Zusammenfassung
Über die nosologische Stellung der Psoriasis arthropathica besteht bisher nur dahin gehend eine Übereinstimmung, daß der Zusammenhang mit der erblichen Grundkrankheit Psoriasis im Sinne einer Extremvariante gewahrt ist. In seiner Symptomatologie weist das Krankheits-bild aber verschiedene Beziehungen zur primär chronischen Polyarthritis, in zweiter Linie auch zum Morbus Reiter und zur Spondylitis ankylopoetica auf. Daher hat die vorliegende Arbeit eine klare nosologische Präzisierung der Begriffsbestimmung Psoriasis arthropathica unter dermatologischen und rheumatologischen Gesichtspunkten zum Ziel. Die deutlich über der zufälligen Kombinationsquote von Psoriasis und primär chronischer Polyarthritis liegende Häufigkeit des Krankheitsbildes sowie zahlreiche Unterschiede gegenüber der primär chronischen Polyarthritis hinsichtlich der Geschlechts-und Altersverteilung, der klinischen Symptomatologie und des rheuma-serologischen Status lassen eine sichere Abgrenzung gegenüber dem echten Rheumatismus zu. Andererseits wird die nosologische Eigenständigkeit auch noch durch häufige Änderungen im dermalen Erscheinungsbild der Psoriasis unterstrichen. Besonders deutlich sind die klinischen Unterschiede zur Reiterschen Krankheit, mit der nur hinsichtlich der Altersverteilung des Krankheits-beginns, des relativ häufigen Befalls der Ilio-Sacralgelenke und der meist negativen Rheumaserologie Übereinstimmung besteht. Die Unterscheidung eines “klassischen” und eines “rheumatoiden” Typs der Psoriasis arthropathica erscheint uns insofern noch verfrüht, als beweiskräftige Vergleichsuntersuchungen zwischen beiden Typen bisher fehlen und negative rheuma-serologische Agglutinationsteste für sich allein noch keine nosologische Identität begründen. Daher kann zunächst nur der “klassischen”, die distalen Interphalangealgelenke bevorzugenden Psoriasis arthropathica eine nosologische Sonderstellung zuerkannt werden. Diese schließt die Möglichkeit naher genetischer Beziehungen zum Formenkreis der primär chronischen Polyarthritis, der Spondylitis ankylopoetica und des Morbus Reiter nicht aus, da auch bei diesen (zumindest bei den beiden erstgenannten) selbständigen Krankheiten ebenso wie bei der Psoriasis arthropathica hereditäre Einflüsse als ätiologische Teilfaktoren bekannt sind.
Literatur
Adrian, C.: Mitt. Grenzgeb. Med. Chir. 11, 237 (1903).
Alibert, J. L.: Précis théorique et pratique sur les maladies de la peau. Éd. 2. Paris: Caille et Ravier 1822.
Andersch, H.: Hautarzt 8, 29–32 (1957).
Ansell, B. M., e. E. G. L. Bywaters: Atti X. Congr. Lega Internat. contro il Reumatismo (Roma) II, 241–243 (1961).
Avila, R., D. G. Pugh, C. H. Slocumb and R. K. Winkelmann: Radiology 75, 691–702 (1960).
Baker, H., D. N. Golding e M. Thompson: Atti X. Congr. Lega Internat. contro il Reumatismo (Roma) II, 341–342 (1961).
Ball, J.: Ann. rheum. Dis. 11, 97–111 (1952).
Barber, H. W.: Hautarzt 2, 71–72 (1951).
Barber, H. W.: Proc. Roy. Soc. Med. 43, 553–555 (1950).
Bauer, J., u. A. Vogl: Klin. Wschr. 10, 1700–1705 (1931).
Bauer, W.: New Engl. J. Med. 221, 524 (1939).
Bauer, W., G. A. Bennett and J. W. Zeller: Trans. Ass. Amer. Phyens. 56, 349–352 (1941).
Baumann, R. R., and O. F. Jillson: J. invest. Derm. 36, 105–107 (1961).
Bazin, E.: Affections cutanées d'origine arthritique et nerveuse. Paris 1860.
Benedek, T.: Rheumatoid arthritis and psoriasis vulgaris, p. 15. Edwards Brothers, Ann Arbor, Michigan 1955.
Bereston, E. S.: Arch. Derm. Syph. (Chicago) 62, 716–717 (1950).
Bernhardt, R.: Arch. Derm. Syph. (Berl.) 174, 190–212 (1936).
Blécourt, J. J. de, A. Polman and T. de Blécourt-Meindersma: Ann. rheum. Dis. 20, 215–223 (1961).
Böni, A.: Dermatologica (Basel) 115, 467–476 (1957).
Bogatyreva, A. V., and A. A. Golovina: Klin. Med. (Mosk.) 37, 144–146 (1959); ref. Zbl. Haut- u. Geschl.-Kr. 105, 47 (1959).
Bollet, A. J., and R. E. Turner: Ann. N. Y. Acad. Sci. 73, 1013–1019 (1958).
Bonse, G.: Fortschr. Röntgenstr. 85, 675–678 (1956).
Bourdillon, C.: Thèse pour le doctorat en médecine, No. 328. Paris: A. Davy 1888.
Bouwens van der Boijens, G.: Thèse pour le doctorat en médecine. Paris 1939.
Brocq, L.: Traité élémentaire de dermatologie pratique, II, 326, Paris 1907.
Bureau, Y., Jarry et Barrière: Bull. Soc. franç. Derm. Syph. 65, 330–331 (1958).
Calabro, J. J.: Atti X. Congr. Lega Internat. contro il Reumatismo (Roma) II, 209–211 (1961).
Cannon, A. B.: Arch. Derm. Syph. (Chicago) 30, 906–907 (1934).
Carter, M. E.: Atti X. Congr. Lega Internat. contro il Reumatismo (Roma) II, 212–214 (1961).
Charcot, J. M.: Maladies des vieillards. Paris: Delahaye 1867.
Charpy, J.: zit. nach T. Grüneberg.
Christ, P., E. Vanek, R. Schiessl, K. H. Krachudel u. Hj. Becker: Z. Rheumaforsch., 20, 81–98 (1961).
Cimbal, O.: Arch. Ophthalm. 145, 142 (1942).
Clarke, O.: Lancet 1950 I, 249–251.
Clemmesen, S., and E. Arnsø: In Rheumatic Diseases, p. 54–65, Proc. 7th Internat. Congr. Rheumat. Dis. (1952). Philadelphia u. London: W. B. Saunders Co. 1952.
Copeman, W. S. C.: Textbook of the Rheumatic Diseases. Edinburgh-London: Livingstone 1955.
Coricciati, L.: Minerva derm. (Torino) 34, 739–745 (1959).
Coste, F.: Z. Rheumaforsch. 17, 90–116 (1958).
Coste, F., J. Françon, R. Touraine et G. Loyau: Rev. Rhum. 25, 75–84 (1958).
Csonka, G. W.: Brit. J. vener. Dis. 35, 77–80, 84–88 (1959).
Darier, J.: Grundriß der Dermatologie. Springer: Berlin 1913.
Dawson, M. H.: Med. Clin. N. Amer. 21, 1807 (1937).
Dawson, M. H., and T. L. Tyson: Trans. Ass. Amer. Phycns. 53, 303 (1938).
Deicher, H.: Klin. Wschr. 39, 612–618 (1961).
Dienes, L., and H. J. Weinberger: In Rheumatic Diseases, p. 401–406. (Proc. 7th Internat. Congr. Rheumat Dis., 1952). Philadelphia u. London: W. B. Saunders Co. 1952.
Dixon, A. St. J., and E. Lience: Ann. rheum. Dis. 20, 247–257 (1961).
Egelius, Havermark and Jonsson: zit. nach Ö. Schulhof.
Epstein, E.: Arch. Derm. Syph. (Chicago) 40, 547–559 (1939); 56, 191–196 (1947).
Falck, I., u. G. Schmidt: Med. Klin. 56, 1744–1748 (1961).
Falk, A.: Arch. Derm. Syph. (Berl.) 129, 299 (1921).
Fawcitt, J.: Brit. J. Radiol. 23, 440 (1950).
Fiessinger, N., et E. Leroy: Bull. Soc. méd. Hôp. Paris 40, 2030 (1916).
Finsen, J.: zit. nach H. F. H. Reiter u. A. Nørholm-Pedersen.
Fletcher, E., and F. C. Rose: Lancet 1955, 695.
Flori, D., J. M. Picard, M. Dary et B. Ecarlat: J. Radiol. Électrol. 41, 140 bis 144 (1960).
Ford, D. K.: Ann. rheum. Dis. 12, 177–197 (1953).
Rorest, G. K. de, M. B. Mucci and P. L. Boisvert: Amer. J. Med. 21, 897–900 (1956).
Fuga, G. C.: Dermatologia (Napoli) 9, 9–14 (1958); ref. Zbl. Haut- u. Geschl.-Kr. 101, 135 (1958).
Funk, C. F., W. Grassmann, H. Walther u. K. Hannig: Arch. Derm. Syph. (Berl.) 195, 208–224 (1952).
Gadrat, J., et J. Aversenq: Bull. Soc. franç. Derm. Syph. 40, 629–630 (1933).
Gahan, E.: Arch. Derm. Syph. (Chicago) 48, 305 (1943).
Gottron, H. A.: Zbl. Haut- u. Geschl.-Kr. 60, 376 (1938).
Gougerot, H., et F. Coste: zit. nach. T. Grüneberg.
Graciansky, P. de u. S. Boulle: Psoriasis vulgaris. In: Atlas der Dermatologie, S. 62. Stuttgart: Fischer 1955. (Dtsch. Bearb.: E. Scheicher-Gottron).
Graham, D. C., and H. A. Smythe: Bull. rheum. Dis. 9, No. 3 (1958).
Graham, J. W., and A. A. Fletcher: Canad. med. Ass. J. 1943, 483.
Gribble, M. de G.: Ann. rheum. Dis. 4, 198 (1955).
Grüneberg, T.: In: Gottron-Schönfeld: Dermatologie und Venerologie. II/1, S. 472–494. Stuttgart: Thieme 1958.
Grütz, O.: Persönliche Mitteilung.
Hadida, E., et J. Béranger: Bull. Soc. franç. Derm. Syph. 63, 40–41 (1956).
Hartmann, F.: Z. Rheumaforsch. 11, 65 (1952).
Hauck, L.: zit. nach. R. Wernsdörfer.
Hauser, W.: In: Gottron-Schönfeld: Dermatologie und Venerologie. II/1, S. 643–675. Stuttgart: Thieme 1958.
Hée, P., et J. Grenier: Bull. Soc. franç. Derm. Syph. 58, 601–602 (1951).
Hench, P. S.: zit. nach A. Krebs.
Hirsch: zit. nach G. Tiedemann.
Hoede, K.: Würzburg. Abhandl. 27, 7 (1932), hrsg. von E. Magnus-Alsleben.
Hollander, J. L., C. W. Fogarty jr., N. R. Abrams and D. M. Kydd: J. Amer. med. Ass. 129, 593 (1945).
Hollander, J. L.: Textbook of Rheumatology. Phildelphia u. London: W. B. Saunders Co. 1960.
Hunt, E.: Lancet 1933 II, 351.
Huriez, C., F. Desmons, M. Benoit et P. Martin: Bull. Soc. franç. Derm. Syph. 63, 488–489 (1956).
Huriez, C., F. Vandendorp, A. Verhaeghe et R. Lebeurre J. Radiol. Électrol. 39, 450–452 (1958).
Ingram, J. T.: Brit. med. J. No. 4892, 823–828 (1954).
Jacobson, A. S., W. H. Kammerer, J. Wolf, W. V. Epstein and G. Heller: Amer. J. Med. 20, 490 (1956).
Jacqueline, F., A. Eyquem et E. Jochem: Rev. Rhum. 21, 402–410 (1954).
Jeghers, H., and L. J. Robinson: J. Amer. med. Ass. 108, 949–952 (1937).
Kalkoff, K. W.: Derm. Wschr. 123, 361–367 (1951).
Kellgren, J. H., J. S. Lawrence and J. Aitken-Swan: Ann. rheum. Dis. 12, 5 (1953).
Konrad, J., u. A. Ravelli: Hautarzt 6, 395–397 (1955).
Krebs, A.: Schweiz. med. Wschr. 92, 29–35, 72–77 (1962).
Lagerholm, B., A. Lodin and H. Gentele: Acta derm.-venereol. (Stockh.) 38, 151–154 (1958).
Lane, C. G., and G. M. Crawford: Arch. Derm. Syph. (Chicago) 35, 1051 (1937).
Lauda, E.: Wien. klin. Wschr. 1946, 55.
Lawrence, J. S., and J. Ball: Ann. rheum. Dis. 17, 160 (1958).
Leczinsky, C. G.: Acta derm.-venereol. (Stockh.) 28, 483–487 (1948).
Leinbrock, A.: In: Antweiler, H. J.: Die quantitative Elektrophorese in der Medizin, 2. Aufl. Berlin, Göttingen, Heidelberg: Springer 1957.
Leinbrock, A.: In: Gottron-Schönfeld: Dermatologie und Venerologie. I/1, S. 473–492. Stuttgart: Thieme 1961.
Lever, W. F.: zit. nach A. Leinbrock.
Lierde, L. van: Arch. belges Derm. 16, 225–234 (1960).
Lobitz and Brunsting: zit. nach O. Ormsby u. H. Montgomery.
Lodin, A., H. Gentele, B. Lagerholm and N. Karltorp: Acta derm.-venereol. (Stockh.) 37, 459–464 (1957).
Loewi, G.: zit. nach. A. St. J. Dixon und E. Lience.
Lohel, H.: zit. nach. T. Grüneberg.
Lomholt, G.: Acta derm.-venereol. (Stockh.) 34, 92 (1954).
Lotze, H.: Derm. Wschr. 96, I, 389–394 (1933).
Madden, J. F.: Arch. Derm. Syph. (Chicago) 30, 303 (1934).
Madden, J. F., and I. M. Karon: Arch. Derm. Syph. (Chicago) 67, 66–76 (1953).
Marche, J.: Rev. Rhum. 17, 449 (1950); 21, 320 (1954).
Margolis, H. M.: zit. nach. V. Wright.
Marie, P., et A. Léri: Bull. Soc. méd. Hôp. Paris 26, 104 (1913).
Mason, R. M.: Brit. J. vener. Dis. 35, 71–76 (1959).
McEwen, C., M. Ziff, P. Carmel, D. Ditsta and M. Tanner: Arthritis and Rheumat. 1, 481–496 (1958).
Michel, P. J., D. Colomb, Fayolle et Treveaux: Bull. Soc. franç. Derm. Syph. 64, 451–452 (1957).
Miehlke, K.: Die Rheumafibel. Berlin, Göttingen, Heidelberg: Springer 1961.
Milian, G.: Acta derm.-venereol. (Stockh.) 18, 552–555 (1937).
Moll, W.: Klinische Rheumatologie. Basel u. New York: Karger 1958.
Müller-Eberhard, H. J.: Dtsch. med. Wschr. 84, 719–723 (1959).
Naumann, W.: Fortschr. Röntgenstr. 71, 467–471 (1949).
Nexmand, P. H.: zit. nach H. F. H. Reiter u. A. Nørholm-Pedersen.
Nielsen, L.: zit. nach H. F. H. Reiter u. A. Nørholm-Pedersen.
Nobi, G.: Psoriasis. In Handb. Jadassohn VII/1. Berlin: Springer 1928.
Nobl, G., u. F. Remanowsky: Fortschr. Röntgenstr. 34, 98 (1926).
Nordin, G.: Acta derm.-venereol. 15, 221–242 (1934).
Norgaard, A.: Acta med. scand. suppl. 206, 437 (1948).
O'Leary, P. A.: In: III. Symposium on the practical management of psoriasis. J. invest. Derm. 4, 399–428 (1941).
Ormsby, O., and H. Montgomery: Diseases of the Skin. Ed. 8th, p. 313. Philadelphia: Lea & Febiger 1954.
Pascher., F., and S. Fried: Arch. Derm. Syph. (Chicago) 74, 686 (1956).
Pillsbury, D. M., W. B. Shelley and A. M. Kligman: Dermatology. Philadelphia: W. B. Saunders Co. 1956.
Plenk, H. P.: Amer. J. Roentgenol. 64, 635–639 (1950).
Poal, J. M., e J. A. Sarró: Atti X. Congr. Lega Internat. contro il Reumatismo (Roma) II, 339–340 (1961).
Popp, W. C., and E. A. Addington: Radiology 36, 98 (1941).
Ragan, C., and C. L. Tyson: Amer. J. Med. 1, 252 (1946).
Ravault, P. P., et G. Vignon: Rhumatologie clinique. Paris: Masson Cie. 1955.
Reed, W. B.: Acta derm.-venereol. (Stockh.) 41, 396–403 (1961).
Reed, W. B., S. W. Becker, R. Rohde and C. I. Heiskell: Arch. Derm. Syph. (Chicago) 83, 541–548 (1961).
Reed, W. B., and S. W. Becker: Arch. Derm. Syph. (Chicago) 83, 577–585 (1961).
Reed, W. B., C. L. Heiskell and S. W. Becker: Arch. Derm. Syph. (Chicago) 83, 653–656 (1956).
Retter, H. F. H., and A. Nørholm-Pedersen: Acta derm.-venereol. (Stockh.) 33, 372–384 (1953).
Reiter, H. F. H.: Atti X. Congr. Internat. Lega contro il Reumatismo (Roma) I, 182–187 (1961).
Rétornaz, A.: Dermatologica (Basel) 98, 302–303 (1949).
Richter, W.: Dtsch. Z. Chir. 237, 13–30 (1932).
Robecchi, A., e S. Di Vittorio: Atti X. Congr. Internat. Lega contro il Reumatismo (Roma) II, 345–347 (1961).
Romanus, T.: Psoriasis from a prognostic and hereditary point of view. Uppsala 1945.
Ropes, M. W., G. A. Bennett, S. Cobb, R. Jacox and R. A. Jessar: Arthritis and Rheumat, 2, 16–20 (1959).
Rose, H. M., C. Ragan, E. Pearce and M. O. Lipman: Proc. Soc. exp. Biol. (N. Y.) 68, 1–6 (1948).
Rosenberg, E. F.: Illinois med. J. 114, 201–211 (1958).
Ruhrmann, H.: Ärztl. Wschr. 10, 1083–1085 (1955).
Schinz, H. R., E. Friedl, W. E. Bensch u. E. Uehlinger: Lehrbuch der Röntgendiagnostik, Bd. II/2, p. 1333: Stuttgart: Thieme 1952.
Schneider, R.: Arch. klin. exp. Derm. 202, 110 (1956).
Schoen, R., u. W. Tischendorf: In: Handb. Inn. Med. VI/1, S. 647–1042. Berlin, Göttingen, Heidelberg: Springer 1954.
Schürch, O., G. Viollier u. H. Süllmann: Schweiz. med. Wschr. 80, 711 (1950).
Schuermann, H., u. W. Hauser: Med. Klin. 44, 1269–1274 (1949).
Schuermann, H., u. G. Veltman: Verh. dtsch. orthop. Ges. 47, 209–228 (1959).
Schuler, B.: Persönl. Mitteilung.
Schuler, B.: In Antweiler, H. J.: Die quantitative Elektrophorese in der Medizin, 2. Aufl. Berlin, Göttingen, Heidelberg: Springer 1957.
Schulhof, Ö. Atti X. Congr. Internat. Lega contro il Reumatismo (Roma) I, 115–119 (1961).
Sharp, J.: Brit. med. J. 1957 I, 975.
Sherman, M. S.: J. Bone Jt. Surg. A 34, 831–852 (1952).
Short, C. L., N. R. Abrams and P. E. Sartwell: In: Rheumatic Diseases, p. 47–53 (Proc. 7th Congr. Rheumat. Dis. 1952) Philadelphia u. London: W. B. Saunders Co. 1952.
Short, C. L., W. Bauer and W. E. Reynolds: Rheumatoid arthritis, p 33–42. Cambridge Mass.: Harvard Univ. Press 1957.
Sidell, C. M.: Arch. Derm. Syph. (Chicago) 71, 774–776 (1955).
Smith, M. S.: Brit. J. Derm. 64, 300–301 (1952).
Spiethoff, B.: In: M. Hochrein: Rheumatische Krankheiten, 1. Aufl. München u. Berlin: Urban & Schwarzenberg 1942.
Stapinsky, A.: Przegl. Derm. Wener. 6, 225–231 (1956) (Polnisch mit engl. Zusammenfassung).
Stecher, R. M., W. M. Solomon and R. Wolpaw: In Rheumatic Diseases, p. 66–67 (Proc. 7th Int. Congr. Rheumat. Dis. 1952). Philadelphia u. London: W. B. Saunders Co. 1952
Steinberg, A. G., S. W. Becker jr., T. B. Fitzpatrick and R. R. Kierland: Amer. J. Hum. Genet. 3, 267 (1951).
Sterne, E. H. jr., and B. Schneider: Ann. intern. Med. 38, 512–522 (1953).
Streitmann, B.: Z. Haut- u. Geschl.-Kr. 19, 65–75 (1955).
Stursberg, H.: Dtsch. med. Wschr. 61, 5–7 (1935).
Sutton, R. L.: Arch. Derm. Syph. (Chicago) 58, 740 (1948).
Svartz, N.: Acta med. Scand. 167, 77 (1960).
Svartz, N.: Atti X. Congr. Internat. Lega contro il Reumatismo (Roma) I 57–65 (1961).
Svartz, N., and K. Schlossmann: Ann. rheum. Dis. 9, 1 (1950).
Thiers, H., D. Colomb, J. Fayolle et B. François: Bull. Soc. franç. Derm. Syph. 65, 155–156 (1958).
Tiedemann, G.: Neue med. Welt 1950, 346–352.
Tiedemann, G.: Z. menschl. Vererb.- u. Konstit.-Lehre 30, 248–292 (1951).
Toblas, N.: Int. Clin. 3, 173 (1939).
Touraine, A.: Ann. Derm. Syph. (Paris) 5, 299 (1945); 6, 687 (1946).
Ulbricht, H.: Derm. Wschr. 126, 1189–1191 (1952).
Vaughan, J. H.: The study of the rheumatoid factor. Ed. 6th, p. 80. Philadelphia 1960. In J. L. Hollander: Arthritis and allied conditions.
Vilanova, X., and J. Pinol: Rheumatism 7, 197 (1951).
Vittorio, S. Di, G. Marrazzi e A. Robecchi: Atti X. Congr. Internat. Lega contro il Reumatismo (Roma) II, 343–344 (1961).
Vorr, K.: Med. Klin. 56, 421–425 (1961).
Vorlaender, K. O., u. P. Miescher: Immunopathologie in Klinik und Forschung, 2. Aufl. Stuttgart: Thieme 1961.
Vorlaender, K. O.: Persönl. Mitteilung.
Waaler, E.: Acta path. microbiol. scand. 17, 172–188 (1940).
Weber and F. Parkes: Proc. roy. Soc. Med. 27, 589–590 (1934).
Weinberger, H. J., L. Dienes and W. Bauer: In Rheumatic Diseases, pp. 73–76. (Proc. 7th Internat. Congr. Rheumat. Dis. 1952) Philadelphia u. London: W. B. Saunders Co. 1952.
Weissenbach, R. J.: zit. nach de Graciansky und Boulle.
Weissenbach, R. J., et F. Françon: Rev. Rhum. 16, 205 (1949).
Wepler, W.: Beitr. path. Anat. 106, 289 (1942).
Wernsdörfer, R.: Arch. Derm. Syph. (Berlin) 190, 67–74 (1950).
Winkinson, M., and E. G. L. Bywaters: Ann. rheum. Dis. 17, 209 (1958).
Wright, V.: Brit. J. Derm. 69, 1–10 (1957).
Wright, V.: Ann. rheum. Dis. 20, 123–132 (1961).
Ziff, M.: J. chron. Dis. 5, 644 (1957).
Ziff, M., P. Brown, J. Lospalluto, J. Badin and C. McEwen: Amer. J. Med. 20, 500 (1956).
Author information
Authors and Affiliations
Additional information
Mit 6 Textabbildungen
Auszugsweise vorgetragen am 10. 1. 1962 vor der Niederrhein. Gesellschaft für Natur- und Heilkunde Bonn.
Rights and permissions
About this article
Cite this article
Hornstein, O. Zur nosologischen Stellung der Psoriasis arthropathica. Arch. klin. exp. Derm. 214, 622–651 (1962). https://doi.org/10.1007/BF00483529
Received:
Issue Date:
DOI: https://doi.org/10.1007/BF00483529