Abstract
Die zahlreichen giftigen Tiere unserer Erde lassen sich grob in zwei .Klassen unterteilen : aktiv and passiv giftige Tiere. Zur ersten Gruppe zählt man solche, die ihre Beute mit Hilfe von Giftorganen erjagen, wie Schlangen, Spinnen and Skorpione. Zur zweiten Gruppe gehören vor allem die Amphibien. Bei ihnen dient das in den über den größten Teil der Körperoberflähe verteilten Hautdrüsen produzierte Sekret zum Schutz vor Feinden.
Diese Sekrete enthalten eine erstaunliche Vielzahl verschiedener Substanzen: einfache biogene Amine, Peptide, Steroide and Alkaloide. Ihre pharmakologische Aktivitdt umfaßt Herzgifte, Muskelgifte und Nervengifte, Cholinomimetika and Sympathomimetika, gefäßverengende and blutdrucksenkende Substanzen, Lokalanaesthetica and sogar eines derstärksten Halluzinogene, das O-Methyl-bufotenin. Einige dieser Substanzen gehören zu den stdrksten Giften, die man überhaupt kennt.
Einen Eindruck von der Toxizität solcher Substanzen im Vergleich mit anderen Toxinen vermittelt Tabelle 1.
Literatur
Oestlund, E.: Acta Physiol. Scand.31, Suppl. 112, 55 (1954).
Daly, J. W., Witkop, B.: Chemistry and Pharmacology of Frog Venoms, in „Venomous Animals and Their Venoms”, Vol. III. New York: Academic Press (im Druck).
Abel, J. J., Macht, D. J.: J. Pharmacol. Exp. Therap.3, 319 (1911-12).
Märki, F., Axelrod, J., Wikop, B.: Biochem. Biophys. Acta58, 367 (1962).
Euler, U. S. v.: Recent Progr. Hormone Research14, 483 (1958).
Phisalix, C., Bertrand, G.: Compt. rend. sec. biol.45, 477 (1893).
Handovsky, H.: Naunyn-Schmiedebergs Arch, exp. Pathol. Pharmakol.86, 138 (1920).
Wieland, H., Konz, W., Mittasch, H.: Liebigs Ann. Chem.513, 1 (1934).
Hoshino, T., Shimodaira, K.: Liebigs Ann. Chem.520, 19 (1935).
Harley-Mason, J., Jackson, A. H.: J. Chem. Sec. (London)1954, 1165.
Speeter, M. E., Anthony, W. C.: J. Amer. chem. Sec.76, 6208 (1954).
Stoll, A., Troxler, F.,Peyer, J., Hofmann, A.: Helv. chim. Acta38, 1452 (1955).
Gessner, P. K., Godse, D. O., Krull, A. H., McMullan, J. M.: Life Sciences7, 267 (1968).
Fabing, H. D., Hawkins, J. R.: Science123, 886 (1956).
Wieland, H., Hesse, G. Mittasch, H.: Ber. dtsch. chem. Ges.64, 2099 (1931).
Jensen, H., Chen, K. K.: J. Biol. Chem.116, 87 (1936).
Erspamer, V., Vialli, M.: Ricerca Sci.22, 1420 (1952).
Erspamer, V.: Biochem. Pharmacol.2, 270 (1959).
Wieland, H., Vocke, F.: Liebigs Ann. Chem.481, 215 (1930).
Jensen, H.: J. Amer. chem. Soc.57, 1765 (1935).
Slotta, C. H., Neisser, C.: Mem. Inst. Butantan11, 89 (1937).
Märki, F., Robertson, A. V., Witkop, B.: J. Amer. chem. Soc.83, 3341 (1961).
Faust, E. S.: Naunyn-Schmiedebergs Arch. exp. Pathol. Pharmakol.47, 278 (1902);49, 1, (1903).
Wieland, H., Weil, F. J.: Ber. dtsch, chem. Ges.46, 3315 (1913).
Wieland, H., Behringer, H.: Liebigs Ann. Chem.549, 209 (1941).
Meyer, K.: Pharm. Acta Helv.24, 222 (1949).
Meyer, K.: Helv. chim. Acta32, 1993 (1949).
Meyer, K., Pataki, S.: Helv. chim. Acta38, 1631 (1955).
Jensen, H., Evans, E. A., Jr.: J. Biol. Chem.104, 307 (1934).
Meyer, K.: Helv. chim. Acta34, 2147 (1951).
Schröter, H., Tamm, C., Reichstein, T.: Helv. chim. Acta38, 883 (1955).
Bharucha, M., Jaeger, H., Meyer, K., Reichstein, T.,Schindler, O.: Holy. chim. Acta,42, 1395 (1959)
Schröter, H., Tamm, C., Reichstein, T.: Helv. chim. Acta41, 720 (1958).
Wieland, H., Allen, R.: Ber. dtsch. chem. Ges.55, 1789 (1922).
Meyer,K.: Mem. Inst. Butantan Simp. Internac.33, (2), 425 (1966).
Siperstein, M. D., Murray, A. W., Titius, E.: Arch. Biochem. Biophys.67, 157 (1957).
Rees, R., Schindler, O., Deulofeu, V., Reichstein, T.: Holy. chim. Acta42, 2400 (1959).
Schröter, R. H., Tamm, C., Reichstein, T., Deulofeu, V.: ibid.41, 140 (1958).
Barbier, M., Bharucha, M., Chen, K. K., Deulofeu, V., Iseli, E., Jaeger, H., Kotake, M., Rees, R.,Reichstein, T.,Schindler, O., Weiss, E.: ibid.44, 362 (1961).
Bolliger, R., Meyer, K.: ibid.40, 1659 (1957).
Hofer, P., Linde, H., Meyer, K.: ibid.43, 1950 (1969).
Bharucha, M., Chen, K. K., Weiss, E., Reichstein, T.: ibid.44, 844 (1961).
Barbier, M., Schröter, H., Meyer, K., Schindler, O., Reichstein, T.: ibid.42, 2468 (1959).
Ruckstahl, J. P., Meyer, K.: ibid.40, 1770 (1957).
Chen, K. K., Chen, A. L.:J. Pharmacol. Exp. Therap.49, 526 (1933).
Chen, K. K., Jensen, H., Chen, A. L.: ibid.49, 1 (1933).
Chen, K. K., Jensen, H., Chen, A. L.: ibid.43, 13 (1931)
Ohno, S., Komatsu, M.: J. Pharm. Soc. Japan73, 796 (1953).
Jensen, H., Chen, K. K.: J. Biol. Chem.87, 741 (1930).
Chen, K. K., Chen, A. L.: J. Pharmakol. Exp. Therap.49, 503 (1933).
Chen, K. K., Jensen H., Chen, A. L.: ibid.49, 14 (1933).
Kajimoto, Y.: Proc. Japan Pharmacol. Sec.11, 23 (1937).
Cei, J. M., Erspamer, V., Roseghini, M.: Syst. Zool.16, 328 (1967)
Erspamer V.: Arch. Biochem. Biophys.82, 431 (1959).
Erspamer, V., Roseghini, M., Cei, J. M.: Biochem. Pharmacol.13, 1083 (1964).
Erspamer, V.: Ricerca Sci.28, 2065 (1958).
Blaschko, H.: Biochem. Biophys. Acta4, 130 (1959).
Blaschko, H.: Bull. sec. chim. biol.40, 1817 (1958).
Mitoma, C., Posner, H. S., Bogdanski, D. F., Udenfriend, S.: J. Pharmacol. exp. Therap.120, 188 (1957).
Erspamer, V., Glaesser, A.: Brit. J. Pharmacol.15, 14 (1960).
Glaesser, A., Pasini, C.: Farmaco (Pavia) Ed. sci.15, 493 (1960).
Erspamer, V., Vitali, R., Roseghini, M., Cei, J. M.: Arch. Biochem. Biophys.105, 620 (1964).
Erspamer, V., Vitali, T., Roseghini, M., Cei, J. M.: Experientia19, 346 (1963).
Erspamer, V., Anastasi, A., Bertaccini, Cr., Cei, J. M.:Experientia20, 489 (1964).
Märki, F., Witkop, B.: Experientia19, 329 (1963)
Daly, J. W., Witkop, B., Bommer, P., Biemann, K.: J. Amer. chem. Soc.87, 124 (1965).
Tokuyama, T., Daly, J. W., Witkop, B., Karle, I. L., Karle, J.: J. Amer. chem. Soc.90, 1917 (1968).
Tokuyama, T., Daly, J. W., Witkop, B.: J. Amer. chem. Soc.91, 3931 (1969).
Albuguerque, E. X., Warnick, J., Daly, J. W., Tokuyama, T., Witkop, B.: Science, im Druck.
Daly, J. W., Tokuyama, T., Habermehl, G., Karle, I. L., Witkop, B.: Liebigs Ann. Chem., im Druck.
Habermehl, G.: In Vorbereitung.
Fuhrmann, A., Fuhrmann, G. J., Fleischmann, M. C., Mosher, H. S.: Science, im Druck.
Flury, F.: Naunyn-Schmiedebergs Arch. exp. Pathol. Pharmakol.118, 325 (1926).
Erspamer, V., DeCaro, G., Endean, R.: Experientia22, 738 (1966).
Erspamer, V., Roseghini, M., Endean, R., Anastasi, A.: Nature212, 204 (1966).
DeCaro, G., Endean, R., Erspamer, V., Roseghini, M.: Brit. J. Pharmacol. Chemotherap.33, 38 (1968).
Anastasi, A., Erspamer, V., Endean, R.: Arch. Biochem. Biophys.125, 57 (1968).
Anastasi, A., Erspamer, V., Bertaccini, Cr.: Comp. Biochem. Physiol.14, 43 (1965).
Welsh, J. H., Zipf, J. B.: J. Cell. Physiol.68, 25 (1966).
Kiss, G., Michl, H.: Toxicon1, 33 (1962).
Michl, H., Bachmayer, H.: Mh. Chem.95, 480 (1964).
Michl, H., Bachmayer, H.: Mh. Chem.94, 814 (1963).
Michl, H., Bachmayer, H.: Mh. Chem.96, 1166 (1965).
Csordäs, A., Michl, H.: Toxicon, im Druck.
Zalesky, S. S.: Med. chem. Unters. Hoppe-Seyler1866, pg. 1.
Faust, E. G.: Naunyn-Schmiedebergs Arch. exp. Pathol. Pharmakol.41, 229 (1898);43, 84 (1900).
Gessner, O.: Tierische Gifte, Handb. d. exp. Pathologie, Erg.-W., Bd. 6. Berlin: Springer 1938.
Schöpf, C., Braun, W.: Liebigs Ann. Chem.514, 69 (1934).
Schöpf, C., Koch, K.: Liebigs Ann. Chem.552, 37 (1942).
Schöpf, C., Blödorn, H. K., Klein, D., Seitz, G.: Chem. Ber.83, 372 (1950).
Schöpf, C., Klein, D.: Chem. Ber.87, 1638 (1954).
Schöpf, C., Koch, K.: Liebigs Ann. Chem.552, 62 (1942).
Schöpf, C., Müller, O. W.: Liebigs Ann. Chem.633, 127 (1960).
Schöpf, C.: Experientia17, 285 (1961).
Wölfel, E., Schöpf, C., Weitz, G., Habermehl, G.: Chem. Ber.94, 2361 (1961).
Habermehl, G.: Chem. Ber.96, 143 (1963).
Habermehl, G.: Chem. Ber.96, 840 (1963).
Habermehl, G., Haaf, A.: Z. Naturforsch.23b, 1551 (1968).
Habermehl, G., Haaf, A.: Liebigs Ann. Chem.722, 155 (1969).
Habermehl, G.: Chem. Ber.99, 1439 (1966).
Habermehl, G., Haaf, A.: Chem. Ber.101, 198 (1968).
Gessner, O.: Ber. Ges. Bef. ges. Naturwiss. (Marburg/L.)61, 138 (1926).
Gessner, O.: Naunyn-Schmiedebergs Arch. exp. Pathol. Pharmakol.119, 53 (1926).
Gessner, O., Möllenhoff, P.: ibid.167, 638 (1932).
Gessner, O., Esser, W.: ibid.178, 785 (1935).
Gessner, O., Esser, W.: ibid.179, 639 (1935)
Habermehl, G.: Chemistry, Biochemistry and Pharmacology of Salamandra Alkaloids, in „Venomous Animals and Their Venoms”, Vol. II. New York: Academic Press, 1969.
Zusammenfassung bei H. S. Mosher, F. A. Fuhrmann, H-D. Buchwald and H. G. Fischer, Science144, 1100 (1964).
Tsuda, K., Tamura, C., Tachikawa, R., Sakai, K., Amakasu, O., Kawamura, M., Ikuma, S.: Chem. Pharm. Bull. Tokyo11, 1473 (1963); s.a. Naturwissenschaften53, 171 (1966).
Habermehl, G., PreuBer, H. J.: Z. Naturforsch., im Druck.
Michl, H.: Privatmitteilung.
Author information
Authors and Affiliations
Additional information
Erweiterte Fassung eines Vortrags, gehalten anläßlich der Eröffnung des Arbeitsjahres 1969170 der Brasilianischen Akademie der Wissenschaften in Rio de Janeiro am 8. April 1969.
Rights and permissions
About this article
Cite this article
Habermehl, G. Chemie und Biochemie von Amphibiengaiften. Naturwissenschaften 56, 615–622 (1969). https://doi.org/10.1007/BF01185736
Received:
Issue Date:
DOI: https://doi.org/10.1007/BF01185736