Abstract
The aim of this paper is to consider views concerning logic and its philosophy of two Polish philosophers: Henryk Struve and Władysław Biegański. The analysis of their works shows that both belonged rather to the traditional understanding of logic as a science of rational thinking. Their views on the place of logic as well as on its relations with philosophy and mathematics are presented. They are contrasted with views of their contemporaries working in logic (in particular Wł. Kozłowski and Wł. M. Kozłowski) and with views of Jan Łukasiewicz, the leading representative of the Lvov-Warsaw School. Our analysis leads to the conclusion that Struve and Biegański, being representatives of the traditional pre-mathematical approach to logic, stood on the threshold of the new paradigm.
This is a preview of subscription content, log in via an institution to check access.
Access this chapter
Tax calculation will be finalised at checkout
Purchases are for personal use only
Notes
- 1.
It is worth adding that the exception was Samuel Dickstein who published posthumously Struve’s handwritten sketch dedicated to Hoene-Wroński.
- 2.
August Count Cieszkowski (1814–1894)—Polish philosopher, economist and social and political activist; Józef Gołuchowski (1797–1858)—Polish philosopher, co-creator of the Polish Romanticist “national philosophy”; Józef Kremer (1806–1875)—Polish historian of art, a philosopher, an aesthetician and a psychologist; Karol Libelt (1807–1875)—Polish philosopher, writer, political and social activist, social worker and liberal, nationalist politician; Bronisław Trentowski (1808–1869)—Polish “Messianist” philosopher, pedagogist, journalist and Freemason, and the chief representative of the Polish Messianist “national philosophy” [my remark—R.M.].
- 3.
“Był tedy Henryk Struve jakby ogniwem, łączącym ten okres nowy z poprzednim. Między pokoleniem Cieszkowskich, Gołuchowskich, Kremerów, Libeltów, Trentowskich a pokoleniem współczesnem widnieje czcigodna postać myśliciela, nauczyciela, pisarza, który z przeszłości ocalił to, co miało w niej wartość trwałą, a dzisiejszym na polu filozofii polskiej pracownikom wskazał drogę rozważnym i dalekim od wszelkiego uprzedzenia sądem.”
- 4.
“Panowie! Logika jest to w najogólniejszem pojęciu nauka myślenia mająca myślenie, jego zasady i prawidła za przedmiot.”
- 5.
“obiektywne, neutralne rozpatrywanie tego świata przez duszę.”
- 6.
“granice naszego bytu są granicami naszego myślenia prawidłowego.”
- 7.
“Елементарная логика” [Elemientarnaja logika] was first published in 1874; there were altogether 14 Russian editions. It was the obligatory manual of logic in classical junior high school from the year 1874. Its Polish version appeared in 1907.
- 8.
“Myślenie jest wprawdzie głównym, ale nie jedynym współczynnikiem czynności poznawczej; jednoczy się ono zarazem bezpośrednio i stale z odpowiednimi objawami uczucia i woli.”
- 9.
“Jako środek pomocniczy poznania prawdy […]. Przytem nie zadowala się logika danym faktycznym przebiegiem czynności myślowej, lecz odszukuje zasady, t.j. prawa i prawidła, któremi w myśleniu jako normami kierować się należy, chcąc dojść do możliwie ścisłego poznania prawdy. Ten odrębny pogląd na myślenie nadaje logice charakter samodzielnej nauki, ściśle różniącej się od psychologii, a mianowicie tej części jej, która bada również myślenie.”
- 10.
“[…] wielu odróżnia zarówno teorią, jak i krytykę poznania od logiki jako nauki samego tylko myślenia. Pomimo to łączność pomiędzy rozwojem prawidłowego myślenia a dochodzeniem i poznaniem prawdy tak jest ścisła ze stanowiska psychologicznego, że tych czynności umysłowych rozerwać nie podobna.”
- 11.
“Trudności zbadania stosunku […] myślenia do świata przedmiotowego są oczywiste i sprowadzają się głównie do tego, że nie jesteśmy w stanie porównywać bezpośrednio naszych wyobrażeń i pojęć o przedmiotach ani poglądów na nie z samymi przedmiotami. Kwestya przedmiotowego poznania prawdy mogłaby być rozwiązaną na jego korzyść dopiero wtedy, gdyby się okazało, że prawa naszego umysłu, a więc i myślenia, są zasadniczo zgodne z prawami niezależnego od nas bytu przedmiotowego. […] Wykazanie atoli tej zgodności praw umysłu z prawami bytu przedmiotowego wymaga szeregu badań krytycznych nad wynikami dociekań naukowych.”
- 12.
The additional activities of Polish logicians Tadeusz Kotarbiński and Kazimierz Ajdukiewicz promoting logical culture fit well with this tendency and can be treated as the continuation of Struve’s activities.
- 13.
“Matematyka rozpatruje wyłącznie czynniki ilościowe: […] Tymczasem umysł ludzki w działalności swej nie jest bynajmniej ograniczonym samemi tylko pojęciami ilościowymi, lecz uzupełnia wszędzie ilość jakością. […] Nie można powiedzieć, że prawda zawiera w sobie więcej lub mniej myśli niż fałsz: […] To wszystko są różnice jakościowe, których ilościowo określić nie można, które należycie zrozumiane i bliżej scharakteryzowane być nie mogą z punktu widzenia matematycznego, lecz pojęte być mogą tylko ze stanowiska ogólniejszego, wynoszącego się wysoko ponad zakres samych tylko czynników ilościowych.”
- 14.
“doprowadza […] tylko do rozwoju formalizmu jednostronnego bez podniesienia istotnej wartości poznawczej odnośnych form.”
- 15.
“logika matematyczna polega na zupełnie dogmatycznym przeniesieniu zasad ilościowych i formalnych na pole umysłowe, gdzie jakość i treść mają znaczenie pierwszorzędne.”
- 16.
“sprowadzanie sądu do równania oraz oparcie wniosku na substytucyi, czyli podstawianiu równoważników, nie odpowiada rzeczywistej rozmaitości ani sądów, ani wniosków.”
- 17.
Cf. Borzym [15], p. 13.
- 18.
“Jeżeli używamy terminu logika filozoficzna, to chodzi nam o ten kompleks zagadnień, które znajdują się w książkach pisanych przez filozofów, o tę logikę, której uczyliśmy się w szkole średniej. Logika filozoficzna nie jest jednolitą nauką, zawiera w sobie zagadnienia rozmaitej treści; w szczególności wkracza w dziedzinę psychologii, gdy mówi nie tylko o zdaniu w sensie logicznym, ale także o tym zjawisku psychicznym, które odpowiada zdaniu, a które nazywa się “sądem” albo “przekonaniem”. […] W logice filozoficznej zawierają się również niektóre zagadnienia z teorii poznania, np. zagadnienie, co to jest prawda lub czy istnieje jakieś kryterium prawdy.”
- 19.
- 20.
“Logika jest to nauka o sposobach albo normach poznania prawdziwego.”
- 21.
“Logiką nazywamy naukę o normach i prawidłach poznania prawdziwego.”
- 22.
This work presents general problems concerning logic, the study of concepts, the study of judgments, the study of argumentation and the study of induction. Every problem is considered in historical and comparative perspectives on the one hand and a systematic perspective on the other hand. Although Biegański focuses on the views of the representatives of traditional logic, he also analyses the algebra of logic.
- 23.
“Logika ma na celu głównie kontrolę dowodzenia.”
- 24.
“Logika, jako nauka i sztuka dowodzenia jest nauką aprioryczną, tj. taką, która swoją treść czerpie nie z doświadczenia, nie z faktów w doświadczeniu nam danych, lecz z pewnych naprzód powziętych założeń i konstrukcji.”
- 25.
The last axiom states that nothing is without a causation. It has a variety of expressions. In the case of logic it can be best expressed as: For every proposition P, if P is true, then there is a sufficient explanation for why P is true.
- 26.
“[…] logika nie odtwarza procesów myśli i nie ma wcale na celu tego zadania. To też określenie logiki jako nauki lub sztuki myślenia jest pozbawione właściwie wszelkiej podstawy. […] Tymczasem geneza logiki wykazuje, że umiejętność ta [tzn. logika – uwaga moja R.M.] nie jest ani nauką, ani sztuką myślenia, lecz utworzona została przez Platona i Arystotelesa jako sztuka dowodzenia. Takie różnice w zapatrywaniach prowadzą za sobą poważne konsekwencje. Jeżeli logika jest nauką lub nawet sztuką myślenia, to w każdym razie jest lub powinna być działem psychologii, przeciwnie, jeżeli jest tylko sztuką dowodzenia, to staje się nauką odrębną, niezależną od psychologii. Logika jako sztuka dowodzenia nie opisuje zwykłego biegu myśli, stosowanego przy dowodzeniu, nie odtwarza go, nie wynajduje dla niego praw, wyrażających wzajemny związek przyczynowy myśli, lecz posługuje się konstrukcyami idealnymi, które służą dla kontroli sposobów dowodzenia i pod tym względem odgranicza się wyraźnie od psychologii.”
- 27.
“Istota dowodzenia polega na wartościowaniu. Poszukując dowodu dla jakiegokolwiek zdania, kierujemy się zawsze pytaniem o jego wartości poznawczej.”
- 28.
“Każdy dowód polega na stwierdzeniu zgodności treści zdania z zasadami, które uznajemy za prawdziwe i w tej właśnie zgodności tkwi istota prawdy.”
- 29.
“O bezpośredniej […] zależności nie może tu być mowy. Pomimo to badania psychologiczne nie są zupełnie bez znaczenia dla logiki, stanowią bowiem bardzo ważną kontrolę dla konstrukcji logicznych. […] Ideałem konstrukcyi logicznej byłaby taka, któraby się najbardziej zbliżała do rzeczywistego biegu myśli, dawała zupełną gwarancyę w odróżnianiu prawdy i była łatwa do stosowania. […] Toteż badania psychologiczne mają niewątpliwie duże znaczenie w rozwoju logiki, gdyż mogą się przyczynić do wynalezienia konstrukcyi nowych, najbardziej zbliżonych do naturalnego biegu myśli.”
- 30.
“Logiką nazywamy naukę o sposobach kontrolowania prawdy naszych myśli poznawczych.”
- 31.
- 32.
“Rachunek logiczny, zwany algebrą logiki lub inaczej jeszcze logistyką, jakkolwiek nie ma i nie może mieć rozległego zastosowania praktycznego przy ocenie wartości logicznej naszych sadów i wniosków, posiada jednak niewątpliwie ważne teoretyczne znaczenie. […] Tymczasem symbole algebraiczne, jakimi się w rachunku logicznym posługujemy, odrywają wyraźnie przedmiot badania zarówno od czynników psychicznych jako też od stosunków objektywnych i wydobywają na jaw wszystkie właściwości czystych stosunków logicznych. To też główna wartość algebry logiki polega na tem, że przy jej pośrednictwie możemy dokładniej wyjaśnić i ściślej wyznaczyć stosunki, które w logice szkolnej rozmaicie bywają tłomaczone.”
- 33.
“Logika jest nauką o czynnościach umysłowych, za pomocą których dochodzimy prawdy i jej dowodzimy.”
- 34.
“Logika jest nauka o czynnościach umysłu poszukującego prawdy.”
- 35.
“bada operacye umysłowe, wykonywane w celu osiągnięcia prawdy w formie tak ogólnej, iżby mogły zastosować się do jakiejkolwiekbądź treści. Bada je ze stanowiska ich formy, odrywając się zupełnie od treści. Własność tę podziela z logiką matematyka […]. […] Ten formalny charakter, wspólny logice z matematyką, spowodował zbliżenie do siebie obu nauk w próbach mniej lub dalej posuniętych i znalazł wyraz w utworzeniu logiki matematycznej.”
- 36.
“jako naukę o formach każdej uporządkowanej dziedziny przedmiotów rzeczywistych lub urojonych.”
References
T. Batóg, Stanisław Piątkiewicz – pionier logiki matematycznej w Polsce. Kwartalnik Historii Nauki i Techniki 16, 553–563 (1971)
T. Batóg, Stanisław Piątkiewicz – pionier logiki matematycznej w Polsce. Z Dziejów Kultury i Literatury Ziemi Przemyskiej II, 325–330 (1973)
T. Batóg, R. Murawski, Stanisław Piątkiewicz and the beginnings of mathematical logic in Poland. Historia Mathematica 23, 68–73 (1996)
Wł. Biegański, Logika medycyny, czyli Zasady ogólnej metodologii nauk lekarskich, W. Drukarnia W. Kowalewskiego, Warszawa (1894); second edition: 1908; German translation: Medizinische Logik: Kritik der ärztlichen Erkenntnis, C. Kabitzsch, Würzburg 1909
Wł. Biegański, Zagadnienia ogólne z teorii nauk lekarskich (Drukarnia Towarzystwa S. Orgelbranda Synów, Warszawa, 1897)
W. Biegański, Zasady logiki ogólnej (Kasa Józefa Mianowskiego, Warszawa, 1903)
Wł. Biegański, Podręcznik logiki i metodologii ogólnej dla szkół średnich i dla samouków, E. Wende, Warszawa; W.L. Anczyc, Lwów; H. Altenberg, Kraków (1907)
W. Biegański, Wnioskowanie z analogii (Polskie Towarzystwo Filozoficzne, Lwów, 1909)
Wł. Biegański, Traktat o poznaniu i prawdzie, Zapomoga Kasy dla Osób Pracujących na Polu Naukowem im. Józefa Mianowskiego, Warszawa (1910)
Wł. Biegański, Czem jest logika?, Sprawozdania z Posiedzeń Towarzystwa Naukowego Warszawskiego, Wydział Nauk Antropologicznych, Społecznych, Historii i Filozofii, year III, issue 6, 119–152 (1910)
W. Biegański, Teoria logiki (E. Wende i S-ka, Warszawa, 1912)
Wł. Biegański, Sposobność logiczna w świetle algebry logiki, Sprawozdania z Posiedzeń Towarzystwa Naukowego Warszawskiego, Wydział Nauk Antropologicznych, Społecznych, Historii i Filozofii, year V, issue 9, 67–79 (1912)
W. Biegański, Teoria poznania ze stanowiska zasady celowości (Towarzystwo Naukowe Warszawskie, Warszawa, 1915)
Wł. Biegański, Podręcznik logiki ogólnej, E. Wende i spółka (Ludwik Fiszer), Warszawa; H. Altenberg, G. Seyfarth, E. Wende i S-ka, Lwów; M. Niemierkiewicz, Poznań; Ludwik Fiszer, Łódź (1916)
S. Borzym, Poglądy epistemologiczne Władysława Biegańskiego. Filozofia Nauki 6(3–4), 11–17 (1998)
W. Kozłowski, Logika elementarna (Nakładem Towarzystwa Nauczycieli Szkół Wyższych, Lwów, 1891)
Wł.M. Kozłowski, Podstawy logiki, czyli Zasady nauk: wykład systematyczny dla szkół wyższych oraz dla samouctwa (Wydawnictwo M. Arcta, Warszawa, 1916)
Wł.M. Kozłowski, Krótki zarys logiki wraz z elementami ideografii logicznej (Wydawnictwo M. Arcta, Warszawa, 1918)
J. Łukasiewicz, Elementy logiki matematycznej, ed. by M. Presburger. Komisja Wydawnicza Koła Matematyczno-Fizycznego Słuchaczów Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa (1929). Reprint: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza, Poznań 2008
A. Marburg, Logika i teoria poznania, in Poradnik dla samouków, Wydawnictwo A. Heflera i St. Michalskiego, Warszawa (1902)
R. Murawski, Genius or Madman? On the life and work of J.M. Hoene-Wroński, in European Mathematics in the Last Centuries, ed. by W. Więsław (Stefan Banach International Mathematical Center/Institute of Mathematics, Wrocław University, Wrocław, 2005), pp. 77–86
R. Murawski, The philosophy of Hoene-Wroński. Organon 35, 143–150 (2006)
R. Murawski, Filozofia matematyki i logiki w Polsce miedzywojennej, Monografie Fundacji na rzecz Nauki Polskiej, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, Toruń (2011)
H. Struve, Logika poprzedzona wstępem psychologicznym. Odczyt Uniwersytecki Dra Henryka Struve profesora Szkoły Głównej w Warszawie 1863, lithograph (1863)
H. Struve, Wykład systematyczny logiki czyli nauka dochodzenia i poznania prawdy. Volume 1: Część wstępna (Historya logiki u obcych i w Polsce), Warszawa (1868–1870)
H. Struve, Filozofia i wykształcenie filozoficzne, in Encyklopedia wychowawcza, ed. by J.T. Lubomirski, E. Stawiski, J.K. Plebański, vol. IV (J. Drukarnia J. Sikorskiego, Warszawa, 1885)
H. Struve, Logika elementarna. Podręcznik dla szkół i samouków z dodaniem słownika terminów logicznych (Wydawnictwo M. Arcta, Warszawa, 1907)
H. Struve, Historya logiki jako teoryi poznania w Polsce, printed by the author, Warszawa (1911)
I. Trzcieniecka-Schneider, Logika Henryka Struvego. U progu nowego paradygmatu (Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Pedagogicznego, Kraków, 2010)
K. Twardowski, Henryk Struve. Ruch Filozoficzny 2(6) (1912)
J. Woleński, Logic and Philosophy in the Lvov-Warsaw School (Kluwer Academic Publishers, Dordrecht, 1989)
J. Woleński, Władysław Biegański jako logik. Filozofia Nauki 6(3–4), 19–26 (1998)
J. Woleński, Mathematical logic in Warsaw: 1918–1939, in Andrzej Mostowski and Foundational Studies, ed. by A. Ehrenfeucht, V.W. Marek, M. Srebrny (IOS Press, Amsterdam, 2008), pp. 30–46
Acknowledgements
The financial support of the National Center for Science [Narodowe Centrum Nauki] (grant no N N101 136940) is acknowledged. The paper is based on my book Philosophy of Logic and Mathematics in the 1920s and 1930s in Poland, Birkhauser Verlag, Basel 2014.
Author information
Authors and Affiliations
Corresponding author
Editor information
Editors and Affiliations
Rights and permissions
Copyright information
© 2016 Springer International Publishing Switzerland
About this chapter
Cite this chapter
Murawski, R. (2016). On the Way to Modern Logic: The Case of Polish Logic. In: Abeles, F., Fuller, M. (eds) Modern Logic 1850-1950, East and West. Studies in Universal Logic. Birkhäuser, Cham. https://doi.org/10.1007/978-3-319-24756-4_9
Download citation
DOI: https://doi.org/10.1007/978-3-319-24756-4_9
Published:
Publisher Name: Birkhäuser, Cham
Print ISBN: 978-3-319-24754-0
Online ISBN: 978-3-319-24756-4
eBook Packages: Mathematics and StatisticsMathematics and Statistics (R0)