Skip to main content

Constructing the Past. A Look at Lagoa Santa Paleontology

  • Chapter
  • First Online:
Archaeological and Paleontological Research in Lagoa Santa

Abstract

The genius of naturalist P. W. Lund is clearly revealed in his masterly publications addressing animal physiology, zoology botany, and especially paleomammal zoology. Other contributions include the identification of extant and extinct species. His discoveries have served as the basis and inspiration for many researchers. Outstanding among them is H. Winge and his monumental 1,370-page work E Museo Lundii, published in the years from 1888 to 1915. This exceptional work was the result of studies of Lund’s discoveries in Lagoa Santa. After Winge, in the mid-twentieth century, there was a new wave of research and publications addressing the area Lund had investigated, most notably the work of Carlos de Paulo Couto, who, in addition to studying a series of extinct species identified by Lund, published in Portuguese the scientific memorials of that most Brazilian of all Danes, making his work accessible to Brazilians. Lund has been the starting point for very many of the subsequent research efforts unfolded in that region. In addition to morphological aspects, they continue to produce phylogenetic, paleoenvironmental, taphonomic, and chronological information and interpretations. P. W. Lund must be credited with being the pioneer of these new efforts and perspectives, including archaeological research.

This is a preview of subscription content, log in via an institution to check access.

Access this chapter

Chapter
USD 29.95
Price excludes VAT (USA)
  • Available as PDF
  • Read on any device
  • Instant download
  • Own it forever
eBook
USD 84.99
Price excludes VAT (USA)
  • Available as EPUB and PDF
  • Read on any device
  • Instant download
  • Own it forever
Softcover Book
USD 109.99
Price excludes VAT (USA)
  • Compact, lightweight edition
  • Dispatched in 3 to 5 business days
  • Free shipping worldwide - see info
Hardcover Book
USD 109.99
Price excludes VAT (USA)
  • Durable hardcover edition
  • Dispatched in 3 to 5 business days
  • Free shipping worldwide - see info

Tax calculation will be finalised at checkout

Purchases are for personal use only

Institutional subscriptions

References

  • Alberdi, M. T., Cartelle, C., & Prado, J. L. (2003). El registro Pleistoceno de Equus (Amerhippus) e Hippidion (Mammalia, Perissodactyla) del Brasil: consideraciones paleoecologicas y biogeograficas. Ameghiniana, 40, 173–196.

    Google Scholar 

  • Alvarenga, H., Brito, G., Migotto, R. L., Hubbe, A., & Höfling, E. (2008). Pleistovultur nevesi gen. et sp. nov. (Aves: Vulturidae) and the diversity of condors and vultures in the South American Pleistocene. Ameghiniana, 45, 613–618.

    Google Scholar 

  • Berta, A. (1984). The pleistocene bush dog Speothos pacivorus (Canidae) from the Lagoa Santa caves, Brazil. Journal of Mammalogy, 65, 549–559.

    Article  Google Scholar 

  • Boas, J. E. V. (1881). Om en fossil Zebra-Form fra Brasilienes Campos. Med. et Tillaeg om to Arter af Salaegten Hippidion. Det Kongelige Danske Videnskabernes Selskabs Skrifte Naturvidenskabelig og Mathematisk Afdeling, 6, 305–330.

    Google Scholar 

  • Burmeinster, H. G. (1885). Berichtigung zu Coelodon. Sitzungsberichte der Königlich Preussischen Akademie der Wissenschaften zu Berlin, 2, 567–573.

    Google Scholar 

  • Burmeinster, H. G. (1886a). Weitere Bemerkungen über Coleodon. Sitzungsberichte der Königlich Preussischen Akademie der Wissenschaften zu Berlin, 1, 357–358.

    Google Scholar 

  • Burmeinster, H. G. (1886b). Nochmalige Berichtigung zu Coelodon. Sitzungsberichte der Königlich Preussischen Akademie der Wissenschaften zu Berlin, 2, 1127–1132.

    Google Scholar 

  • Burmeinster, H. G. (1887). Neue Beobachtungen na Coelodon. Sitzngsberichte der Königlich Preussischen Akademie der Wissenschaften zu Berlin, 2, 857–862.

    Google Scholar 

  • Cartelle, C. (1994). Tempo passado: mamíferos do pleistoceno em Minas Gerais. Belo Horizonte: Palco/Acesita. 131p.

    Google Scholar 

  • Cartelle, C. (1999). Pleistocene mammals of the Cerrado and Caatinga of Brazil. In J. F. Eisenberg & K. H. Refford (Eds.), Mammals of the neotropics (pp. 27–46). Chicago: The University of Chicago Press.

    Google Scholar 

  • Cartelle, C. (2012). Das grutas à luz: os mamíferos pleistocênicos de Minas Gerais. Belo Horizonte: Editora Bicho do Mato. 236p.

    Google Scholar 

  • Cartelle, C., & Abuhid, V. (1989). Novos espécimes brasileiros de Smilodon populator (Lund, 1842), Carnívora, Machairodontinae: Morfologia e conclusões taxonômicas. Anais do Congresso Brasileiro de Paleontologia, XI, 607–620.

    Google Scholar 

  • Cartelle, C., & De Iuliis, G. (1995). Eremotherium laurillardi the panamerican late Pleistocene megatheriid sloth. Journal of Vertebrate Paleontology, 15, 830–841.

    Article  Google Scholar 

  • Cartelle, C., & De Iuliis, G. (2006). Eremotherium laurillardi (Lund) (Xenarthra, Megatheriidae), the Panamerican giant ground sloth: Taxonomic aspects of the ontogeny of skull and dentition. Journal of Systematic Palaeontology, 4, 199–209.

    Article  Google Scholar 

  • Cartelle, C., & Fonseca, J. S. (1983). Contribuição ao melhor conhecimento da pequena preguiça terrícola Nothrotherium maquinense (Lund) Lydekker, 1889. Lundiana, 2, 11–48.

    Google Scholar 

  • Cartelle, C., & Langguth, A. (1993). Protocyon troglodytes (Lund): um canídeo intertropical extinto. Resumos do Congresso Brasileiro de Paleontologia, XIII, 141.

    Google Scholar 

  • Cartelle, C., & Langguth, A. (1999). Protocyon Troglodytes (Lund): um canídeo intertropical extinto. Anais da Academia Brasileira de Ciências, 71, 371–384.

    Google Scholar 

  • Cartelle, C., & Lessa, G. (1999). Um Lestodontini intertropical do pleistoceno final brasileiro. XV Jornadas Argentinas de Paleontologia de Vertebrados. La Plata. Resúmenes:6.

    Google Scholar 

  • Cartelle, C., Abuhid, V., & Ferreira, M. A. (1998). Levantamento paleontológico. Série APA Carste de Lagoa Santa, 3, 11–48.

    Google Scholar 

  • Cartelle, C., De Iuliis, G., & Ferreira, R. L. (2009). Systematic revision of intertropical Scelidotheriinae (Xenarthra, Mylodontidae). Journal of Vertebrate Paleontology, 29, 555–566.

    Article  Google Scholar 

  • Czaplewski, N. J., & Cartelle, C. (1998). New records of Pleistocene bats from cave deposits in Bahia, Brazil. Journal of Mammalogy, 79, 748–803.

    Article  Google Scholar 

  • Fonseca, J. S. (1979). Taiassuídeos do pleistoceno de cavernas calcárias de Minas Gerais. Master Thesis, Universidade Federal do Rio Grande do Sul.

    Google Scholar 

  • Gervais, P. (1867–9). Zoologie et Paleontologie générales. Nouvelles recherches sur les vertebrés vivants et fossiles. Première série, Lams 1–50, A. Bertrand, Paris, figs 1–41, pp. VII + 1–263.

    Google Scholar 

  • Gervais, P. (1874). Lestodon trigonidens et Valgipes deformis. Journal de Zoologie, 3, 161–164.

    Google Scholar 

  • Gervais, P. (1877). Remarques ostéologiques au sujet du pied des édentés. Journal de Zoologie, Lam. 2–4, Paris 6:79–82, 198–228.

    Google Scholar 

  • Guérin, C., & Faure, M. (2000). La veritable nature de Megatherium laurillardi Lund, 1842 (Mammalia, Xenarthra) un nain parmi les géants. Geobios, 33, 475–488.

    Article  Google Scholar 

  • Halenar, L. B., & Rosenberg, A. L. (2013). A closer look at the “Protopithecus” fossil assemblage: New genus and species from Bahia, Brazil. Journal of Human Evolution, 65, 374–390.

    Article  Google Scholar 

  • Hansen, L. (2012). E Museum Lundii addendum. Copenhagen: Natural History Museum of Denmark.

    Google Scholar 

  • Hartwig, W. C. (1995). A giant new world monkey from the pleistocene of Brazil. Journal of Human Evolution, 28, 189–196.

    Article  Google Scholar 

  • Hartwig, W. C. (1995). Protopithecus: Rediscovering the first fossil primate. History and Philosophy of Life Sciences, 17, 447–460.

    Google Scholar 

  • Hartwig, W. C. (2002). A possible Giant Muriqui from the pleistocene deposits of Lagoa Santa, Minas Gerais, Brazil. Chicago: Field Museum Publications/National Zoological Park.

    Google Scholar 

  • Hartwig, W. C., & Cartelle, C. (1996). A complete skeleton of the giant South American primate Protopithecus. Nature, 381, 307–311.

    Article  Google Scholar 

  • Hoch, E. (1982). The influence of Georges Cuvier on the danish naturalist Peter Lund, “Father of Brazilian Paleontology”. Actes du Symposium Paleontologique Georges Cuvier (pp. 273–287).

    Google Scholar 

  • Hoffstetter, R. (1952). Les mammifères pléistocénes de la R’epublique del’Equateur. M’emoires de la Société Géologique de France, Nouvelle Série, 31, 1–391.

    Google Scholar 

  • Hoffstetter, R. (1954). Les gravigrades (Edentés Xénarthres) des cavernes de Lagoa Santa (Minas Gerais, Brasil). Annales des Sciences Naturelles – Zoologie et Biologie Animale, 16, 741–764.

    Google Scholar 

  • Holten, B., & Sterll, M. (2011). Peter Lund e as Grutas com ossos em Lagoa Santa. Belo Horizonte: Editora UFMG.

    Google Scholar 

  • Holten, B., Sterll, M., & Fjeldsa, J. (2012). O artista desaparecido. P.W. Lund e P. A. Brandt no Brasil. Belo Horizonte: Editora UFMG.

    Google Scholar 

  • Hubbe, A. (2008). Contextualização taxonômica, tafonômica e morfométrica dos remanescentes ósseos da megamastofauna da gruta Cuvieri (MG), um sítio paleontológico do Pleistoceno tardio. Master Thesis, Universidade de São Paulo.

    Google Scholar 

  • Hubbe, A., Hubbe, M., & Neves, W. (2009). New late-pleistocene dates for the extinct megafauna of Lagoa Santa, Brazil. Current Research in the Pleistocene, 26, 154–156.

    Google Scholar 

  • Liais, E. (1872). Climats, Géologie et Geographie botanique au Brèsil. Paris: Garnier.

    Book  Google Scholar 

  • Locks, M., & Montenegro, E. (1983). Contribuição à paleontologia do “Grande abrigo da Lapa Vermelha Emperaire”, Pedro Leopoldo. Um novo caviíneo quaternário (Mammalia, Rodentia). Resumos das Comunicações do Congresso Brasileiro de Paleontologia VIII.

    Google Scholar 

  • Luna, P. E. (2007). Peter Wilhelm Lund: o auge das suas investigações científicas e a razão para o término das suas pesquisas. Ph.D. Dissertation, Universidade de São Paulo.

    Google Scholar 

  • Lund, P. W. (1839). Blik paa Brasiliens Dyreverden för Sidste Jordomvaeltning. Anden Afhandling: Patterdyrene. Det Kongelige Danske Videnskabernes Selskbas Naturvidenskabelige og Mathematiske Afhandlinge, 8, 61–144.

    Google Scholar 

  • Lütken, C. (1875 [2010]). Peixes do Rio das Velhas. Passado e Presente. Projeto Manuelzão, Belo Horizonte.

    Google Scholar 

  • Lütken, C. (1886). Antikritiske bemaerkninger i anledning af kaempe-sovendyr-alaegten coelodon. Oversigt over det Kongelige Danske Videnskabernes Selskabs Forhandliger og dets Medlemmers Arbeider i Aarte, 2, 78–84.

    Google Scholar 

  • Lydekker, R. (1887). Catalogue of the fóssil Mammalia in the British Museum Natural History. London: British Museum of Natural History.

    Google Scholar 

  • Magalhães, R. M. (1987). Os cervideos quaternários das Regiões Nordeste, Sudeste e Sul do Brasil (Cervidae, Odocoileinae). Master Thesis, Universidade Federal do Rio de Janeiro.

    Google Scholar 

  • Magalhães, R. M., & Locks, M. (1983). Contribuição à paleontologia do “Grande abrigo da Lapa Vermelha Emperaire”, Pedro Leopoldo, MG. Sobre os cervídeos quaternários (Mammalia Artiodactyla). Resumos das Comunicações. Congresso Brasileiro de Paleontologia VIII.

    Google Scholar 

  • Marchesotti, A. A. P. (2005). Peter Wilhelm Lund (1801–1880): O naturalista, sua rede de relações e sua obra, no seu tempo. Master Thesis, Universidade Federal de Minas Gerais.

    Google Scholar 

  • Marshall, L. G., Berta, A., Hoffstetter, R., Pascula, R., Reig, O. A., Bombim, M., & Mones, A. (1984). Mammals and stratigraphy: Geocronology of the continental mammal bearing quaternary of South America. Paleovertebrata, Mémoire Extraordinaire, 1984, 1–76.

    Google Scholar 

  • Mayer, E. L. (2011). Processo de formação de um depósito fossilífero em abismo na Gruta Cuvieri (MG): taxonomia, tafonomia e distribuição espacial de fósseis de mamíferos do Pleistoceno. Master Thesis, Universidade de São Paulo.

    Google Scholar 

  • Mayer, E. L., Hubbe, A., & Neves, W. (2009). Novo registro de pacas extintas (Rodentia, Cuniculidae) do Pleistoceno Terminal de Lagoa Santa, Minas Gerais. Anais do Congresso Brasileiro de Paleontologia, XXI, 196.

    Google Scholar 

  • Mayer, E. L., Hubbe, A., & Neves, W. (2009). Processos de acumulação óssea da mesomastofauna do Pleistoceno Terminal da Gruta Cuvieri, Lagoa Santa, Minas Gerais. Anais do Congresso Brasileiro de Paleontologia, XXI, 197.

    Google Scholar 

  • Neves, W. A., & Piló, L. B. (2003). Solving Lund’s dilemma: New AMS confirm that humans and megafauna coexisted at Lagoa Santa. Current Research in the Pleistocene, 20, 57–60.

    Google Scholar 

  • Paula Couto, C. (1946). Atualização da nomenclatura genérica e específica usada por Herluf Winge em “E Museo Lundii”. Estudos Brasileiros de Geologia, 1, 59–80.

    Google Scholar 

  • Paula Couto, C. (1947). Contribuição para o estudo de Hoplophorus euphractus Lund, 1839. Summa Brasiliensis Geologiae, 4, 33–53.

    Google Scholar 

  • Paula Couto, C. (1950). Memórias sobre a paleontologia brasileira. Rio de Janeiro: Instituto Nacional do Livro.

    Google Scholar 

  • Paula Couto, C. (1951). Uma espécie do gênero Tetrastylus Ameghino, 1886, em Lagoa Santa. Boletim do Museu Nacional: Geologia, 15, 1–16.

    Google Scholar 

  • Paula Couto, C. (1953). Paleontologia brasileira. Mamíferos. Rio de Janeiro: Instituto Nacional do Livro.

    Google Scholar 

  • Paula Couto, C. (1955). O “Tigre dente de sabre” no Brasil. Boletim do Conselho Nacional de Pesquisas, 1, 1–30.

    Google Scholar 

  • Paula Couto, C. (1957). Sobre um Gliptodonte do Brasil. Boletim Divisão de Geologia e Mineralogia, 165, 1–37.

    Google Scholar 

  • Paula Couto, C. (1960). Um urso extinto do Brasil. Boletim da Sociedade Brasileira de Geologia, 9(1), 5–27.

    Google Scholar 

  • Paula Couto, C. (1970a). Paleontologia da região de Lagoa Santa, Minas Gerais, Brasil. Boletim do Museu de História Natural, 1, 1–21.

    Google Scholar 

  • Paula Couto, C. (1970b). Lund e a paleolontologia do Brasil. Boletim Informativo do Centro de Informação Arqueológica, 2, 5–13.

    Google Scholar 

  • Paula Couto, C. (1971a). Mamíferos fósseis das cavernas de Minas Gerais. Espeleologia, 3, 1–14.

    Google Scholar 

  • Paula Couto, C. (1971b). On two small Pleistocene ground-sloths. Anais da Academia Brasileira de Ciências, 43, 499–513.

    Google Scholar 

  • Paula Couto, C. (1979). Tratado de paleomastozoologia. Rio de Janeiro: Academia Brasileira de Ciências.

    Google Scholar 

  • Paula Couto, C. (1980). Propraopus punctatus (Lund, 1840) no Pleistoceno de Cerca Grande, Minas Gerais. Anais da Academia Brasileira de Ciências, 52, 323–325.

    Google Scholar 

  • Paula Couto, C. (1981). On an extinct peccary from the Pleistocene of Minas Gerais. Iheringia: Série Geologia, 6, 75–78.

    Google Scholar 

  • Perônico C., & Araújo, A.C.S. (2002). Diversidade faunística baseada em escavação tafonomicamente orientada de material subrecente preservado em caverna da região cárstica de Lagoa Santa, Minas Gerais. Arquivos do Museu Nacional. 6(3), 195–198.

    Google Scholar 

  • Reinhardt, J. (1868). The bones caves of Brazil and their animal remains. American Journal of Science and Art, 96, 264–265.

    Google Scholar 

  • Reinhardt, J. (1870). Bidrag til Kundskab om Fuglefannaeu i Brasiliens Campos. Videnskabelige Meddelelser fra deu Naturhistoriske Forening. Coopenhague.

    Google Scholar 

  • Reinhardt, J. (1875). De i Brasil ens knoglehuler fundne Glyptodont – Levninger og em ny, til de gravigrade Edentater hörende slaegt. Videnskabelige Meddelelser fra deu Naturhistoriske Forening, 9–15, 165–236. Copenhague.

    Google Scholar 

  • Reinhardt, J. (1878). Kaempedovendyr-Slaegten Coelodon Vidensk: Det kongelige danske Videnskabernes Selkab Skriffter. Natturvidenskabelig og Mathematisk Afdelingh, 12, 253–350.

    Google Scholar 

  • Reinhardt, J. (1880). Naturforskeren Peter Wilhelm Lund, hans Liv og hans Virksomhed. Cobenhavn. Separata de Vindensk. Medd. Naturh. Foren.

    Google Scholar 

  • Reinhardt, J. (1888). De brasilianske Knoglehuler og de i dem forekommende Dyrelevninger. E Museo Lundii, 1, 1–49.

    Google Scholar 

  • Souza Cunha, F. L. (1960). Sobre o Hippidion da Lapa Mortuária de Confins, Lagoa Santa, Minas Gerais. Rio de Janeiro: Editorial Sul-Americana.

    Google Scholar 

  • Souza Cunha, F. L. (1964). A Lapa Mortuária de Confins – Lagoa Santa. Revista Brasileira de Arqueologia, 1, 30–41.

    Google Scholar 

  • Souza Cunha, F. L. (1971). Sobre os holótipos de Equus (Amerhippus) neogaeus Lund, 1840 e Equus (Amerhippus) curvidens Owen, 1844. Anais da Academia Brasileira de Ciências, 43(Suplemento), 619–627.

    Google Scholar 

  • Souza Cunha, F. L., & Guimarães, M. L. (1978). A fauna sub-recente de vertebrados do “Grande abrigo da Lapa Vermelha” de Pedro Leopoldo, Minas Gerais. Arquivos do Museu de História Natural, 3, 201–231.

    Google Scholar 

  • Souza Cunha, F. L., & Magalhães, R. M. (1986). A fauna de vertebrados sub-recentes de Cerca Grande, Matozinhos, MG. Publicações Avulsas do Museu Nacional, 65, 119–131.

    Google Scholar 

  • Vasconcelos, A. G. (2014). Mamíferos quaternários da cavidade ES-08, município de Prudente de Morais, Minas Gerais: análise tafonômica e taxonômica. Master Thesis, Universidade Federal de Minas Gerais.

    Google Scholar 

  • Winge, H. (1888). Jorfundne og nulevende Gnawere (Rodentia) fra Lagoa Santa, Minas Gerais, Brasiliens: med udsigt over gnavares indbyrdes slaegtskab. E Museo Lundii, 1(3), 1–200.

    Google Scholar 

  • Winge, H. (1893). Jorfundne og nulevende Gnawere (Marsupialia) fra Lagoa Santa, Minas Gerais, Brasilien: med udsigt over gnavares pungdyrdes slaegtskab. E Museo Lundii, 2(2), 1–149.

    Google Scholar 

  • Winge, H. (1895). Jorfundne og nulevende Gnawere (Primates) fra Lagoa Santa, Minas Gerais, Brasilien: med udsigt over abernes indyrdes slaegtskab. E Museo Lundii, 2(3), 1–57.

    Google Scholar 

  • Winge, H. (1906). Jorfundne og nulevende Hovdyr (Ungulata) fra Lagoa Santa, Minas Gerais, Brasilien: med udsigt over hovdyrenes indbyrdes slaegtskab. E Museo Lundii, 3(1), 1–239.

    Google Scholar 

  • Winge, H. (1915). Jorfundne og nulevende Gumlere (Edentata) fra Lagoa Santa, Minas Gerais, Brasilien: med udsigt over rovdyrenes indbyrdes slaegtskab. E Museo Lundii, 3(2), 1–321.

    Google Scholar 

Download references

Author information

Authors and Affiliations

Authors

Corresponding author

Correspondence to Cástor Cartelle .

Editor information

Editors and Affiliations

Rights and permissions

Reprints and permissions

Copyright information

© 2017 Springer International Publishing AG

About this chapter

Cite this chapter

Cartelle, C. (2017). Constructing the Past. A Look at Lagoa Santa Paleontology. In: Da-Gloria, P., Neves, W., Hubbe, M. (eds) Archaeological and Paleontological Research in Lagoa Santa. Springer, Cham. https://doi.org/10.1007/978-3-319-57466-0_14

Download citation

  • DOI: https://doi.org/10.1007/978-3-319-57466-0_14

  • Published:

  • Publisher Name: Springer, Cham

  • Print ISBN: 978-3-319-57465-3

  • Online ISBN: 978-3-319-57466-0

  • eBook Packages: Social SciencesSocial Sciences (R0)

Publish with us

Policies and ethics