, Katzir I, Ikan R (1992) Flav Fragr J 7:169
König WA (1992) Gas chromatographic enantiomer separation with modified cyclodextrins. Hüthig, Heidelberg, p 103
Köpke T, Schmarr HG, Mosandl A (1992) Flav Fragr J 7:205
Jauch J, Schmalzing D, Schurig V, Emberger R, Hopp R, Köpsel M, Silberzahn W, Werkhoff P (1989) Angew Chem 101:1039
Schurig V, Jauch J, Schmalzing D, Jung M, Bretschneider W, Hopp R, Werkhoff P (1990) Z Lebensm Unters Forsch 191:28
Güntert M, Emberger R, Hopp R, Köpsel M, Silberzahn W, Werkhoff P (1991) Z Lebensm Unters Forsch 192:108
Werkhoff P, Bretschneider W, Güntert M, Hopp R, Surburg H (1991) Z Lebensm Unters Forsch 192:111
Mosandl A, Palm U, Günther C, Kustermann A (1989) Z Lebensm Unters Forsch 188:148
Schmarr HG, Mosandl A, Grob K (1990) Chromatographia 29:125
Grob K, Neukom HP, Schmarr HG, Mosandl A (1990) HRC 13:433
Mosandl A, Hagenauer-Hener U, Hener U, Lehmann D, Kreis P, Schmarr HG (1990) In: Bessiere Y, Thomas AF (eds) Flavour science and technology. Wiley, Chichester, p 21
Mosandl A, Hener U, Schmarr HG, Rautenschlein M (1990) HRC 13:528
Wörner M, Schreier P (1991) Z Lebensm Unters Forsch 193:21
Mosandl A, Kustermann A, Palm U, Dorau HP, König WA (1989) Z Lebensm Unters Forsch 188:517
Mosandl A, Kustermann A (1989) Z Lebensm Unters Forsch 189:212
Mosandl A, Kustermann A, Hener U, Hagenauer-Hener U (1989) Dtsch Lebensm Rundschau 85:205
Artho A, Grob K (1990) Mitt Gebiete Lebensm Hyg 81:544
Guichard EA (1991) In: Sandra P, David F, Devos G, Haghebaert K, Vanderroost L (eds) Thirteenth International Symposium on Capillary Chromatography. Hüthig, Heidelberg, p 253
Mosandl A, Hener U, Hagenauer-Hener U, Kustermann A (1989) HRC 12(8):532
Bernreuther A, Christoph N, Schreier P (1989) J Chromatogr 481:363
Nitz S, Kollmannsberger H, Drawert F (1989) Chem Mikrobiol Technol Lebensm 12:75
Nitz S, Kollmannsberger H, Drawert F (1989) Chem Mikrobiol Technol Lebensm 12:105
Mosandl A, Hener U, Hagenauer-Hener U, Kustermann A (1990) J Agric Food Chem 38:767
Guichard E, Kustermann A, Mosandl A (1990) J Chromatogr 498:396
Bernreuther A, Koziet J, Brunerie P, Krammer G, Christoph N, Schreier P (1990) Z Lebensm Unters Forsch 191:299
Kollmannsberger H, Nitz S, Drawert F (1991) Chem Mikrobiol Technol Lebensm 13:58
Wörner M, Pflaum M, Schreier P (1991) Flav Fragr J 6:257
Nitz S, Kollmannsberger H, Weinreich B, Drawert F (1991) J Chromatogr 557:187
Hildenbrand K, Christoph N, Bernreuther A (1990) Dtsch Lebensm Rundsch 86:39
Palm U, Askari C, Hener U, Jakob E, Mandler C, Geßner M, Mosandl A, König WA, Evers P, Krebber R (1991) Z Lebensm Unters Forsch 192:209
Lehmann D, Askari C, Henn D, Dettmar F, Hener U, Mosandl A (1991) Dtsch Lebensm Rundsch 87:75
Bernreuther A, Bank J, Krammer G, Schreier P (1991) Phytochem Anal 2:43
Bernreuther A, Lander V, Huffer M, Schreier P (1990) Flav Fragr J 5:71
Fellous R, Lizzani-Cuvelier L, Loiseau AM (1990) HRC 13:785
Hollnagel A, Menzel EM, Mosandl A (1991) Z Lebensm Unters Forsch 193:234
Guichard E, Mosandl A, Hollnagel A, Latrasse A, Henry R (1991) Z Lebensm Unters Forsch 193:26
Mosandl A, Hollnagel A (1989) Chirality 1:293
Stracker EC, Berg JR (1991) In: Sandra P, David F, Devos G, Haghebaert K, Vanderroost L (eds) Thirteenth International Symposium on Capillary Chromatography. Hüthig, Heidelberg, p 224
Fischer N, Hammerschmidt FJ, Brunke E (1992) Flavour precursors. International Symposium, University of Würzburg, Sept 30–Oct 2
Kaiser R, Lamparsky D (1976) Tetrahedron Lett 20:1659
Blaser F, Deschenaux PF, Kallimopoulos T, Jacot-Guillarmod A (1991) Helv Chim Acta 74:787
Mosandl A, Rettinger K, Weber B, Henn D (1990) Dtsch Lebensm Rundschau 86:375
Rettinger K, Weber B, Mosandl A (1990) Z Lebensm Unters Forsch 191:265
Haase-Aschoff K, Haase-Aschoff I, Laub H (1991) Lebensmittelchemie 45:107
Karl V, Schmarr HG, Mosandl A (1991) J Chromatogr 587:347
Karl V, Rettinger K, Dietrich H, Mosandl A (1992) Dtsch Lebensm Rundschau 88:147
Wintoch H, Krammer G, Schreier P (1991) Flav Fragr J 6:209
Mosandl A, Schubert V (1990) J Ess Oil Res 2:121
Kreis P, Mosandl A, Schmarr HG (1990) Dtsch Apoth Ztg 130(47):2579
Mosandl A, Schubert V (1990) Z Lebensm Unters Forsch 190:506
König WA, Icheln D, Hardt I (1991) HRC 14:694
Wörner M, Schreier P (1991) Phytochem Anal 2:260
Acree TE, Nishida R, Fukami H (1985) J Agric Food Chem 33:425
Nishida R, Acree TE (1984) J Agric Food Chem 32:1001
Mosandl A, Palm U (1991) Z Lebensm Unters Forsch 193:109
Bruche G, Schmarr HG, Bauer A, Mosandl A, Rapp A, Engel L (1991) Z Lebensm Unters Forsch 193:115
Blank I, Grosch W, Eisenreich W, Bacher A, Firl J (1990) Helv Chim Acta 73:1250
Nowotny HP, Schmalzing D, Wistuba D, Schurig V (1989) HRC 12:383
Askari C, Mosandl A (1991) Phytochem Anal 2:211
Ohloff G (1990) Riechstoffe und Geruchssinn. Springer, Berlin Heidelberg, p 165
Winterhalter P, Lander V, Schreier P (1987) J Agric Food Chem 35:335
Kaiser R, Lamparsky D (1981) In: Mookherjee BD, Mussinan J (eds) Essential oils, Allured publishing corp. Wheaton, p 159
Mookherjee BD, Wilson RA (1990) Perf & Flav 15:27
Schmidt G, Full G, Winterhalter P, Schreier P (1992) J Agric Food Chem 40:1188
Kubota K, Nakamoto A, Moriguchi M, Kobayashi A, Ishii H (1991) J Agric Food Chem 39:1127
Author information
Authors and Affiliations
Rights and permissions
About this article
Cite this article
Werkhoff, P., Brennecke, S., Bretschneider, W. et al. Chirospecific analysis in essential oil, fragrance and flavor research. Z Lebensm Unters Forch 196, 307–328 (1993). https://doi.org/10.1007/BF01197930
Received:
Issue Date:
DOI: https://doi.org/10.1007/BF01197930