Slaaptekort en schoolverzuim bij jongeren: is er een relatie?

Samenvatting

Inleiding: Jeugdartsen worden op het voortgezet onderwijs geconfronteerd met jongeren met slaaptekort en jongeren die verzuimen. In dit onderzoek wordt onderzocht of er een verband bestaat tussen slaaptekort en schoolverzuim. Methode: We hebben dwarsdoorsnedeonderzoek uitgevoerd onder jongeren in de vierde klas van het voortgezet onderwijs in het schooljaar 2013–2014. Door 389 jongeren zijn vragenlijsten ingevuld en voor 380 jongeren kon het verband tussen slaaptekort en schoolverzuim worden onderzocht. Slaaptekort is gemeten met behulp van de CSRQ (Chronic Sleep Reduction Questionnaire). Daarnaast vulden jongeren een vragenlijst in over hun gezondheid, welzijn en leefstijl (E-MOVO; elektronische monitoring en voorlichting). Gegevens over schoolverzuim (ziekteverzuim, ongeoorloofd verzuim en te laat komen) zijn door scholen aangeleverd. Er zijn lineaire regressieanalyses uitgevoerd om de samenhang tussen slaaptekort en schoolverzuim te onderzoeken. Resultaten: Univariate analyses laten zien dat met de toename van het slaaptekort ook het ongeoorloofde verzuim, het ziekteverzuim en het te laat komen toeneemt (respectievelijk p = 0,032, p = 0,011, p < 0,001). De verklaarde variantie is hierbij echter laag (respectievelijk r²: 0,012, 0,017 en 0,056). In een multivariaat model waarbij rekening wordt gehouden met demografische kenmerken, psychosociale gezondheid, lichamelijke gezondheid en genotmiddelengebruik is het verband tussen slaaptekort en ongeoorloofd verzuim, en slaaptekort en ziekteverzuim niet meer significant en neemt de verklaarde variantie toe (respectievelijk R²: 0,101 en 0,135). Het verband tussen slaaptekort en te laat komen blijft na correctie significant (p < 0,001, R² = 0,174). Conclusie: Dit onderzoek laat bij jongeren in de vierde klas van het voortgezet onderwijs een directe samenhang zien tussen slaaptekort en te laat komen. Het verband tussen slaaptekort en ongeoorloofd verzuim of ziekteverzuim is na correctie niet significant. Psychosociale problemen zijn een sterke verklarende factor van zowel verzuim als slaaptekort. De uitkomsten van dit onderzoek zijn relevant voor de praktijk van de jeugdgezondheidszorg, vooral in termen van het verder versterken van het psychosociale domein.

Abstract

Introduction: Youth Health workers at secondary schools are confronted with adolescents with sleep reduction and school absenteeism. In this survey we search for a relation between sleep reduction and school absenteeism. Method: A cross sectional survey is done among fourth grade students in the Amstelland region in the Netherlands in school year 2013–2014. The research is done among 389 students. Sleep reduction is measured with a validated questionnaire (Chronic Sleep Reduction Questionnaire). An internet questionnaire (Elektronische Monitoring en Voorlichting) is used to collect information about health, well-being and lifestyle. Information about school absenteeism is provided by the schools. As outcome measures of school absenteeism we used sick leave, truancy and being in school too late. A linear regression is used to search for a relationship between sleep reduction and school absenteeism. Results: Univariate analyses show that with an increase of sleep reduction, truancy, sick leave and being in school too late also increases (respectively p = 0.032, p = 0.011, p < 0.001) The explained variance is small (respectively r²: 0.012, 0.017 and 0.056). In a multivariate model, which takes demographic features, psychological health, physical health and use of stimulants into account, the total explained variance increases, but the relation between sleep reduction and truancy and sleep reduction and sick leave are no longer significant. The relation between sleep reduction and being in school too late does not change (p < 0.001, R² = 0.174). Conclusion: This survey does show a relation between sleep reduction and being too late in school for fourth grade students in secondary school. The relation between sleep reduction en truancy or sick leave is no longer significant after correction. Psychosocial problems are a strong explaining factor for school absenteeism and for sleep reduction. The results of this research are of relevance for the practice of the Youth Health Service, especially in terms of further strengthening of the psychosocial domain.