Skip to main content
SpringerLink
Log in

Hypoglycemie bij diabetes tijdens ziekenhuisopname: relevant voor klinische uitkomsten?

  • Educatie
  • Published:
Nederlands Tijdschrift voor Diabetologie Aims and scope

Samenvatting

Hypoglycemieën bij ziekenhuispatiënten worden steeds vaker geassocieerd met ongunstige klinische uitkomsten tijdens of kort na een verblijf op een afdeling voor intensive care (ic) of op een algemene ziekenhuisafdeling. Van belang is daarbij onderscheid te maken tussen 'hypoglycemie als risicomarker' en 'hypoglycemie als risicofactor' voor ongunstige klinische uitkomsten.

Vooral bij de ernstig zieke patiënt kan een hypoglycemie een uiting zijn van een slechtere voedingstoestand of een onderliggende ziekte, zoals sepsis, alcoholisch leverlijden, relatief hypocortisolisme, cachexie bij een terminale maligniteit en ernstig nierlijden. Dan is een hypoglycemie vooral een risicomarker.

Iatrogene hypoglycemie bij de ziekenhuispatiënt met diabetes is ongunstig voor klinische uitkomsten, ook na correctie voor belangrijke determinanten. Grote cohortstudies suggereren zelfs een 'dosis-responsrelatie' tussen de frequentie van hypoglycemie en de kans op vroege sterfte, ook na correctie voor storende factoren, pleitend voor hypoglycemie als bijdragende risicofactor. En dat ongunstige effect van hypoglycemie op sterfte tijdens of vlak na een ziekenhuisopname lijkt het meest uitgesproken bij de oudere, kwetsbare patiënt.

Volgens actuele inzichten is het goed te streven naar een (bijna) genormaliseerde glucosehuishouding bij de ziekenhuispatiënt, maar met enige reserve. De preventie van een hypoglycemie lijkt daarbij van grotere meerwaarde dan het bestrijden van een tijdelijke licht verhoogde bloedsuiker of het verder aanscherpen van een vrijwel normale glucoseregulatie.

Aanbevelingen voor verder onderzoek, als ook onderbouwde handreikingen voor de zorgprofessional in de dagelijks praktijk, worden gegeven.

Summary

This second part of the diptych “Hypoglycaemia: a clinically relevant phenomenon?” describes the associations between hypoglycaemia and clinical outcomes in hospitalized diabetes patients. The first part of this diptych was published earlier in this Journal (Kooy A, NTD 2011; 9:52-61), dealing with the potential impact of hypoglycaemia on cardiovascular risk and loss of cognitive function.

Hypoglycaemia in patients during hospitalization has been associated with adverse clinical outcomes, during or shortly after a stay in an intensive care unit (ICU) or at a general hospital ward. In order to interpret these associations correctly, it is important to distinguish two phenomenons: "hypoglycaemia as a risk marker" and "hypoglycaemia as a risk factor" for adverse clinical outcomes.

Especially in the critically ill patient, hypoglycaemia might be an expression of poor nutrition or underlying disease, such as sepsis, alcoholic liver disease, hypocortisolism, catabolic state in malignancy and severe renal failure. Then, hypoglycaemia is at least a risk marker. Iatrogenic hypoglycaemia in hospitalized patients with diabetes is unfavourable for clinical outcomes, even after adjustment for important confounding factors. Large cohort studies indicate a dose response relation between the frequency of hypoglycaemia and the risk of premature mortality, even after adjustment for confounding factors. This supports the statement that hypoglycaemia may act as a contributing risk factor for unfavourable clinical outcomes. And, that adverse effect of hypoglycaemia on mortality during or shortly after a hospital stay seems to be most pronounced in the elderly, vulnerable patient.

Accordingly to current insights, a care professional may aim for a (nearly) normal glycaemic control in the hospitalized patient, but with some reserve. The prevention of hypoglycaemia seems to be more clinically relevant than the treatment strategy to further tighten a nearly normal glycaemic control.

Suggestions for further research to unravel the contribution of hypoglycaemia to clinical outcomes, as well as evidence based recommendations for care professionals in daily practice, are given.

This is a preview of subscription content, log in via an institution to check access.

Access this article

Log in via an institution

Price excludes VAT (USA)
Tax calculation will be finalised during checkout.

Instant access to the full article PDF.

Institutional subscriptions

Figuur 1.
Figuur 2.
Figuur 3.
Figuur 4.

Referenties

  1. Kooy A. Hypoglycemie bij diabetes: relevant voor het cardiovasculaire risico en de cognitie? Ned T Diabetol 2011; 9:52–61.

    Article  Google Scholar 

  2. Ernstige hypoglycemieën en cardiovasculaire complicaties: consequenties voor de behandeling? Ned T Diabetol 2011; 9:43–45.

  3. De Galan BE, Schouwenberg BJ, Tack CJ, Smits P. Pathophysiology and management of recurrent hypoglycaemia and hypoglycaemia unawareness in diabetes. Neth J Med 2006;64:269–79.

    PubMed  Google Scholar 

  4. Bakatselos SO. Hypoglycemia unawareness. Diab Res Clin Pract 2011; 93S:S92–S96.

    Google Scholar 

  5. Kooy, A. Diabetes Mellitus. Diagnostiek, complicaties en behandeling. Een handboek met nieuwe perspectieven. 2010, p 126-132. Prelum Uitgevers, Houten. ISBN: 978 90 8562 093 8.

  6. Van den Berghe G, Wouters P, Weekers F et al. Intensive insulin therapy in critically ill patients. N Engl J Med 2001;345:1359–1367.

    Article  PubMed  Google Scholar 

  7. Van den Berghe G, Wilmer, Hermans G et al. Intensive insulin therapy in the medical ICU. N Engl J Med 2006, 354:449–461.

    Article  PubMed  Google Scholar 

  8. Preiser JC, Devos P, Ruiz-Santana S et al. A prospective randomised multi-centre controlled trial on tight glucose control by intensive insulin therapy in adult intensive care units: the Glucose control Study. Intensive Care Med 2009;35:1738–1748.

    Article  CAS  PubMed  Google Scholar 

  9. Brunkhorst FM, Engel C, Bloos F et al. Intensive insulin therapy and pentastarch resuscitation in severe sepsis. N Engl j Med 2008;358:125–139.

  10. Wiener RS, Wiener DC, Larson RJ. Benefits and risks of tight glucose control in critically ill adults: a meta-analysis. JAMA 2008;300:933–44.

    Article  CAS  PubMed  Google Scholar 

  11. NICE-SUGAR Study Investigators. Intensive versus conventional insulin therapy in critically ill patients. N Engl J Med 2009;360:1283–1297.

    Article  Google Scholar 

  12. Griesdale DE, de Souza RJ, van Dam RM et al. Intensive insuline therapy and mortality among critically ill Adult patients: a meta-analysis including NICE-SUGAR data. CMAJ 2009;180:821–27.

    Article  PubMed Central  PubMed  Google Scholar 

  13. Krinsley JS. The effect of an intensive glucose management protocol on the mortality of critically ill Adult patients. Mayo Clin Proc 2004;79:992–1000.

    Article  PubMed  Google Scholar 

  14. Krinsley JS, Grover A. Severe hypoglycemia in critically ill patients: risk factors and outcomes. Crit Care Med 2007;35:2262–67.

    Article  PubMed  Google Scholar 

  15. Egi M, Bellomo R, Stachowski E et al. Hypoglycemia and outcome in critically ill patients. Mayo Clin Proc 2010;85:217–224.

    Article  PubMed Central  PubMed  Google Scholar 

  16. Turchin A, Matheny ME, Shubina M et al. Hypoglycemia and clinical outcomes in patients with diabetes hospitalized in the general ward. Diabetes Care 2009;32:1153–1157.

    Article  PubMed Central  PubMed  Google Scholar 

  17. Kagansky N, Levy S, Rimon E, Cojocaru L, Fridman A, Ozer Z, Knobler H. Hypoglycemia as a predictor of mortality in hospitalized elderly patients. Arch Int Med 2003;163:1825–1829.

    Article  Google Scholar 

  18. Fisher KF, Lees JA, Newman JH. Hypoglycemia in hospitalized elderly patients: causes and outcomes. N Engl J Med 1986;315:1245–1250.

    Article  Google Scholar 

  19. Shilo S, Berezovsky S, Friedlander Y, Sonnenblick M. Hypoglycemia in hospitalized nondiabetic older patients. J Am Geriatr Soc 1998;46:978–982.

    CAS  PubMed  Google Scholar 

  20. Kansagara D, Fu R, Freeman M, Wolf F, Helfand M. Intensive insulin therapy in hospitalized patients: a systematic review. Ann Intern Med 2011;154:268–282.

    Article  PubMed  Google Scholar 

  21. ACP Journal Club. Review: Intensive insuline therapy does not reduce mortality but increases severe hypoglycemia in hospitalized patients. Pastores SM. Ann Intern Med 2011; 155:JC1–12.

    Google Scholar 

  22. Furnary AP, Gao G, Grunkemeier GL, Wu Y, Zerr KJ, Bookin SO et al. Continuous insulin infusion reduces mortality in patients with diabetes undergoing coronary artery bypass grafting. J Thorac Cardiovasc Surg 2003;125:1007–1021.

    Article  CAS  PubMed  Google Scholar 

  23. Pomposelli JJ, Baxter JK, Barbineau TJ Pomfret EA, Driscoll DF, Forse RA et al. Early postoperative glucose control predicts nosocomial infection rate in diabetic patients. JPEN J Parenter Enteral Nutr 1998;22:77–81.

    Article  CAS  PubMed  Google Scholar 

  24. Capes SE, Hunt D, Malmberg K, Gerstein HC. Stress hyperglycaemia and increased risk of death after myocardial infarction in patient with and without diabetes: a systematic review. Lancet 2000;355:773–778.

    Article  CAS  PubMed  Google Scholar 

  25. Bochicchio GV, Salzano L, Joshi M, Bochicchio K, Scalea TM. Admission preoperative glucose is predictive of morbidity and mortality in trauma patients who require immediate operative Intervention. Am Surg 2005;71:171–174.

    PubMed  Google Scholar 

  26. Umpierrez GE, Isaacs SD, Bazargan N, You X, Thaler LM, Kitabchi AE. Hyperglycemia: an independent marker of inhospital mortality in patients with undiagnosed diabetes. J Clin Endocrinol Metab 2002;87:978–982.

    Article  CAS  PubMed  Google Scholar 

  27. Levetan CS, Passaro M, Jablonski K, Kass M, Ratner RE. Unrecognized diabetes among hospitalized patients. Diabetes Care 1998;21:246–249.

    Article  CAS  PubMed  Google Scholar 

  28. McCowen KC, Malhotra A, Bistrian RR. Stress-induced hyperglycemia. Crit Care Clin 2001;17:107–124.

    Article  CAS  PubMed  Google Scholar 

  29. Clement S, Braithwaite SS, Magee MF, Ahmann A, Smith EP, Schafer RG, et al. American Diabetes Association - Diabetes in Hospitals Writing Committee. Management of diabetes and hyperglycemia in hospitals. Diabetes Care 2004;27:553–591.

    Article  PubMed  Google Scholar 

  30. Kansagara D, Fu R, Freeman M, Wolf F, Helfand M. Intensive insulin therapy in hospitalized patients: a systematic review. Ann Intern Med 2011;154:268–282.

    Article  PubMed  Google Scholar 

  31. Qaseem A, Humphrey LL, Chou R, Snow V, Shekelle P for the Clinical Guidelines Committee of the American College of Physicians. Ann Intern Med 2011;154:260–267.

    Article  PubMed  Google Scholar 

  32. Comments and response: intensive insuline therapy in hospitalized patients. Ann Intern Med 2011;154:845–848.

Download references

Author information

Authors and Affiliations

  1. Bethesda Diabetes Research Centrum, Hoogeveen, The Netherlands

    Adriaan Kooy

  2. Afdeling Interne Geneeskunde, Ziekenhuis Bethesda, Dr. G.H. Amshoffweg 1, 7909, Hoogeveen, AA, The Netherlands

    Adriaan Kooy

Authors
  1. Adriaan Kooy
    View author publications

    You can also search for this author in PubMed Google Scholar

Corresponding author

Correspondence to Adriaan Kooy.

Additional information

Dit artikel is het tweede deel van de tweeluik ‘Hypoglycemie: een klinisch relevant fenomeen?' Het eerste deel werd eerder gepubliceerd in dit tijdschrift: Hypoglycemie bij diabetes: relevant voor het cardiovasculaire risico en de cognitie? (Kooy A, NTD 2011; 9:52-61)

Bethesda Diabetes Research Centrum Hoogeveen

Correspondentie:

Dr. Adriaan Kooy, internist – vasculair geneeskundige Afdeling Interne Geneeskunde, Ziekenhuis Bethesda Bethesda Diabetes Research Centrum Dr. G.H. Amshoffweg 1 7909 AA Hoogeveen

kooy.a@bethesda.nl

Conflict of interest:

Dr. Adriaan Kooy is lid van de Nederlandse en/of Europese adviesraden voor Astrazeneca, Boehringer Ingelheim, Eli Lilly, Merck Sharp & Dohme en Novo Nordisk. Tevens is hij directeur van het Bethesda Diabetes Research Centrum te Hoogeveen, een onafhankelijk onderzoeksinstituut.

Deze publicatie is mede mogelijk gemaakt dankzij een unrestricted grant van AstraZeneca en Bristol-Myers Squibb. AstraZeneca en Bristol- Myers Squibb hebben op geen enkele wijze invloed gehad op de inhoud van deze tekst.

About this article

Check for updates. Verify currency and authenticity via CrossMark

Cite this article

Kooy, A. Hypoglycemie bij diabetes tijdens ziekenhuisopname: relevant voor klinische uitkomsten?. NED. TIJDSCHR. DIABET. 9, 185–192 (2011). https://doi.org/10.1007/s12467-011-0127-z

Download citation

  • Published:

  • Issue Date:

  • DOI: https://doi.org/10.1007/s12467-011-0127-z

Search

Navigation